Ook het initiatief tot een referendum kon op weinig warmte rekenen. De stad doet al het mogelijke om de concrete stembusgang aanstaande zondag 1 september zo moeilijk mogelijk te maken, en Bart De Bruyne riep op zijn Facebookpagina ook op om niet te gaan stemmen (in weerwil van het nationale standpunt van Groen, dat referenda en burgerinitiatieven aanmoedigt; zie https://www.facebook.com/bart.debruyne.18?fref=ts).
De stad had in een eerste fase een groot deel van de bijna 10.000 verzamelde handtekeningen ongeldig verklaard, maar werd (uniek!) teruggefloten door de commissie Volksraadplegingen. Het referendum dreigt de delicate balans binnen de meerderheid dooreen te schudden, en dat vindt het stadsbestuur niet leuk.
De logica van de besparingen werd centraal gesteld tijdens het debat: dat er bespaard moet worden, is een ding; dat dit moet verlopen door een afbouw van het overheidsapparaat een ander; en dat privatisering een goed alternatief zou zijn voor kwaliteitsvolle dienstverlening is nog een ander.
Intercommunales zoals MIWA zijn simpelweg bedrijven. Hoewel de wet van 1922 op de intercommunales als doelstelling had de kosten voor de burgers te verlagen door schaalvergroting, zijn de huidige intercommunales onderworpen aan de logica van de winst, niets meer.
MIWA maakte in 2011, bijvoorbeeld, anderhalf miljoen euro winst, betaalde daarvan iets meer dan 4.000 euro belastingen, en bijna 7.500 euro aan zitpenningen. Het bedrijf werd in 2009 veroordeeld wegens ernstige milieu-overtredingen en moest in 2001 zelfs een afvaloven sluiten. Het is gewoon een bedrijf als een ander dat de kantjes eraf poogt te lopen vanuit de zoektocht naar winsten.
Er werd op gewezen dat in Sint-Niklaas in wezen precies dezelfde lijn werd gevolgd als in Griekenland, en dat de tegenstrever van het college dus niet moest worden gezocht onder de bevolking, die rebelleert tegen deze zinloze ingrepen, maar wel onder de hogere niveaus waar men de EU-besparingsdoctrine nu zelfs in de grondwet wil laten opnemen. Voor dit laatste, zie http://www.constituante.be/
Het protest in Sint-Niklaas, en het initiatief tot een referendum, zijn dan ook bijzonder belangrijk: het is de eerste keer dat een bevolking zich verzet tegen de structuur van het huidige begrotingsbeleid, die als doctrine van boven naar beneden doorsijpelt, in weerwil van de belangen van de burgers.
Vanuit de besparingsfetish worden steeds meer goederen en diensten de markt in gedreven, waar ze enkel nog aan de logica van pure economische kosten en winsten onderworpen zijn.
Water is in dit land daardoor tussen 2005 en 2011 netto 61 procent duurder geworden, en dat is slechts een voorbeeld uit vele. Die verhoging van de levensduurte treedt op in verband met steeds meer goederen en diensten en in een tijd van crisis en loonstop. Het effect is netto verarming.
Het referendum van zondag is daarom kritiek: het blokkeert voor het eerst deze perverse logica. Alle steun is nodig aan de initiatiefnemers in Sint-Niklaas, want dit referendum moet lukken.
Jan Blommaert
Jan Blommaert is taalkundig antropoloog-sociolinguist, dr. in de Afrikaanse Geschiedenis en Filologie en hoogleraar Taal, Cultuur en Globalisering aan Tilburg University (NL).
