Burgemeester Daniël Termont (SP.A) van Gent: "Laat ons de kop in het zand niet steken. Je kan geen samenleving bijeenhouden door mensen te verbieden om uit te komen waarvoor ze staan."
Verslag, Nieuws, Samenleving, Politiek, Gent, Islam, Hoofddoekenverbod, Ambtenaren, Discriminatie, Emancipatie, Verlichting, Gent, Gemeenteraad, Burgemeester Daniel Termont, Neutraliteit van de staat, Scheiding van kerk en staat, Burgerinitiatief, Openbare dienstverlening, Loketten -

Hoofddoekendebat zorgt voor geanimeerde Gentse gemeenteraad

Op maandagavond 27 mei stond de stemming over het opheffen van het hoofddoekenverbod uit 2007 op de agenda van de Gentse gemeenteraad. Het werd een geanimeerd debat. "De Gentse Lente wordt een beetje meer zomer", was de conclusie van Pascal Debruyne na afloop.

dinsdag 28 mei 2013 18:00
Spread the love

Het burgerinitiatief

De concrete vraag van het burgerinitiatief is de intrekking van het goedgekeurde raadsbesluit van 2007 en de circulaire (uitvoeringsbesluit) van 2010.

De indieners zijn Siham Benmammar en Lamyaa Omar die het agendapunt openen: “Wij zijn Gentenaars en ook moslims. Vandaag is een historische dag. Eindelijk neemt men de stap voorbij het ‘allochtoon’ en ‘autochtoon’. De Gentse Lente is gestart op 21 maart 2013. Retorisch is er een eerste stap, maar in de praktijk leeft dit onderscheid nog wel. Vandaag kunnen we wel die stap zetten naar een meer inclusief burgerschap. Nu zien we de geboorte van een inclusieve stad.”

“10.000 stemmen werden verzameld. Vrijwilligers gingen de straat op en gingen de discussie voeren, ook met mensen die het niet eens zijn met hen. Het beeld klopte vaak niet voor veel mensen. De vrijwilligers en de ondertekenaars die een hoofddoek dragen zijn niet zomaar onderdrukt. Zij willen mee participeren en eisen gelijke rechten en en het recht om te werken.”

“Voor een positieve beeldvorming van de stad en voor de normale alledaagse praktijk van interactie tussen alle Gentenaars. Diversiteit is niet enkel een symbolische discussie, maar vooral een praktijk door het in eigen geledingen mogelijk te maken en het garanderen van de rechten van individuen. Wat nu als ‘vreemd’ wordt beschouwd, zal dan als ‘normaal’ worden gezien.”

Het debat is er volgens Benmammar niet op vooruit gegaan. Verschillende groepen worden geraakt: van moslims tot sikhs. De overheid heeft een voorbeeldrol.

Lamyaa Omar neemt het woord: “Er is een geschiedenis van ontkerkelijking. Toch is de vergelijking erg eenzijdig wanneer dit vergeleken wordt met het dragen van de hoofddoek of het toelaten van religieuze tekenen. Waarom kan je niet goed werken als je een kruis draagt, een tulband of een hoofddoek? Waar zijn we mee bezig?”

“Zijn we neutraal bezig als we mensen uitsluiten van bepaalde jobs? Ja, als het over een inclusieve neutraliteit gaat. We kunnen ook blijven discussiëren over de term, maar het gaat hier nog altijd over ‘mensen’; mensen die er bij willen horen.”

“John Stuart Mill stelde dat de mensheid erbij wint wanneer we iedereen laten leven zoals hij of zij wil. Diversiteit is inherent aan de vrijheid. Dat willen we. Net omdat mensenrechten niet zomaar opzij kunnen worden geschoven, omdat we geloven dat elk individu mag zijn zoals hij is, … daarom vragen we de afschaffing van het hoofddoekenverbod.”

CD&V wil weten indien dit verbod wordt afgeschaft, wat dan het criterium is voor het toelaten van religieuze symbolen? Johan Deckmyn (Vlaams Belang) wil weten of dé islam zich moet moeien met de stad?

