Pas nog deed Ahmet Muhsin Tuzer zijn gebruikelijke oproep tot gebed in het Turkse dorp Pinarbasi. Daarna ging de 42-jarige imam naar huis om enkele van zijn favoriete nummers te draaien: Fear of the Dark van Iron Maiden, Hey You van Pink Floyd en Wherever I may roam van Metallica. Zijn hoofd beweegt ritmisch mee met de muziek.

“Als God het wil”, schreeuwt Tuzer boven de muziek uit, “zou ik graag voor honderdduizenden mensen spelen, net als zij.”

Zo ver is het echter nog niet. Wel trad hij met zijn band FiRock afgelopen zomer op voor duizend mensen in zijn geboortestad Kas, een toeristenstad aan de Middellandse Zee. De Turkse staat is echter niet zo gecharmeerd van zijn muzikale talent. Het door de overheid gefinancierde religieuze directoraat, Diyanet, dat controle heeft over meer dan 80.000 moskeeën, doet onderzoek naar de imam.

Uit het onderzoek moet blijken of Tuzers muziekkeuze en instrumenten ‘onislamitisch’ zijn. Ook moet Tuzer, die in dienst is van de overheid, de commerciële aard van zijn activiteiten toelichten.

“Het probleem is dat hij niet officieel toestemming heeft gevraagd. Hij heeft gewoon een aantal video’s en audio-opnamen gemaakt. Daarom wordt er nu onderzoek gedaan”, zei Abdul Kadir Ozkan, een woordvoerder van Diyanet, tegen persbureau Al Jazeera. Ozkan wil verder niets zeggen totdat het onderzoek is afgerond. Dat zal vermoedelijk over een paar weken zijn.

Mediastorm

FiRocks eerste single Mevlaya Gel (Kom tot God) van het debuutalbum ‘Time of Change’, is ruim 35.000 keer bekeken opYouTube. Tuzers activiteiten leidden tot een hevig debat in de media en op sociale media: hoe kan een man met zulke belangrijke religieuze taken zich met rockmuziek bezighouden?

De frisgeschoren en modieus geklede Tuzer, die ook actief is opTwitter en Facebook, noemt zijn muziek “een ontmoeting van je ziel met God.”

“We brengen mensen dichter bij God”, zegt de muzikant, terwijl hij in zijn tuin thee drinkt. Zijn vader en grootvader waren ook imam in Kas. “Het imago van de islam is slecht in de wereld. We moeten ons realiseren dat tolerantie belangrijk is in de islam. We moeten ieder mens accepteren zoals hij is.”

Als de staat hem verbiedt zijn muziek te spelen, zegt Tuzer, zal hij doorvechten. “Dan bel ik mijn advocaat en stappen we naar de rechter. Ik wil bewijzen dat wat ik doe, goed is.”

Niet alleen doet Diyanet onderzoek naar Tuzer, hij kreeg ook bedreigingen van mensen uit Mardin, een conservatieve regio in het zuidoosten van Turkije. Zij nodigden hem uit voor een optreden en waarschuwden voor de consequenties als hij de uitnodiging zou accepteren. “Dan zou ik het niet overleven. Natuurlijk ben ik daarvan geschrokken.”

Verdeeldheid

Andrew Finkel, auteur van het boek ‘Turkey: what everyone needs to know’, zegt dat Tuzers bezigheden tot controverse hebben geleid omdat zijn muziek de orthodoxe islam uitdaagt. “Turkije kent een door de staat gesteund religieus establishment, het departement voor religieuze zaken. In feite betekent dat politieke controle op religie”, zegt Finkel. “Het is een poging van de staat om te bepalen wat is toegestaan en wat niet, wat orthodox is en wat heterodox.”

In de afgelopen tien jaar werd Turkije bestuurd door de AKP van premier Recep Tayyip Erdogan, een centrumrechtse partij die haar islamitische karakter bagatelliseert en haar politiek vooral moreel en sociaal conservatief noemt. Critici beweren echter dat Erdogan de bevolking islamitische waarden opdringt.

In het huidige politieke klimaat, zegt Finkel, speelt de vraag of Turkije een samenleving wordt die complexiteit en diversiteit waardeert, of een die probeert conformiteit op te leggen. “Zelf ben ik daar optimistisch over. Dit land is groot, divers en ongeregeld genoeg en daarom verwacht ik niet dat de orthodoxie lang het beeld zal bepalen.”

Echte leider

Terug in Pinarbasi, geeft Tuzer toe dat het niet voor het eerst is dat hij voor controverse zorgt. Hij pakt zijn mobiele telefoon en laat een nieuwsfragment zien uit 1999, het jaar waarin hij trouwde. In het fragment zijn Tuzer en zijn vrouw Oana Mara te zien op hun trouwdag. Mara is christelijk en komt uit Roemenië. Tuzer was de eerste imam die onder Diyanet trouwde met een niet-moslima.

Mara (37) is inmiddels goed geïntegreerd in de Turkse samenleving, zegt ze, maar het kostte haar tijd te wennen. “Mensen verwachten dat je met iemand van je eigen geloof trouwt. Het was moeilijk mijn ouders te overtuigen. Ze waren eens in Turkije geweest en hadden toen vrouwen in islamitische kledij gezien. Ze dachten dat ik dat ook zou moeten.” Hoewel ze zich bekeerde tot de islam, draagt ze geen hoofddoek.

De leadgitarist van FiRock, de 53-jarige Dogan Sakin, die overal op zijn handen tatoeages heeft, noemt Tuzer “een echter leider”. Hij zegt niet met iemand anders te willen werken. “Wij mensen zijn de mooiste wezens die God geschapen heeft”, mijmert hij. “We moeten iedereen respecteren. Andere imams kunnen veel leren van Ahmet.”

Auteur: Gayatri Parameswaran en Felix Gaedtke