In een recent artikel op zijn website (en hier) verdedigt de denktank Itinera de stelling dat er een fiscale kloof zou zijn van zomaar eventjes 6.200 euro tussen Belgische huishoudens en hun buurlanden. Daar is blijkbaar enige ‘interpretatie’ van cijfermateriaal voor nodig geweest.

1. 188 miljard is niet de ‘belastingdruk’ maar de totale inkomsten van de staat. Daar mag je nog een goede 23 miljard euro van para-fiscale inkomsten aftrekken (dividenden van B-Post, Belgacom, … en de sociale bijdragen van haar eigen administratie die ook op de inkomstenzijde staan) die niet door de inwoners betaald worden. Je mag dit dus ook niet in rekening brengen voor de gezinnen. Dan heb je nog het deel dat door  de bedrijven betaald wordt (35.2 procent via belasting en sociale lasten) dat dus ook niet bij de gezinnen terecht komt. Meer uitleg vind je hier. 

Ook de bewering dat in de landen, waarmee België wordt vergeleken, de gezinnen en bedrijven ongeveer evenveel zouden bijdragen tot de staatsfinanciën klopt niet. Op basis van de statistieken van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en wat rekenwerk kan men vaststellen dat in Frankrijk ongeveer 9 procent meer door de bedrijven gedragen wordt wanneer men ook de sociale lasten bij de bedrijfslasten optelt, en 5 procent meer in zowel Duitsland en Nederland. Enkel in het neoliberale Groot-Brittannië dragen bedrijven 12 procent minder bij dan in België en wordt het grootste deel door de bevolking zelf betaald.  

2. De 6.200 euro verschil per gezin die men vermeldt is een rekenkundig gemiddelde van Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en Frankrijk samen. Men neemt zelfs de moeite niet om een gewogen gemiddelde te berekenen, wat voor hen nochtans  nog beter zou uitkomen, want dat is het resultaat 7.300 euro per gezin^[1]. Wat ook opvalt, is dat men een excuus geeft waarom men in Nederland zoveel per gezin betaalt, maar tegelijk verzwijgt waarom men in Groot-Brittannië zo weinig betaalt (het is dit cijfer dat het gemiddelde zo doet dalen). Het feit is dat de Britse inkomens ook ongeveer 14 procent lager liggen dan in België. Ook de bewering dat Nederland ongeveer 10 procent hoger zou liggen dan België qua inkomen moet men met een korrel zout nemen want 9.000 tegenover 8.600 euro is slecht 4.6 procent hoger (zie ondermeer hier).

3. De klap op de vuurpijl. Itinera gaat ook kijken naar de uitgaven voor sociale zekerheid. Hier betrekt de denktank plots niet alleen de volledige eurozone erbij maar ook Denemarken en Zweden. Die laatste twee landen staan bekend voor hun gulle sociale zekerheid én voor hun hoge belastingdruk.  Gek genoeg spreekt Itinera niet van de belastingdruk van Denemarken en Zweden in het eerste deel of worden hun belastingsdruk niet meegenomen in het rekenkundig gemiddelde. Die uitgaven worden dus niet bij de belastingen opgeteld of meegerekend in het gemiddelde. Itinera spreekt plotsklaps van gegevens per persoon en niet meer per gezin. Waarom niet steeds dezelfde vergelijkingsparameter gebruiken?

De denktank houdt ook geen rekening met de inhoud van de sociale bescherming in de verschillende landen. Duitsland bijvoorbeeld heeft een groot deel van zijn overheidspensioenen geprivatiseerd. Dat er 16 procent per persoon minder wordt uitgegeven in Duitsland en Groot-Brittannië wordt niet vermeld. Ook geen woord over het feit dat België 1.422 euro per persoon meer uitgeeft aan gezondheidszorg en sociale bescherming dan de gemiddelde Europeaan in de andere landen van de eurozone (en daar ook veel meer voor terugkrijgt).

Besluit

Wat de denktank Itinera met de selectieve interpretatie van deze cijfers doet is in feite een aloude techniek. Vanuit een reeds genomen besluit – in dit geval een ideologische stellingname – wordt achteruitgewerkt naar cijfermateriaal dat het besluit bevestigt. Misbruik van statistiek voor specifieke doeleinden is een traditie die ver in de geschiedenis teruggaat. Een oud gezegde stelt dat er drie soorten leugens zijn: leugens, verdomde leugens en statistieken.

In 1954 schreef Darrell Huff, een Amerikaanse professor statistiek het boekje ‘How To Lie With Statistics’. Het wordt nog steeds herdrukt (en is een aanrader voor wie zich op een aangename manier de basisprincipes van de statistiek wil eigen maken). Eén van de karikaturen in het boek toont twee mannen die tegenover elkaar staan. Vraagt de ene aan de andere: “Zweer jij altijd de waarheid te zeggen, de volledige waarheid, niets dan de waarheid?”. Daar antwoordt de andere op: “Altijd, voor 45,6 procent”.

Gebruikt Itinera foute cijfers? Neen. Wat deze denktank doet is bestaande cijfers selecteren en er een context en betekenis aan geven die ze niet hebben om zo tot een ideologische conclusie te komen. Dit recente rapport zegt zeer weinig over de echte loonkloof – het woord alleen al – maar alles over de ware aard van deze ‘denktank’.

Voetnoten

• [1]Bij een ‘gewogen’ gemiddelde houdt men rekening met het aantal inwoners in elk van de landen afzonderlijk.