“Heel wat grootbanken speculeren met voedsel en investeren in bedrijven die mens en milieu ernstige schade toebrengen”, zegt Frank Vanaerschot van Fairfin. Als het om je bank gaat, dan is het gras vaak écht groener aan de andere kant.

Mevrouw T. uit Antwerpen kan erover meepraten. Zij is nu klant bij BNP Paribas Fortis, de bank die gered is met belastinggeld en bekend is van duistere praktijken in belastingparadijzen. Het is dus perfect begrijpelijk dat mevrouw T. haar geld aan een ethische bank wil overlaten. 

Duurzaam bankieren zit in de lift. Een heuse ethische bank laat nog even op zich wachten, maar aan de horizon doemen beloftevolle initiatieven op. Triodos Bank wil tegen 2015 werk maken van een zichtrekening voor particulieren. Er is ook NewB, de alternatieve coöperatieve bank in wording die al meer dan 35.000 coöperanten achter zich wist te krijgen.

Maar de twijfel blijft. Mevrouw T. heeft namelijk gehoord dat het een heel karwei is om te veranderen van bank. En vooral, wat zal dat haar kosten?

Bankoverstapdienst

Het antwoord is, vooralsnog, ‘niks’.

Dankzij de gratis bankoverstapdienst, die sinds 2009 in werking is, kan mevrouw T. snel en makkelijk van bank veranderen. Ze hoeft daarvoor slechts één formulier in te vullen en haar nieuwe bank zorgt voor de rest.

Haar oude en nieuwe bank zetten dan samen haar overschrijvingsopdrachten en actieve domiciliëringen over naar haar nieuwe bank. Ze schrappen haar betaalkaarten bij haar oude bank en zetten het saldo van haar oude zichtrekening over naar haar nieuwe bank. En dat binnen de acht ‘bankwerkdagen’.

“Wat een service!”, juicht mevrouw T. Maar blijft het rekeningnummer van haar oude zichtrekening behouden, zoals haar gsm-nummer ook behouden werd toen ze van gsm-provider veranderde?

Jammer genoeg niet. Want de overdraagbaarheid van rekeningnummers zou volgens Febelfin, de overkoepelende federatie voor de Belgische financiële sector, “nadelig, niet haalbaar en bovendien achterhaald” zijn.^[1]

De gegevens van haar nieuwe zichtrekening moet mevrouw T. dus meedelen aan haar regelmatige betalers en schuldeisers voor domiciliëringen. Goed dat de voorbeeldbrieven het haar gemakkelijk maken.

Mevrouw T. is overtuigd en denkt: waar is dat formulier voor de bankoverstapdienst?

Hypothecaire kopzorgen

Maar dan herinnert mevrouw T. zich dat ze meer dan alleen een zichtrekening bij haar huidige bank heeft.

Ze sloot in februari vorig jaar een hypotheeklening af van 106.500 euro op haar appartement in Antwerpen. De lening loopt dertig jaar, tegen een vaste rentevoet van 4,3 procent per jaar. Ze betaalt daarvoor maandelijks 522 euro kapitaal en interest af.

“Als je je hypotheek herfinanciert bij een andere instelling, dan moet je uiteraard eerst je uitstaande schuld aflossen”, zegt Gerrit Bernaerts van Immotheker. “Daarbovenop komt nog een wederbeleggingsvergoeding. Ten slotte zijn er nog de kosten voor de opheffing van de bestaande hypotheek.”

Mevrouw T. heeft al 2.100 euro kapitaal afgelost en moet dus nog 104.400 euro teruggeven aan haar huidige bank. Daarbovenop komt de wederbeleggingsvergoeding, die je moet betalen wanneer je een lening vervroegd terugbetaalt. Die vergoeding is beperkt tot drie maanden interest op het vervroegd terugbetaalde bedrag. Ze haalt haar zakrekenmachine naar boven: 104.400 euro x 4,3 procent x 3 maanden / 12 maanden = 1.122 euro.