De indieners antwoordden dat het alleen gaat om levensbeschouwelijke tekens, over andere tekens spreken we ons niet uit. De zenuwen zijn gespannen, want het burgerinitiatief gaat om de intrekking op het totale verbod op politieke, religieuze en ideologische kentekens. Het is ons nooit de bedoeling geweest de scheiding tussen kerk en staat aan te vallen.

De neutrale staat als garantie voor diversiteit

Het debat wordt meermaals vergeleken met dat van 2007. Maar de emoties zijn geenszins te vergelijken met toen. Er kwam een losser tegenvoorstel met een gedeeltelijk hoofddoekenverbod van Open VLD.

CD&V, VB, Open VLD en N-VA stemden in een wisselmeerderheid voor het verbieden van levensbeschouwelijke, politieke, ideologische, religieuze overtuigingen van ambtenaren die in contact komen met derden. In de circulaire gaat het om ‘herkenbare tekenen’ zoals keppeltje, hoofddoek, … voor baliemedewerkers en vertegenwoordigers van de stad Gent.

Open VLD houdt zich aan de ‘neutraliteitsgedachte’, waarbij over de hele lijn behoorlijk coherent de relatie tussen religie en overheid in vraag wordt gesteld. Al flirt N-VA met deze grens, toch wordt dé islam niet ‘as such’ geviseerd.

N-VA Gent: “We zijn voor diversiteit in de samenleving: vrouwen, mannen, handicap, alle rassen en geaardheden, … laat maar komen. Een OPEN samenleving, wie kan daartegen zijn? Vrijheid van godsdienst en andere vrijheden zijn daarin centraal. De overheid mag daarin geen keuzes maken. De overheid is de neutrale ruimte bij uitstek. Je hebt maar ‘deze’ overheid.”

Volgens N-VA-raadslid Elke Sleurs capituleert het socialisme voor de verwezenlijkingen van het verleden, de strijd tegen de dominantie van de katholieke zuil wordt nu opgeborgen. Voormalige socialistische burgemeesters Gilbert Temmerman en Frank Beke hielden ooit een pleidooi voor het weghalen voor religieuze tekenen op basis van de neutraliteit van de overheid.

Burgemeester Temmerman (in mei 1989): “In openbare lokalen zouden alle religieuze tekenen worden weggehaald, zodat de burger in geen enkel opzicht kan worden geconfronteerd met het idee van ongelijke behandeling.”

Ook burgemeester Beke hield een pleidooi om het lijkenvervoer te ontdoen van alle religieuze tekenen. Deze socialisten hebben een pleidooi gehouden voor de grootst mogelijke neutraliteit. Het sluit aan bij wat Etienne Vermeersch bepleit. Dit wordt gevolgd door een burgerinitiatief vanuit vrijzinnige hoek dat handtekeningen verzamelt.

Siegfried Bracke (N-VA) verwijst ook naar Vermeersch zijn ondertussen bekende quote van Jean-Baptiste Henri LacordaireEntre le fort et le faible, entre le riche et le pauvre, entre le maître et le serviteur, c’est la liberté qui opprime et la loi qui affranchit.”

Dat socialisten stemmen tegen een hoofddoekenverbod heeft volgens de N-VA te maken met stemmenronselarij bij ‘allochtonen’. Dat is misbruik! Ook Dirk Verhofstadt (Liberales) noemt het stemmenronselarij van de SP.A en dus politiek opportunisme (zie opiniebijdrage DM).

Religie en ideologie behoren tot de private en publieke sfeer. De overheid heeft zich trouwens niet te moeien met de religie en ideologie van groepen. Het gaat om een gebrek aan respect voor de vrije keuze voor de burger. Laten we nu ook T-shirts toe met ‘God is dood?’ of ‘Luister niet naar Allah’, of ‘Ik stem voor Groen, u toch ook?’.

Siegfried Bracke laat nog weten dat mensen geen robotten zijn en dingen voelen. Het is ons om die gevoelens en emoties van de burger te doen.

