Onze ouders konden mijmerend vertellen over die tijd van toen, in de jaren ’60. Hoe het was om aan te komen in een koud land waar ze niemand kenden en de taal niet spraken. De enige zekerheid die ze hadden was werk, voor het overige moesten ze hun plan trekken. Een gestructureerde opvang was er niet. Ze vertelden hoeveel ze wel niet hebben gehad aan die ene vriendelijke buur, de leerkracht, de priester of non die zich over hen ontfermde en wegwijs maakte in het nieuwe land. Ik kon me daar wel vaag iets bij voorstellen.

De documentaire “Vlaamse pioniers van het migrantenwerk” van Mohamed Ihkan die gisteren in première ging in een volle Roma, bracht de verhalen van onze ouders tot leven. Even voelde ik het, hoe het voor hen moet zijn geweest om ver weg van huis in een koud land naast het hard labeur ook een beetje troost te vinden bij een heleboel warme mensen. Zoals de in de film geportretteerde pioniers die hun huizen openden voor de ‘vreemde’.

Op filmisch gebied is de documentaire geen kunstwerk. Het zijn vooral talking heads met weinig visuele afwisseling. Net als in de
documentaire “Mijn verhaal” waar Ihkan twee Marokkanen van de eerste generatie aan het woord liet over hun herinneringen. Die documentaire vormde wel de basis van de bekroonde VRT-reportage ‘Triq Slama Mohamed’.

Ook deze documentaire kan je beschouwen als een stukje erfgoed. Herinneringen die moeten bewaard worden vooraleer die hele generatie verdwenen is. In de documentaire maken we kennis met een aantal boeiende Antwerpenaren die in geuren en kleuren vertellen over hoe die eerste contacten waren en hoe ze zich engageerden. De sterkte van Ihkan is wel dat hij er telkens in slaagt om mensen te vinden met een boeiend verhaal. Je voelt die sfeer van toen helemaal tot leven komen in de rijke anecdotes.

Zoals een pater die vertelde hoe hij even een tapijt uit de kathedraal leende zodat de Marokkanen in hun allereerste geïmproviseerde moskee konden bidden tijdens de ramadan, de eigenares van de platenwinkel in Borgerhout die het referentiepunt werd van de Riffijnen. Ze hadden zoveel vertrouwen in haar dat ze haar zelfs hun geld in bewaring gaven, een pater die de havenarbeider Mustapha Nederlands leerde en Mustapha die hem in het Antwerps corrigeerde, het opgezette huurderscollectief om eigenaars te overtuigen een huis te verhuren aan de migranten,…

De getuigenissen van de pioniers zijn ontroerend en grappig. Ze vertellen over de barrières die ze vaak letterlijk moesten oversteken om die angst voor de ander te overwinnen. Elk vanuit een eigen drijfveer. Vanuit nieuwsgierigheid naar die ander. Maar vooral die solidariteit en het warme menselijke bezorgt je een krop in de keel.

Blij dat onze ouders zulke fijne mensen hebben mogen ontmoeten en bedankt pioniers om hun heimwee met jullie warmte enigszins te verzachten.

Trailer