Hugo Chávez, die op 5 maart overleed, slaagde er samen met de Cubaanse president Raúl Castro in de FARC-rebellen aan de onderhandelingstafel te krijgen. De Colombiaanse president Juan Manuel Santos had tot die onderhandelingen opgeroepen. Al jaren had Chávez met de voormalige Cubaanse leider Fidel Castro betoogd dat de gewapende strijd niet meer van deze tijd was.

Bovendien leverde Chávez de logistiek opdat de FARC-onderhandelaars de eerste verkennende gesprekken zouden kunnen voeren. Zodra de eerste contacten tot stand waren gekomen, namen Noorwegen en Cuba het voortouw en bleef Venezuela meer op de achtergrond, samen met Chili.

Belangrijkste bijdrage al geleverd

Als waarnemend president Nicolás Maduro op 14 april de verkiezingen wint – en daar gaan de meeste waarnemers vanuit – dan zal die de lijn van Chávez in het Colombiaanse vredesproces voorzetten, zegt politiciloog Ronal Rodríguez van het Venezuela-observatorium van de Universiteit El Rosario in Bogotá.

Hoe dan ook heeft Venezuela zijn belangrijkste bijdrage in dit proces al geleverd, namelijk de FARC ervan overtuigen naar de onderhandelingstafel te komen, zegt Rodríguez. Nu hangt het van de onderhandelaars zelf af, zodat de rol van Venezuela “niet meer zo belangrijk zal zijn als die tot nog toe was.”

Overwinning voor Capriles

Als Maduro verkozen wordt, zal dat de FARC in elk geval het vertrouwen geven dat Venezuela een van de landen blijft die garant staan voor een goed verloop van de onderhandelingen, aldus Rodríguez.

Maar ook als oppositiekandidaat Henrique Capriles wint, zal Venezuela het vredesproces blijven steunen, zegt hij, omdat dat proces voor Venezuela “een structureel thema, een staatsthema” is, dat de tegenstelling Chavisme-oppositie overstijgt.

De jarenlange gewapende strijd in het buurland heeft ook de onveiligheid in Venezuela verhoogd, zeker in de grensgebieden. In grenssteden Ureña, San Antonio en San Cristóbal zijn trouwens nog steeds restanten actief van extreemrechtse paramilitaire bendes uit Colombia. Ze persen plaatselijke handelaars af.

Op weg naar akkoorden

Volgens de Colombiaanse socioloog en schrijver Alfredo Molano is Chávez een belangrijke inspiratiebron geweest voor de FARC. Hij toonde de Colombiaanse guerrillero’s dat men ook zonder de wapens zijn politieke doelstellingen kon bereiken.

“De FARC had het Chavistische model voor ogen”, zegt Molano. “Ze hebben de kogels geruild voor stemmen omdat dit mogelijk is, zoals Venezuela heeft aangetoond.”

Christian Völkel, Colombia-analist van de International Crisis Group, zegt dat de onderhandelingen nu “voldoende vaart hebben om aan de gang blijven.” “Chávez was de politicus waarvoor de FARC het meeste respect had”, maar dat betekent niet dat zijn overlijden “een dramatische impact zal hebben.” “De partijen zijn nu vijf maanden aan het onderhandelen in Havana, het lijkt erop dat ze op weg zijn naar akkoorden.”