Cooperfloresta: "In de conventionele landbouw bestaat geen geleidelijke overgang tussen landbouwareaal en bos. Men wil zover aan monocultuur doen als mogelijk is". Vraagt het een paradigmashift om over 'ecologisch focusgebied' te beginnen nadenken? Laat staan om het op je bedrijf te proberen! In Brazilië kunnen de Vlamingen heel wat leren. Zeker weten! (foto: Cooperfloresta.br).
Reportage, Nieuws, Economie, Milieu, Brazilië, Duurzame landbouw, Biodiversiteit, Agroforestry, Cerrado, Co2, Monoculturen, Paradigmashift, Mata Atlântica, Europees landbouwbeleid, Ecologisch focusgebied, Cooperfloresta, Vergroening van de landbouw, Agroforestrysysteem, Landbouwareaal -

Cooperfloresta: een les in vergroening van landbouw voor de EU

In de Europese Unie wordt al twee jaar gebakkeleid over de zogenaamde vergroening van de landbouw en dat voor de periode 2014-2020. Vooral de '7 procent ecologisch focusgebied' valt in Vlaamse boerenmiddens moeilijk. Landbouworganisaties en de meeste van hun leden staan vooral voor 'scheiding', terwijl Wervel en heel wat andere organisaties voor zoveel mogelijk 'verweving' van natuur en landbouw staan.

dinsdag 23 april 2013 16:50
Spread the love

De 7 procent die natuur en landbouw verdeelt

Als ik in Brazilië met groepen in dialoog treed, dan is bescheidenheid een noodzaak. Als gringo moet ik niet afkomen met “jullie, Brazilianen, jullie kappen het regenwoud en vernietigen de Cerrado”, zonder op de verantwoordelijkheid van Europeanen, Japanners en Chinezen te wijzen (vlees, veevoer, ethanol, biodiesel en papierpulp over de oceaan).

Zij weten ook dat wij Europa al eeuwen geleden ontbosten. Vlaanderen was al van in de Middeleeuwen de dichtstbevolkte regio ter wereld. We hebben dan ook al sinds de 13de eeuw bijna alles ontbost wat er te ontbossen was. Wat zouden we dan nu 7 procent van onze goede landbouwgrond moeten afstaan aan ‘vergroening’?

Het kan anders

Over naar Cooperfloresta (1), een boerenproject tussen de Zuid-Braziliaanse steden Curitiba en São Paulo. Een agroforestrysysteem dat in de loop der jaren een internationale referentie geworden is.

Ik bezocht het gebied in 2003 en zag hoe de Mata Atlântica, het resterende woud aan de oceaan, omgeschapen was in een woestijn met nog weinig levenskracht. Met ondersteuning door onder meer Eliziana Vieira de Araújo, waar ik nu te gast ben, slaagden ze erin om dit ‘systeem van de dood’ om te dopen in een systeem vol leven: ‘sistemas agroflorestais‘.

Of zou er zoiets bestaan als het ‘verlokkelijke van het goede’, in tegenstelling tot de ‘banaliteit van het kwaad’?

Het gaat momenteel om 112 families in Barra do Turvo met samen 250 hectaren. In totaal toverden ze in het land al 1.000 hectare om in agroforestrysystemen. Ze bouwden verwerkingseenheden (agro-industrização) uit, ze zijn opgenomen in de participatieve certificatie van het netwerk Ecovida (2), ze vermarkten hun producten collectief via diverse kanalen op de markt. De agroforestryschool bereikt jaarlijks 800 mensen.

Meer inkomen met minder grond

Het interessante is dat boeren en boerinnen er steeds meer produceren op steeds kleinere percelen en dat de ‘capoeiras‘ (laat ons zeggen de sterk bediscussieerde 7 procent ecologisch focusgebied ‘van bij ons’) vier keer zo groot zijn als het agroforestrysysteem zelf.

