Alsof de Griekse staat er een punt van wil maken, arresteerde de politie op de dag dat Reporters Zonder Grenzen werd gepubliceerd, een journaliste omdat ze zogezegd militaire geheimen op haar blog had gezet. Die ‘militaire geheimen’ bestonden gewoon uit informatie die de journaliste uit het Griekse staatsblad had gehaald.

De cijfers van de voorbije 12 jaar liegen er niet om : waar Griekenland nog op de 19de plaats stond in 2002, is het nu met 80 plaatsen gezakt, en de grootste val is er gekomen sinds het uitbreken van de crisis en de komst van de trojka in 2010.

Werkloze journalisten

De Griekse media hadden de laatste jaren sowieso geen al te beste reputatie. De meeste kranten en zenders zijn in handen van rijke Griekse oligarchen, zoals reders of steenrijke aannemers, die de berichtgeving bijna eigenhandig sturen. Er is heel veel cliëntelisme in de sector.

Door de financiële problemen hebben heel wat kranten en privézenders (radio en televisie) de boeken moeten sluiten. Objectiviteit was altijd al ver te zoeken, maar de situatie wordt er natuurlijk niet beter op als de geldkraan dicht gaat. Heel wat Griekse journalisten zijn werkloos.

Toch slaagden nog heel wat Griekse kranten erin om leningen bij de bank te krijgen, ondanks een boekhouding met zeer veel rode cijfers. De goede verstandhouding tussen de eigenaars van die kranten en de politici heeft daar zeker mee te maken. Wanneer de eigengereide Eleftherotypia, die wel vaker tegen de haren instreek, eveneens om een nieuwe lening vroeg, werd die geweigerd.

Sluiten van openbare omroep

Journalisten zijn ook vaak het slachtoffer geweest van politiegeweld. Bij de grote protesten in Athene tegen de besparingsmaatregelen trad de politie vaak zeer hardhandig op. Daarbij werden niet alleen betogers en actievoerders in het vizier genomen, maar ook journalisten. Oorlogscorrespondent Manolis Kypraios kreeg een stungranaat naar zijn hoofd gegooid en is sindsdien doof. Journaliste Rena Maniou werd door een politieagent neergeslagen en viel met haar hoofd op een trottoirboord. Persfotograaf Marios Lolos werd door een politieagent met het heft van een politiematrak op het hoofd geslagen en diende dringend een schedelboring te ondergaan om de druk uit zijn hersenen weg te nemen. Het zijn maar een aantal voorbeelden van politiegeweld tegen journalisten, ondanks het feit dat hun perskaart duidelijk zichtbaar was.

Andere gevallen waarbij de persvrijheid in het gedrang is gekomen, zijn vorig jaar al in De Wereld Morgen beschreven. De genadeslag die er voor gezorgd heeft dat Griekenland dit jaar nog maar eens 15 plaatsen in de index is gezakt, is het feit dat de Griekse overheid op 11 juni 2013 plots besloot om de openbare omroep ERT te sluiten onder druk van de trojka. De aankondiging kwam er om 16u. Om 23u gingen de schermen op zwart en heerste er radiostilte.

De Griekse bevolking werd geconfronteerd met de woorden ‘No Signal’ op de frequenties waar ze normaal de openbare omroep zagen. Bewoners van de verafgelegen eilanden, horen nu enkel nog Turks op hun radio. Er is ondertussen een interim-omroep in de lucht, maar die vervult niet de functie die van een echte openbare omroep kan worden verwacht. Het is wachten tot de nieuwe omroep NERIT zal gaan uitzenden, maar de vraag is of die zender objectief zal zijn. Er gaan geruchten de ronde dat politieke affiliatie een zeer belangrijk criterium is bij het solliciteren.

Nooit eerder heeft een Europees land een dergelijke drastische beslissing genomen. Het is ironisch dat het moest gebeuren in het land dat wel eens de oudste democratie ter wereld wordt genoemd.

Populistisch geweld

Journalisten die nog wel werk hebben, worden vaak geconfronteerd met populistisch geweld. Niet zelden hoor je Grieken scanderen: “??????, ?????????, ?????????????” – achterlijke pooiers, journalisten! De bekendste verslaggevers worden in Griekenland vereenzelvigd met het regime. De meesten onder hen zijn in dienst van de oligarchen en die zenden enkel berichten uit die hun goedkeuring wegdragen.

Een paar voorbeelden: afgelopen weekend staken boze buurtbewoners een tolhuisje aan de oprit naar de autosnelweg Athene-Thessaloniki in brand uit protest tegen het feit dat de tol met ongeveer 60 procent de hoogte is in gegaan. Die opbrengsten gaan niet naar de Griekse schatkist, want de tolwegen zijn allemaal in handen van privébedrijven. Het privébedrijf dat de tolposten op de autosnelweg Athene-Thessaloniki in handen heeft, is tevens aandeelhouder in één van de grootste privézenders van het land.

Het protest aan de tolpoorten werd niet getoond op deze zender. Dezelfde aandeelhouder is ook mede-aandeelhouder in de goudmijn van Skouries, in Noord-Griekenland. Daar wordt de Griekse natuur in een razend tempo vernield, omdat er vermoedelijk goud in de bodem zit. De buurtbewoners vrezen voor hun inkomen, want de meesten leven van land- en tuinbouw (zoals imkers), visvangst of toerisme. Er is regelmatig protest, maar de televisiezender heeft er niet één keer een bericht aan gewijd.

Dit mzorgt voor veel frustratie, en partijen als Gouden Dageraad spelen daar gretig op in. Zij schilderen journalisten af als lakeien van een corrupt regime, en aarzelen niet om verslaggevers ook fysiek aan te vallen. De Griekse overheid draagt zelf ook bij aan het gespannen klimaat. Wie tegen het gevoerde beleid is, wordt afgeschilderd als anti-systemisch en in dezelfde hoek geveegd als Gouden Dageraad. Ook journalisten die te kritisch durven zijn krijgen het etiket anti-systemisch opgeplakt.

Het gevolg is dat Griekenland overspoeld wordt door allerlei journalistieke blogs waarvan de inhoud moeilijk te verifiëren is. Het gonst in die blogs van geruchten, samenzweringscomplotten en zo meer. Die zorgen er voor dat de Griekse maatschappij nog meer gepolariseerd raakt, want niemand vertrouwt de traditionele nieuwskanalen meer. De regerende partij Nea Dimokratia doet gretig mee en heeft een heus Truth Team opgezet om berichten op het internet te ontkrachten of te bevestigen. Trollen in de naam van de overheid. Net op een zo’n moment heeft Griekenland meer dan ooit behoefte aan objectieve nieuwsgaring en verslaggeving, maar de trend van de voorbije jaren toont dat dit er voorlopig nog niet in zit.