De volle maan gaat onder, een nieuwe ochtend begint over autosnelweg 443. Voor ongeveer 40.000 Israëli’s iuit Israël en de kolonies, die dagelijks pendelen tussen Jeruzalem en Tel Aviv, is het piekuur nog niet begonnen. Honderden Palestijnse bouwvakkers staan wel al in de file. Om op tijd bij hun werven in Israël aan te komen moeten ze immers ’s nachts opstaan.

De 443 is één van Israëls belangrijkste verkeerswegen. Zo’n 15 kilometer van de 28 kilometer lange verbindingsweg loopt door de Westelijke Jordaanoever, waarvan 4 kilometer door de buitenwijken van bezet Oost-Jeruzalem.

Vier jaar geleden vernietigde het Israëlische hooggerechtshof een militair bevel dat de Palestijnen acht jaar lang had verboden om zich nog over deze weg te verplaatsen. In theorie mogen ze vandaag weer de snelweg op, maar in de praktijk blijft het een hachelijke onderneming.

“We kunnen de 443 nog steeds niet gebruiken. Dus staan we ‘s ochtends op om 3u30 in plaats van om 6 uur”, verklaart Seif al Jamal, een bouwvakker die op werven in Israël werkt. Hij woont in Beit Surik, een Palestijns dorp niet ver van checkpoint Modi’in.

Om in Israël te geraken, moet ondernemer Muhammed Farrai eerst voorbij een checkpoint geraken tussen zijn nabijgelegen dorp Beit Sira en de 443. Vervolgens kan hij enkele meters op de 443 rijden, maar dan moet hij zich langs de kant van de weg parkeren en checkpoint Modi’in te voet oversteken.

Dit zijn de wisselvalligheden van de militaire bezetting.  Een ritje van 20 minuten wordt al snel een tocht van 2 uur. Autostrade 443 is immers het verhaal van 46 jaar bezetting en Palestijnse onderwerping aan verbodssignalen. Die verbodssignalen zijn soms tegenstrijdig. “Eén van die borden zegt dat het verboden is de baan over te steken op andere dan de duidelijk afgebakende Palestijnse oversteekplaatsen” zegt het ene bord. Er zijn echter geen oversteekpaden voorzien  over de vier rijvakken van de 443. Het verkeer raast er voorbij. De bouwvakkers moeten dus letterlijk rennen voor hun leven om aan het checkpoint te geraken.

In theorie mogen Palestijnen dus over de 443 rijden. In de praktijk is dat een tergende ervaring. Je kan een hele dag over de 443 heen en weer rijden zonder ook maar één Palestijnse nummerplaat te zien.

Ramallah

De 443 werd in de jaren tachtig gebouwd voor Israëlische bestuurders die wilden ontsnappen aan de ochtend- en avondfiles op snelweg 1 van Jeruzalem naar Tel Aviv. De inwoners van 22 aanpalende Palestijnse dorpen trokken toen samen met de Associatie voor Mensenrechten in Israël (ACRI) naar het hooggerechtshof tegen de inbeslagname van land voor de aanleg van de weg. Ze vingen bot want, zo luidde de argumentatie, de 443 zou ook dienen voor de 35.000 Palestijnen uit de omgeving van de weg.

Tijdens de onderhandelingen in Oslo in de jaren ’90 leek de weg naar vrede open te liggen. Palestijnen gebruikten de 443 toen om te pendelen naar hjet administratief en economisch centrum van Ramallah. In 2000 begon echter de Tweede Intifada. In twee jaar tijd werden zeven Israëli’s gedood bij Palestijnse aanvallen op de 443. Er vielen ook heel wat gewonden.

Vrijheid van beweging

Als gevolg van de verslechterende veiligheidstoestand sloot het Israëlische leger de snelweg af voor Palestijns verkeer. Toen het hooggerechtshof dit verbod vier jaar geleden onwettig verklaarde, sprak het over een “niet-geautoriseerd en disproportioneel” verbod. Het hof beklemtoonde ook dat “vrijheid van beweging een basisrecht is dat beschermd moet worden”.

Tegelijk droeg het hof aan het Israëlische leger echter op om andere manieren te zoeken om de veiligheid van Israëli’s te garanderen. “De militaire gezaghebber in het gebied voerde beperkende veiligheidsmaatregelen in waardoor Palestijnen de snelweg op moeten op één bepaalde plaats en er bijna onmiddellijk daarna weer af moeten”, verklaart Tamar Feldman van ACRI.

De militaire autoriteiten schikten zich wel naar het vonnis, maar dezelfde veiligheidsmaatregelen die werden ingevoerd tijdens de Intifada, zijn nog altijd van kracht, meent Feldman. “Het vonnis werd gevierd als een overwinning voor de mensenrechten, maar het legitimeert in feite de verregaande macht van het leger.”

Veiligheidsmuur

Wie op de 443 rijdt, krijgt het gevoel langs een frontlinie te passeren, soms zelfs aan beide kanten van de snelweg. Een cluster van elektronische hekkens, uitkijktorens en betonnen muren die samen Israëls ‘veiligheidsmuur’ vormen, schermen de bestuurder af van een potentiële aanval door scherpschutters.

Ze onttrekken ook de minaretten aan het oog, waardoor de bestuurder zich niet meteen in bezet gebied waant, alsof de 443 alleen door Israël loopt, niet door een deel van het land dat de Palestijnen zien als een deel van hun toekomstige staat. Muurschilderingen geven de bestuurders een illusie van een ruim panorama. Israëli’s krijgen het advies de Palestijnse dorpen niet te betreden. Als ze dat bij vergissing toch doen staan er borden die dreigend lezen: ‘Israeli, let op, als je tot hier bent geraakt, heb je een fout gemaakt!”

De toegangswegen naar de 443  vanuit deze dorpen zijn ook gesloten met hekkens, metalen poorten, wegversperringen en blokkades. De Palestijnen worden omgeleid naar wegen rond de 443, waarvan Israël er speciaal enkele liet asfalteren.

De meeste Israëlische bestuurders verdedigen het de facto verbod en de gescheiden wegen. “Voor het geval dat een gek op ons zou schieten”, klinkt het bij velen. “De wetgeving, het beleid en gang van zaken op het terrein hebben een systeem van segregatie en afscheiding gecreëerd, dat de Palestijnse bevolking discrimineert”, aldus Feldman. 

Rijden over de 443 laat de reiziger toe te zien hoe het conflict dit land vorm heeft gegeven. Je rijdt voorbij de blijvende bewijzen van de Israëlische bezetting, de kolonie van Bet Horon of de militaire gevangenis van Ofer, waar honderden Palestijnen worden vastgehouden.

Af en toe wordt het weer terug de baas. Toen begin december 2013 een sneeuwstorm over de regio raasde, kregen zowel Palestijnen als Israeli’s het verbod de 443 te gebruiken. Een aantal Israelische pendelaars voelden zich zo veilig dat ze aan de kant van de weg stopten om van de eerste sneeuw te genieten, op een boogscheut van de gevangenis.