Pure discriminatie

De loonkloof is niet eenduidig te verklaren en kent verschillende oorzaken. Een deel van de loonkloof is te herleiden tot pure discriminatie. Dit is het geval wanneer een vrouw exact hetzelfde beroep uitoefent, over hetzelfde diploma beschikt, evenveel uren klopt en evenveel anciënniteit heeft als de man, maar toch minder betaald wordt, louter omwille van het feit dat ze een vrouw is. 

Het is die discriminatie die men met de Wet ter bestrijding van de loonkloof (goedgekeurd in 2012) wil bestrijden. De wet stelt namelijk dat op alle niveaus het genderdebat bij besprekingen of onderhandelingen op tafel moet liggen. Zo laat de wet toe om in de sociale balans de loonverschillen tussen mannen en vrouwen op ondernemingsniveau zichtbaar te maken.

De aanpak van de loonkloof krijgt zo meteen heel wat meer slagkracht, maar een wet is niet voldoende! Een belangrijk deel van de loonkloof is niet te bestrijden met die wet en is te wijten aan stereotypen.

Stereotypering

Stereotypen over mannen en vrouwen zorgen ervoor dat vrouwen meer huishoudelijke taken en zorgtaken op zich nemen, dat vrouwen meer beroep doen op zorgverloven, dat vrouwen vaker deeltijds gaan werken en dat ze werkzaam zijn in “zachtere” en dus ook slechter betaalde sectoren zoals de zorgsector en het onderwijs.

Dit heeft een rechtstreekse invloed op de lonen van vrouwen, en op latere leeftijd ook de pensioenen, maar ook een onrechtstreekse. Door een stapje terug te zetten, bouwen vrouwen minder anciënniteit op, krijgen ze minder opleidingskansen, groeien ze minder vaak door naar een hogere functie.

Verantwoordelijkheid van mannen erkennen

Willen we de loonkloof dichten, dan dienen we deze stereotypen aan te pakken. Een eerste stap hierin kan zijn de verantwoordelijkheid van mannen in het opnemen van zorgtaken te erkennen en te stimuleren. Hiertoe stelt Femma een aantal concrete ingrepen in de zorgverloven voor.

Maak het vaderschapsverlof verplicht en breid het uit tot 15 dagen (het Europese gemiddelde). Vrouwen hebben recht op 15 weken zwangerschapsverlof, waarvan 10 weken verplicht zijn. Mannen worden daarentegen niet verplicht om hun 10 dagen vaderschapsverlof op te nemen. Hierdoor ontstaat er reeds bij de geboorte de impressie dat het vooral vrouwen zijn die verantwoordelijk zijn voor de zorg van de kinderen!

Het is belangrijk dat we als maatschappij het sein geven dat mannen net zozeer als vrouwen betrokken moeten worden bij de opvoeding van de kinderen. Het uitbreiden tot 15 dagen (het Europese gemiddelde) en het verplicht maken van het vaderschapsverlof is hier een belangrijk signaal.

Exclusief ouderschapsverlof voor de vaders

Breid het ouderschapsverlof uit tot 1 jaar per kind en reserveer een deel exclusief voor de mannen. Breid naar het voorbeeld van de Scandinavische landen het ouderschapsverlof uit en reserveer een deel daarvan exclusief voor vaders: de zogenaamde ‘daddy days’.

In België kunnen we dit concreet vertalen naar een ouderschapsverlof van 12 maanden per kind, waarbij 4 maanden exclusief voor de mannen zijn gereserveerd en een bijkomende vierde maand vrij te verdelen is onder de partners als de man ook zijn 4 maanden ouderschapsverlof heeft opgenomen.

Verhoog uitkeringen ouderschapsverlof

Eén van de grootste drempels die mannen aangeven om zorgverloven op te nemen, is het financiële aspect. Voor het opnemen van het ouderschapsverlof krijg je gedurende 4 maanden een nettobedrag van 653,23 euro bij een voltijdse onderbreking, eventueel vermeerderd met een aanmoedigingspremie.

Om meer mannen aan te moedigen (maar ook om het haalbaar te maken voor vrouwen), dienen we de negatieve financiële gevolgen zoveel mogelijk te verminderen en de uitkeringen op te trekken. We stellen een inkomensgerelateerde uitkering voor (bijvoorbeeld 82% van het brutoloon) met een onder- en bovengrens. 

Het gaat hier niet enkel om de emancipatie van de vrouw op de arbeidsmarkt, maar ook om de emancipatie van de man in het huishouden. We eindigen dan ook met deze wijze woorden van Nelson Mandela: “Vrijheid kan niet worden bereikt, tenzij vrouwen worden geëmancipeerd van alle vormen van onderdrukking … onze inspanningen  moeten gaan over de bevrijding van de vrouw, de emancipatie van de man en de vrijheid van het kind.”

Eva Brumagne, Algemeen Directeur Femma