De 'barracas', sloppenwijken van Boa Vista. (foto: Denise Mol)
Reportage, Nieuws, Afrika, Drugs, Kaapverdië, Alcoholverslaving -

Alcohol- en drugsverslaving bij jongeren in Kaapverdië

De aanpak van alcohol- en drugsproblemen is niet evident in een ontwikkelingsland als Kaapverdië. Deze reportage volgt het vraagstuk van bij betrokken overheidsinstanties tot gebruikers.

zaterdag 21 december 2013 16:30
Spread the love

“Het meest geconsumeerde verslavende middel in Kaapverdië is alcohol”, laat Fernanda Marques weten. Zij is coördinatrice van de nationale commissie voor drugsaanpak in de hoofdstad Praia op het eiland Santiago. “Enerzijds is dat omdat bijvoorbeeld onze grog heel goedkoop is: tien escudo (0,09 euro) per glas.” 

Grog wordt geproduceerd uit suikerriet. De drank wordt gemixt met allerlei andere alcohol van de slechtste kwaliteit die je je kunt voorstellen, vandaar dat het zo spotgoedkoop is.

“Veel mensen zijn er niet van op de hoogte dat deze ondermaatse kwaliteit de grog ontzettend schadelijk maakt voor hun gezondheid. Anderzijds zit drank in onze cultuur verweven: als een kind geboren wordt, gaan we een glas drinken bij de familie om te vieren.” Hetzelfde geldt voor verjaardagen. Ook als iemand overlijdt, dan drinkt men grog, bier of wijn bij de rouwwake. Zo is alcoholconsumptie alomtegenwoordig. Verder zijn ook soft- en harddrugs relatief gemakkelijk verkrijgbaar.

Hulp nodig bij hulpverlening

In 2005 vroeg Kaapverdië voor het eerst hulp aan het UN Office on Drugs and Crime (UNODC), de VN-organisatie voor drugs- en criminaliteitsbestrijding. Drugshandel, druggebruik en criminaliteit zitten in de lift. Politie en justitie treden niet daadkrachtig genoeg op. Dit wijten ze aan een gebrek aan middelen en moeizame grenscontroles door de geografische ligging van de eilanden.

Sinds de oorspronkelijke hulpaanvraag heeft Kaapverdië de goedkeuring van de VN om deel te nemen aan een nationaal geïntegreerd programma. Dit initiatief wil obstakels in de criminaliteitsbestrijding transnationaal aanpakken en druggebruik effectiever tegengaan.

Cheeseburger van de drugs: een joint nog geen euro

Marques beschrijft de resultaten van het eerste nationale onderzoek naar alcohol- en druggebruik in Kaapverdië[1]. Cannabisverslaving komt het meeste voor, omdat deze planten lokaal gekweekt worden. Dat drukt de kosten: 100 escudo (0,9 euro) voor een joint. Burgers, die door hun verslaving overlast veroorzaken opsluiten in de gevangenis, vindt Marques geen goede manier van handelen.

Daarmee komen de mensen niet van hun verslaving af, dus wordt een behandeling in de afkickkliniek op het eiland Santiago opgelegd. De helft van de mensen die in afkickcentra in en rond de hoofdstad Praia opgenomen zijn, kunnen de behandeling niet betalen. De overheid hoest daarvoor per patiënt 10.000 escudo (90 euro) per maand op. Het therapeutische aspect van deze aanpak komt op rekening van het ministerie van Justitie, voor de rest wordt het budget van gezondheidszorg aangesproken.

Veel mensen beginnen jong met drinken en zitten daar de rest van hun leven aan vast. Sommige reguliere gebruikers stoppen echter als ze op latere leeftijd gezondheidsproblemen krijgen. Bovendien schaadt de alcohol niet alleen de gezondheid. Agressie treedt op bij overmatige alcoholconsumptie, zeker als gebruikers de drank mixen met cannabis of crack.