Open VLD deelt grotendeels dit standpunt. Schepen Christophe Peeters (Open VLD): “De initiatiefnemers hebben gezegd dat het een historische dag is. Het is voor mij vooral een déja vu. Het enige verschil is dat de samenstelling van deze raad gewijzigd is. Het debat gaat niet over zomaar over hoofddoeken. Het gaat over het gemeenteraadsbesluit van 2007. Het gaat om ambtenaren die in contact komen met het publiek. Over de manier waarop de overheid zich verhoudt tot burgers en over de scheiding tussen religie en staat waarvoor de ontvoogdingsstrijd is gevoerd sinds de 18de eeuw tegen de dominantie van de katholieke kerk. Geen enkele religie kan sindsdien nog zijn wil opleggen.”

“In naam van de tolerantie gaan we de intolerantie toelaten. Als seculiere humanist en vrijzinnige heb ik persoonlijk actie gevoerd tegen de katholieke overmacht. Een Duits filosoof, waar ik het verder niet eens mee ben, verwees naar religie als opium voor het volk. Daar ben ik het mee eens.”

Schepen Matthias Declercq (Open VLD) vult aan: “Ik zal het burgerinitiatief niet steunen. De neutraliteit van de overheid moet worden gegarandeerd. Als ondersteuner van de Verlichting zijn dat waarden die we ook delen met andere gemeenteraadsleden. Het gaat hier niet om een standpunt tegen een geloof, maar om de neutraliteit van de overheid.”

“Willen we harmonieus samenleven, moeten we diversiteit omarmen. Pluriformiteit kan enkel gedijen waar de overheid zelf neutraal is. Een ambtenaar handelt namens de samenleving, en dient dus de staat. Hij moet de burger aan het loket neutraal dienen. Om die reden aanvaarden we ook niet dat agenten van politie en gerecht een levensbeschouwelijk teken dragen. De perceptie kan ontstaan dat de burger niet neutraal wordt behandelt. Dat is een probleem. Daarom dus de neutrale dresscode.”

De doos van Pandora

Het is opvallend hoe goed uitspraken liggen van academici als Mark Elchardus (VUB), Etienne Vermeersch (UGent) en Jurgen Slembrouck (UA) in Vlaams-nationale en extreemrechtse kringen.

Meer zelfs, ze lijken in de praktijk te functioneren als retorische knuppels om ‘valse linksen’ te disciplineren en terug in de pas te doen lopen. Problematisch is de verwatering van oprechte bekommernissen en intellectueel debat enerzijds, en het viseren van religieuze minderheden anderzijds.

Vlaams-nationalisten en extreemrechtse raadsleden manen aan de problemen met religie te erkennen, op dezelfde manier als de naoorlogse levensbeschouwelijke strijd tegen het katholicisme. De islam lijkt een nieuwe zuil in opbouw. Een doos van Pandora wordt geopend volgens Matthias Storme, Siegfried Bracke en andere lieden ter rechterzijde.

Johan Deckmyn (VB) gaat het verst. Waar anderen nog onder het mom van religiekritiek moslims viseren, doet het VB volledig de islamofobe toer op.

“De sharia staat haaks op onze westerse rechtsstaat. Is er nog een socialist in deze raadszaal? De islam creëert een permanente oorlog tegen ongelovigen. Enkel vanwege platte electorale redenen geven we toe aan de afschaffing van dit hoofddoekenverbod.”

Struisvogelpolitiek en de realiteit van discriminatie

Guy Reynebeau (SP.A) opent het debat pro-afschaffing: “Het volharden in de regel tegen religieuze en levensbeschouwelijke tekenen is niet meer van deze tijd. Wordt iemand nu geschaad door het dragen van symbolen? In essentie is dit een vals debat is. De neutraliteit van de dienstverlening werd nooit geschaad. De echte vraag is of er ooit een probleem is vastgesteld?”

Fatma Pehlivan (SP.A) sluit zich hierbij aan: “Ik ben tegen een verbod. Het geeft een déja vu. In 2007 was ik schepen van personeelszaken die dit verbod moest uitvoeren. De samenleving is veranderd: diversiteit is de regel met een mix aan culturen, gebruiken en gewoontes. We hebben nood aan een actief pluralisme dat tegemoet komt aan de diversiteit in onze steden.”