De opheffing of ‘schrapping’ van de hypotheek gebeurt via een notariële akte. Mevrouw T. moet dan de aktekosten en het ereloon van de notaris afhandelen. Dat kost ongeveer 600 euro.

Maar dat is nog niet alles. Mevrouw T. moet nog de de kosten voor het vestigen van de nieuwe hypotheek vereffenen. Daarvoor moet ze opnieuw langs bij de notaris. Naast de aktekosten en de erelonen van de notaris en de hypotheekbewaarder, moeten onder meer 1 procent registratierecht en 0,3 procent hypotheekrecht op het te hypothekeren bedrag worden betaald. Ze schat dat de vestiging van een nieuwe hypotheek haar ongeveer 3.000 euro zal kosten.

Ten slotte rekent de bank nog kosten aan: schattingskosten, waaraan mevrouw T. hopelijk zal ontsnappen, en dossierkosten, die doorgaans 250 euro bedragen.

Het totale kostenplaatje van de ‘verhuizing’ van haar hypotheeklening? 1.122 euro + 600 euro + 3.000 euro + 250 euro = 5.072 euro.

Mevrouw T. schrikt zich een hoedje. Ze had er geen idee van dat overstappen naar een ethische bank zo duur en omslachtig kon zijn.

Test-Aankoop pleit ervoor om zo’n herfinanciering veel goedkoper te maken. “Waarom moeten immers voor de tweede keer zoveel registratierechten aan de Staat worden afgedragen? En is het gros van de kosten die de notaris voor zichzelf aanrekent, niet te vermijden als men weet dat er van dergelijke kosten meestal totaal geen sprake is wanneer een consument voor de herfinanciering bij zijn kredietgever blijft?”

“Anders gezegd, wij vragen dat notarissen verplicht worden om zich bij een herfinanciering tot een veel lager bedrag aan kosten te beperken”, aldus Test-Aankoop.

Compromis

Mevrouw T. mag dan wel idealistisch zijn, ze is niet gek. Ze neemt de middenweg: ze behoudt de hypotheeklening bij BNP Paribas Fortis, haar huidige bank, en gaat een nieuwe zichtrekening bij een ethische bank openen.

Maar haar huidige zichtrekening kan ze niet zomaar afsluiten. Want toen mevrouw T. een hypotheeklening afsloot, opende ze bij dezelfde bank een zichtrekening met loondomiciliëring. Dat leverde haar een korting op, maar op die beslissing kan ze nu niet terugkomen.

BNP Paribas Fortis is daarin niet de enige. Heel wat financiële instellingen kennen kortingen toe wanneer de klant naast een hypotheeklening ook andere producten afneemt.

Er is gelukkig een weg omheen. Ze kan maandelijks het bedrag op haar oude zichtrekening doorsluizen naar haar nieuwe zichtrekening, via een automatische opdracht.

Twee banken, twee zichtrekeningen. Mevrouw T. slaakt een diepe zucht en vraagt zich af: is het sop de kool wel waard?

Overheid is verantwoordelijk

“Het is inderdaad niet altijd gemakkelijk om je geld ethisch te plaatsen”, zegt Vanaerschot. “Men zou de kosten waar mevrouw T. op botst, naar beneden kunnen halen. Maar een nog betere oplossing is dat de financiële sector in zijn geheel ethischer wordt.” 

“De Belgische overheid heeft op dat vlak een cruciale verantwoordelijkheid. Zij heeft sinds 2008 miljarden euro belastinggeld in KBC, BNP Paribas Fortis en Dexia (nu Belfius) gestoken om de financiële sector te stabiliseren. Het is hoog tijd dat de overheid daarvoor in de plaats eist dat banken die in ons land actief zijn, ethisch met geld omgaan”, besluit hij.  

Voetnoten

• [1]Position Paper – De bankoverstapdienst garandeert een efficiënte bankmobiliteit<br>http://www.febelfin.be/nl/de-sector-informeert/position-paper-de-bankoverstapdienst-garandeert-een-effici%C3%ABnte-bankmobiliteit