Om hun harddrugverslaving te betalen, wenden sommige jongeren zich dan ook tot de criminaliteit – al dan niet in bendes. In andere gevallen zitten de jongeren al in het criminele circuit, gaan daardoor drugs gebruiken en vervallen tot nog zwaardere misdrijven.

“We werken aan betere preventie van alcohol- en druggebruik bij jongeren”, pleit Marques. “Zo leren we leerkrachten van het middelbaar onderwijs waar ze op moeten letten om gebruik te detecteren en hoe ze de jongeren kunnen adviseren. Daarnaast organiseren we enkele preventieve focusgroepen met de leerlingen.” Via het directe contact met de leerlingen hoopt de drugsbestrijdingscommissie dat zij die kennis doorspelen aan hun ouders en de gemeenschap.

Zo heeft de voorlichting meer effect. Deze kennisverspreiding is onder meer belangrijk in het geval van marihuana, wat door veel jongeren beschouwd wordt als een geneeskrachtige plant in plaats van een drug.

“In de lokale gemeenschap worden ook steeds meer adviseurs ingezet om de risico’s van drug- en alcoholconsumptie te bespreken.” Verder worden enkele informatieve spots op radio en tv ingezet, maar slechts in beperkte mate, omdat ze te duur zijn.

Drugshandel en werkloosheid

De VN onderzocht onder meer het beeld van criminaliteit dat in Kaapverdië leeft. Uit die studie blijkt dat geïnterviewde politieagenten de drugshandel bestempelen als de meest voorkomende vorm van criminaliteit in Kaapverdië. De agenten wijzen naar druggebruik als de belangrijkste oorzaak van de drugshandel.

Werkloosheid vinden ze de tweede boosdoener, gevolgd door een gebrek aan onderwijs en het niet hard genoeg aanpakken van overtreders. Armoede, een factor die door de gemiddelde burger wordt beschouwd als één van de belangrijkste oorzaken van criminaliteit, komt voor de politieagenten slechts op de achtste plaats. Ondervraagde burgers scharen zich deels achter de opinie van de politieagenten. Ook zij geven druggebruik en werkloosheid de schuld van de toenemende drugshandel.

Opmerkelijk in de peiling naar de lokale aanpak van criminaliteit is dat meer dan een derde van de ondervraagde burgers de prestatie van de politie als ‘slecht’ bestempelt en 7 procent ‘zeer slecht’. Aangezien een link naar corruptie snel gemaakt is, snuffelen we verder in het onderzoek.

Bijna een derde van de politie meldt dat ze wel eens benaderd zijn door iemand die bereid was om hen extra geld of geschenken te geven om een oogje dicht te knijpen. Slechts één procent van de officieren aanvaardde naar eigen zeggen aangeboden smeergeld.

Het niveau van corruptie zou in Kaapverdië over het algemeen lager liggen dan in de meeste andere Afrikaanse landen. Wel kunnen politieagenten baat hebben bij meer opleidingsmogelijkheden en betere apparatuur om sterkere prestaties neer te zetten.

Lokale mentaliteit zit scheef

Ondanks de steun van verschillende instanties, is het drugs- en alcohol probleem nog verre van opgelost. Kaapverdië boekt vooruitgang, maar het is nog steeds een land in volle ontwikkeling. Zeer beperkte middelen spreiden over een half miljoen inwoners op negen verschillende eilanden, is een project van lange adem.

“De lokale mentaliteit en ons geldgebrek vormen twee grote obstakels om de drug- en drank problemen aan te pakken”, zo meent Carlos Morais, jongerenadviseur van het cultureel centrum op het oostelijke eiland Boa Vista. Hij schetst de huidige situatie op het kleine eiland zo: “De graad van alcohol- en druggebruik is één van de hoogste van de eilandengroep”.

De nieuwste drug op Boa Vista is amfetamine oftewel speed. Deze drug volgt het opkomende toerisme. Toerisme is echter niet de enige leverancier: Kaapverdiërs importeren ook drugs vanaf de andere eilanden. De grenscontrole op de enige luchthaven van Boa Vista kampt met een gebrek aan manschappen.