“We moeten streven naar een gemeenschap van gedeeld burgerschap met respect voor culturele, ideologische, religieuze en seksuele voorkeuren. Mensen zullen pas voelen dat ze deelachtig zijn aan dat gedeeld burgerschap als hun keuzes gerespecteerd worden en als ze toegang krijgen tot jobs bij de overheid. Een correcte dienstverlening en een correcte werkattitude hebben we nodig. Tegen ontsporingen moeten we optreden.”

Greet Riebbels (SP.A) stelt nog dat het enkel over tekenen en symbolen gaat, niet over propaganda voeren.

Ook Dirk Holemans (Groen) bevestigt: “Het is de personeelsleden verboden politieke en ideologische propaganda te voeren. Er is geen reden tot paniek. We keren gewoon terug naar de situatie van voor 2007.” 

Voor Groen zegt Bram Vandekerckhove: “Het eerste deel van de hoofddoekenverbodsaga geeft een wrange nasmaak. Groen staat voor een open samenleving en voor actief burgerschap. We steunen het burgerinitiatief en stemmen voor de opheffing van het verbod.” 

“Het argument van perceptie kan toch geen basis zijn om beleid op te voeren? We hebben een voorbeeldfunctie als overheid. We moeten garanderen dat iedereen bij ons terecht kan: voor dienstverlening en werk. Laat ons de Gentse Lente voortzetten en het burgerinitiatief steunen.”

Schepen van jeugd en onderwijs Elke Decruynaere (Groen) komt tot de kern van de zaak: “De vele beloftes van 2007, zoals ‘een hele stap vooruit voor emancipatie en integratie’, en ‘het zou goed zijn voor de stad’ zijn gewoon niet nagekomen”.

“Een verbod zorgt niet voor meer integratie, voor meer emancipatie, … enkel werkgevers kregen een signaal dat het OK is dat je mensen uitsluit. Een loket is de straat niet, maar welk signaal geef je dan aan de straat? Het hoofddoekenverbod is een negatie van een hele groep mensen.”

Decruynaere stelt zich ook vragen bij het neutraliteitsargument: “Neutraliteit is populair, maar het is geen neutraal debat. Het gaat wel degelijk om het viseren van een minderheid. (…) Onder het mom van ‘achterlijke ideeën’ worden moslims constant geviseerd. Stop met dat wantrouwen en dat viseren. Aisha moet zich evenmin verantwoorden voor Fouad Belkacem als ikzelf voor Hans Van Temssche. Wat ons bindt, is deze stad.”

Groen-fractievoorzitter Dirk Holemans stelt zich ook vragen bij de terminologie van het debat: “De verhouding tussen kerk en staat verschuift constant omdat de samenleving verandert. Wie uitpakt met grote principes zoals de Verlichting om één model van democratie te verdedigen, is oneerlijk.”

CD&V-er Veli Yüksel: “Correcte dienstverlening moet centraal staan. We moeten stoppen met  groepen tegen elkaar op te zetten. We gaan voor een actief pluralisme. We willen een beleid dat meer aandacht heeft voor jobs, jeugdwerkloosheid en voor goede gemeenschapsdiensten.”

Burgemeester Daniël Termont (SP.A) krijgt het laatste woord: “Laat ons de kop in het zand niet steken. Je kan geen samenleving bijeenhouden door mensen te verbieden om uit te komen waarvoor ze staan. Ik stond aan de zijde van Gilbert Temmerman om kruisen weg te halen, maar stenen hebben geen mening en dat is het verschil.”

“Onze samenleving is veranderd en wij zouden dat beter ook doen. Tegen wie over de schreef gaat, zal ik als eerste optreden”. Termont maant aan om andere problemen aan te pakken: “Ik denk aan huisvesting, onderwijs of de strijd tegen werkloosheid. Daar moeten we veel meer aan doen om de samenleving samen te houden.”

Uit de stemming blijkt dat het burgerinitiatief en progressief Gent winnen. Een warm applaus klinkt van op de publiekstribune. De Gentse Lente wordt een beetje meer zomer.

Pascal Debruyne

Pascal Debruyne is onderzoeker aan de Universiteit Gent en lid van de Vooruitgroep.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!