Bovendien stijgt het inkomen van deze mensen significant. In de streek is het gemiddelde maandelijkse inkomen 450 reais/maand (171 euro/maand). 40 procent van de gezinnen ontvangt hier tussen de 551 (209 euro) en de 1.110 reais/maand (422 euro/maand). Zij die nog meer agroforestry toepassen, hebben een inkomen van boven de 1.600 reais/maand (608 euro/maand). (3)
 
Hoe kan dat? Zij zitten toch met vier keer meer ‘focusgebied’ dan dat ze in productie hebben? Gemiddeld gaat het om 58 procent ‘capoeira‘/’wildernis’.

De boeren beweren dat het belangrijk is om beter op kleinere percelen te werken en zo het aantal arealen te vermeerderen. Het gaat niet om de omvang van ieder agroforestrysysteem. In de meeste agroforestrystukken zijn er meer soorten te vinden en de densiteit is er steeds hoger. Het is er gewoon om in de nieuwe percelen met minder dan 1 hectare 50 struiken of bomen te hebben, met een densiteit van meer dan 7.000 planten per hectare.

Bodemvruchtbaarheid en CO2 vastleggen

Op het eerste gezicht hebben deze ‘capoeiras‘ geen nut. Een grote hoeveelheid wortels verhoogt echter de vruchtbaarheid van de grond. Vooral is er een grote hoeveelheid organische stof, als resultaat van de afgesneden planten die met zorg over de bodem worden gelegd. Ze garanderen een sterke bemesting.

Uit studies blijkt dat er een belangrijk verschil is in het vastleggen van CO2 tussen agroforestrysystemen op weiland of hetzelfde systeem op de zogenaamde wildernis.

Van de andere kant identificeren de boeren in de capoeiras zaden die in het agroforestrysysteem zouden verloren gaan. Bovendien vinden ze er veel leven aan vogels en bijen, die zaden aanbrengen en zorgen voor bestuiving. Deze karakteristieken zijn belangrijk voor de verhoging van de diversiteit en de productie.
 
Cooperfloresta: “In de conventionele landbouw bestaat geen geleidelijke overgang tussen landbouwareaal en bos. Men wil zover aan monocultuur doen als mogelijk is”. Bijvoorbeeld in Vlaanderen tot vlak tegen een beek.

Vraagt het een paradigmashift om over ‘ecologisch focusgebied’ te beginnen nadenken? Laat staan om het op je bedrijf te proberen! De boeren met een goed inkomen uit voormalig geërodeerd gebied in Brazilië kunnen de Vlamingen heel wat leren. Zeker weten.

Misschien moet de Europese Agroforestry Federatie (4) eens naar Cooperfloresta afzakken.

Luc Vankrunkelsven

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw (Werkgroep voor een rechtvaardige en verantwoorde landbouw) en publiceerde in 2012 het boek ‘Legal! Optimisme-realiteit-hoop’ (ISBN 9-789081-486828), gebaseerd op zijn reizen en contacten in Brazilië, over de gevaren en uitdagingen van het heersende socio-economisch ontwikkelingsmodel dat steunt op agrobusiness.

(Florianópolis, 23 maart 2013)

Voetnoten:

(1) www.cooperfloresta.com; www.agroflorestar.org.br ; zie ook ‘Agroforestry en herstel’ in ‘Legal! Optimisme–realiteit–hoop‘, Wervel, 2012.

(2) www.ecovida.org.br

(3) Zie ook: ‘Mato Grosso: van ontbossing naar herstel?’ met kader over de opbrengst van verschillende landbouwsystemen. In: ‘Brazilië-Europa in fragmenten?‘ Wervel, 2010.

(4) www.agroforestry.eu; www.agroforestry.be

** Lezersactie: ontvang gratis Wervelboek ‘Dageraad over de akkers

De eerste vijf lezers die in minimum vijf regels een impressie of evaluatie geven over de voorbije stukken van Luc Vankrunkelsven (of over het Wervelboek ‘Legal! Optimisme-realiteit-hoop‘), ontvangen het Wervelboek ‘Dageraad over de akkers’. Het boek handelt over creativiteit van boeren in Brazilië en Europa. Voorbeelden en theorie van het nieuwe concept ‘voedselsoevereiniteit’.

De tekst kan uitsluitend worden gestuurd naar: luc@wervel.be
 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!