Vervolgens zijn disco’s een goede plaats om de waren door te verkopen. Het aantal drugverslaafden onder de bevolking is hoog, vooral bij de twintigers tot dertigers. Een bijkomend obstakel is dat verslaafden voor behandeling helemaal naar de hoofdstad Praia moeten reizen, want op Boa Vista is geen behandeling mogelijk.

Groggy van de grog

Toch is het grootste zorgenkindje de overmatige alcoholconsumptie. Zo is het op Boa Vista doodnormaal om veel sterke drank te drinken bij iedere speciale gelegenheid of tijdens de lunchpauze op een werkdag. Deze laisser-faire-houding kost de lokale bevolking al eens hun job of maakt het sowieso onmogelijk om werk te vinden. In een gebied waar een groot deel van de 9.162 inwoners uit eenoudergezinnen bestaat, is het verlies van inkomen een extra harde klap voor de familie.

Bovendien heeft het gedrag van de ouders invloed op hun kroost. “Kinderen van twaalf à veertien jaar kunnen gewoon op straat aan alcohol komen”, vertelt Morais. Er bestaat wel een wet die de verkoop van alcohol aan minderjarigen – onder de achttien – verbiedt, maar die wordt niet voldoende nageleefd. Marques beaamt dit falen van de wet. “Sommige jongens drinken vanaf 9 jaar alcohol, beginnen op 11 jaar met marihuana en proberen op hun 14de crack.”

Nationaal plan versus lokale aanpak

Carlos probeert focusgroepen te organiseren om familie en vrienden van de verslaafde actief te betrekken bij het afkicken. “Een preventief reclamespotje dat waarschuwt over het gevaar van verslaving, is niet voldoende om mensen met een bestaand probleem te helpen.”

Drieënveertig procent van ondervraagde jongeren (15-24 jaar) werd de afgelopen maand aangezet door vrienden om alcohol te consumeren. Dat blijkt uit het nationale onderzoek van het ministerie van Justitie naar dit probleem[2]. Dezelfde leeftijdsgroep gebruikt voornamelijk harddrugs als de partydrug ecstasy en cocaïne.

Sociale spiraal van verslaving

Litch (20) is een voorbeeld van een jonge alcoholverslaafde. Hij woont op Boa Vista bij zijn ouders in de ‘barracas’ of sloppenwijken. Litch is ‘pas’ op zijn zestiende beginnen drinken, onder druk van vrienden. De goedkope en slecht gemaakte lokale grog gaat al voor 10 à 20 escudo over de toonbank. Liefst drinkt Litch bier of wijn, maar als de drang naar alcohol groot is, vormt grog een simpel alternatief.

“Wijn is erg duur en alles waar alcohol in zit, is goed genoeg”, vindt Litch. “Als je niet drinkt, heb je geen sociaal leven.” Litch is door de drank op zijn achttiende met school gestopt, een jaar voor de afstudeerleeftijd in Kaapverdië. “Ik wil werken, maar ik kan niet zonder alcohol.” Wat hem nog het meest stoort aan zijn dronken buien, is dat de drank zijn remmen losgooit, tot aan het agressieve toe.

Helemaal zonder hulp is Litch niet, want hij kan aankloppen bij de gemeenschapshulpgroep Associação Comunitária Unidos Pela Boa Vista (ACUB), gevestigd in het hart van de barracas. Medewerker Lamine Fati vertelt over het doel van deze NGO die met buitenlandse hulp is opgezet. “We willen mensen hulp bieden door naar hun problemen te luisteren, oplossingen te bespreken en bijvoorbeeld te helpen bij de bouw van betere woningen.”

Deze productie is gemaakt in het kader van het journalistieke trainingsprogramma Beyond Your World van Thomas More in Mechelen. Beyond Your World wordt financieel mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie en het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Voetnoten

  • [1]UNODC, Inquérito nacional sobre a prevalência de consumo de substâncias psicoactivas na população geral, Cabo Verde, Maiio 2013
  • [2]IDEM

take down
the paywall
steun ons nu!