Ken u geschiedenis

We kennen bepaalde persoonlijke verhalen zeer goed. Marokkaanse vaders die naar Europa zijn gaan immigreren voor een beter leven. En Europese landen die een arbeidstekort hadden. Maar dit is slechts een klein deel van het verhaal. En ook was dit de laatste stap van een immigratie die al in het begin van de 20^[ste] eeuw begon.

De eerste immigratie betrof mannen die zijn gaan werken in Algerije bij Franse wijnboeren. Met het begin van de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd in 1956 werd de grens tussen Marokko en Algerije gesloten. Het is ook in die periode dat de eerste immigratie naar Europa op gang kwam. De politieke, sociale en economische situatie in Marokko speelt hier een belangrijke rol. Marokko werd in 1955 onafhankelijk van Spanje en Frankrijk. Algauw vonden er in Marokko (gewapende) opstanden plaats tegen het Marokkaanse regime. Over deze verhalen wordt door de eerste generatie en de rest van de Marokkaanse gemeenschap gezwegen. Het is tegen deze veranderende achtergrond dat het wereldbeeld van de eerste Marokkaanse generatie werd vorm gegeven.

Deze context heeft het voor de eerste generatie Marokkaanse mannen een klein beetje gemakkelijker om te gaan immigreren. Het is een grote leegte en gemis dat deze periode in de Marokkaanse geschiedenis hier in België niet aan bod komt. De Marokkaanse politieke context van 1955 tot 1985 is zeer cruciaal om 50 jaar Marokkaanse migratie te begrijpen. In Vlaanderen is er ook geen enkel onderzoekstraditie die de Marokkaanse politieke context bestudeerd. De onderzoekers aan universiteiten die (kritisch) met Marokko bezig zijn kan ik op één hand tellen. Vanuit de verschillende overheden wordt er gewoonweg geen geld vrijgemaakt voor onderzoek naar de verschillende aspecten van de Marokkaanse migratie en haar politieke context in Marokko.

Sociale drama’s

Voor de situatie in Europa na de jaren ’50 moeten we niet verder kijken dan het economische systeem. Het kapitalisme en haar economieën hadden arbeidstekorten. Veel van de eerste generatie Marokkaanse migranten werden ingeschakeld in olieraffinaderijen, koolmijnen en andere sectoren. Ook staan de vele evenementen hier niet bij stil en doen ze niet aan een systeemkritiek. Je moet eens binnen de Marokkaanse families tellen hoeveel mannen van de eerste generaties al op vroegtijdige leeftijd overleden zijn. Ik durf hier zelfs te opperen dat de sterftecijfers bij eerste generatie Marokkaanse mannen veel hoger is dan bij de zelfde generatiecohorte bij de autochtone Belgen.

En het verhaal van de Marokkaanse vrouwen die hun man vervoegde en hun vertrouwde omgeving verlieten om zo in een vreemde omgeving terecht te komen met niet veel sociaal contact is ondergesneeuwd in het verhaal van 50 jaar Marokkaanse migratie. De eerste Marokkaanse generatie kwam ook in laag betaalde jobs en deze sociale ongelijkheid blijft tot op de dag vandaag doorwerken. Deze sociale drama’s zijn niet beperkt tot de eerste generatie.

In 2006 leefde bijna 60% van de Marokkaanse gemeenschap in België onder de armoedegrens en dit zal veel hoger zijn te wijten aan de economische crisis. Onderzoek in 2007 heeft uitgewezen dat één op drie  Marokkanen te kampen heeft met een psychiche onrust en dat één op vier een mentale stoornis heeft. Maar we durven niet of willen niet aan een systeemkritiek doen. Veel van de Marokkaanse jongeren vandaag de dag voelen zich ook in de steek gelaten. De kinderen en kleinkinderen van de eerste generatie hebben het niet beter dan de eerste generatie. Het neoliberaal systeem gecombineerd met sociale uitsluiting gebaseerd op een rabiaat racisme wordt meestal niet betrokken in het verhaal van 50 jaar Marokkaanse migratie.

50 jaar Marokkaanse migratie als vintage

De verschillende overheden hebben 50 jaar Marokkaanse migratie aan zich voorbij laten gaan en vooral in Vlaanderen. Vijftig jaar Marokkaanse migratie was nochtans een goed moment voor de politieke partijen om een coherente visie te ontwikkelen op migratie en burgerschap. Want migratie zal de komende decennia het politiek issue worden. Dit getuigt van desinteresse en van een nonchalante houding tegenover 50 jaar Marokkaanse migratie. Sommige instellingen proberen snel iets in elkaar te flansen om te kunnen zeggen dat ze meedoen aan de viering van 50 jaar Marokkaanse migratie.

De activiteiten van de verschillende Marokkaanse organisaties lijken last minute en zonder coherente visie. Versnippering van activiteiten en geen duidelijk doel. Er is geen analyse gemaakt van het verleden, heden en over de toekomst. Sommige activiteiten gaan zelfs zo ver dat ze de Marokkaanse ambassadeur uitnodigen zonder enige kritische bemerking.

Het jaar 2014 had het jaar van de Marokkaanse gemeenschap kunnen zijn waarbij debat, kritiek en hoop de boventoon moest zijn. Een intern debat dat we extern konden aangaan met verschillende perspectieven. In de plaats daarvan is 50 jaar Marokkaanse migratie een soort vintage: oude foto’s van de zolder halen en er iets meedoen en er een goed gevoel aan overhouden.