(foto http://tomohalloran.com/)
Nieuws, Afrika, Politiek, Mediakritiek, Antiapartheid, Nelson Mandela, Eurocentrisme -

Mandela in ‘Koppen’, een staaltje apartheidstelevisie

Het VRT-programma Koppen gaf dinsdagavond 10 december 2013 een staaltje van blanke televisie over de man die de apartheid heeft afgeschaft. Een kritische bespreking door Marc Vandepitte.

woensdag 11 december 2013 14:15
Spread the love

Ik vind ‘Koppen’ een uitstekend televisieprogramma: kort, degelijk, leerrijk en to the point. Veel van de uitzendingen zijn ideaal om te gebruiken als didactisch lesmateriaal. Er zijn natuurlijk hoogtes en laagtes, dat kan niet anders bij zo een hoge frequentie. Gisteren ging het echter goed fout.

Het was een uitgebreide Koppen, een XXL-versie, gewijd aan het leven van Mandela. Het was helaas een ‘prachtig’ staaltje eurocentrisme, geschiedenisvervalsing en depolitisering.  

Zwarten hebben geen mening en strijden niet

We beginnen bij het eurocentrisme of in dit geval zelfs blank-centrisme. Mandela, zelf een zwarte, leefde in een land en continent met een overwegend zwarte bevolking. Nochtans waren alle getuigen of personen die commentaren gaven in de uitzending blank, op één na, Desmond Tutu. Uiteraard kan men deze man aartsbisschop, Nobelprijswinnaar en persoonlijk vriend van Mandela niet passeren. Maar als hij werd opgevoerd was dat met weinig zeggende randbemerkingen of inhoudelijke beschouwingen. Dat werd aan de blanken overgelaten.

Blijkbaar heeft men geen zwarte deskundigen of zwarte interessante getuigen gevonden die iets zinnigs te zeggen hadden over deze monumentale figuur. Het was blanke televisie over de man die de apartheid heeft afgeschaft. Il faut le faire.

En ja, er verschenen zwarten op het scherm, massa’s zelfs. Maar dat was ofwel als object van repressie ofwel als ze hun Madiba aan het vereren waren. Passief en onderdanig, zo kennen we ze. Was er dan geen verzet tegen apartheid? Jawel, we zagen gelukkig beelden van protesterende blanken in westerse hoofdsteden. Kritisch en strijdend voor rechtvaardigheid, zo zijn we.

Geschiedenisvervalsing

Hoe is de apartheid beëindigd? De uitzending suggereerde dat Frederik De Klerk, de laatste blanke president, na het einde van de Koude Oorlog er geen zin meer in had. Dankzij geduldige onderhandelingen met Mandela is het apartheidsregime beëindigd en werden er verkiezingen uitgeschreven waaraan ook de zwarten mochten deelnemen.

Alsof het blanke apartheidsregime zomaar zijn belangen te grabbel zou gooien. Alsof de blanke elite dat zou slikken. Alsof De Klerk plots wat humaner was geworden en tot inkeer was gekomen. Zo een scenario is goed voor een Walt Disney film, maar heeft met de realiteit weinig van doen.

Geen woord over de verpletterende militaire nederlaag van het apartheidsleger tegen de Cubanen in Angola. Dat was volgens Mandela zelf nochtans het begin van het einde van het racistisch regime.

Het apartheidsregime ging in de eerste plaats ten onder aan de gewijzigde krachtsverhoudingen in de regio en in het land zelf,[1] en niet omdat politieke leiders plots andere gedachten kregen en gelukkig goede onderhandelaars waren. 

Goedaardig en onschadelijk

Volledig in lijn met zowat de hele westerse pers focuste de uitzending vooral op de persoon Mandela, meer bepaald op zijn ‘buitengewone drang naar verzoening’. Verder werd hij de leider van zijn volk omdat hij zo charismatisch was, zo suggereerde de reportage van Koppen.

Dat deze man bij zijn arrestatie een kopstuk was van de ondergrondse communistische partij – hij was lid van het Centraal Comité[2] – wordt zedig verzwegen. Een apartheidsstrijder heilig verklaren, tot daar aan toe, maar een communist zoveel eer verlenen, dat is blijkbaar een brug te ver.

Dat zijn visie en politieke strategie de belichaming waren van een zeer goed georganiseerde politieke beweging, wordt ook volledig uit beeld gehouden. Alle aandacht gaat naar zijn goedaardig karakter.

Het ANC en de strijd tegen apartheid wordt zo volledig gedepolitiseerd. Dat is handig, want door de focus te leggen op de man, kan men de politieke uitschuivers van het verleden bij ons doen vergeten. Het apartheidsregime werd tot op het einde gesteund door tientallen parlementsleden uit de VU, de PVV en de CVP (de voorlopers van respectievelijk N-VA, Open VLD en CD&V).[3] Daar wordt men nu niet graag aan herinnerd.  

Voetnoten

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!