De groeiende economische problemen kunnen het voor Venezuela moeilijk maken om de samenwerking met andere landen voort te zetten. “Om zijn binnenlandse problemen aan te pakken zou Venezuela zijn hulp aan andere landen kunnen terugschroeven, maar dat zal niet ten koste gaan van zijn invloed en zijn belangrijke rol op regionaal en internationaal vlak”, voorspelt politicoloog Sébastien Dubé van de Universiteit Diego Portales.
Als waarnemend president Nicolás Maduro het bij de verkiezingen op 14 april haalt, zal dat vooral voor de samenwerking op het vlak van energievoorziening niets veranderen, zegt Dubé.
De kans dat Maduro het haalt van Henrique Capriles, gouverneur van Miranda, is groot, zeggen de meeste analisten. De emotie door de dood van Hugo Chávez is nog zo sterk dat die Maduro de overwinning zal opleveren.
Petrocaribe
Het olierijke Venezuela zorgde er via het staatsbedrijf Petróleos de Venezuela (PDVSA) voor dat landen die moeilijker hun energiefactuur konden betalen, toch aan olie geraakten.
Een van de opvallendste voorbeelden is Petrocaribe, een alliantie van achttien landen die sinds 2005 actief is. Via Petrocaribe levert Venezuela dagelijks tot 185.000 vaten olie (van 159 liter).
Het akkoord voorziet in een financiering tot 50 procent van de oliefactuur, met termijnen tot 25 jaar, de mogelijkheid tot een jaar uitstel en een interest van 2 procent per jaar.
Mexico en Venezuela
Het programma werd uitgebreid. Via het Akkoord van San José leveren Mexico en Venezuela sinds 1984 samen olie aan gunstige voorwaarden aan elf Centraal-Amerikaanse en Caraïbische landen.
Achter de energiesamenwerking zit het Venezolaanse verlangen naar meer Latijns-Amerikaanse eenheid, zegt econoom Manuel Riesco van het Nationaal Studiecentrum voor Alternatieve Ontwikkeling (Cenda). “De integratie is onvermijdelijk voor Latijns-Amerika, om voor een deel de enorme aantrekkingskracht van onze enorme buurman in het noorden (de VS) te compenseren, die voortdurend individuele landen naar zich toe trekt.”
Het is ook nodig om stevig te staan op de wereldmarkt, die vandaag “gevormd wordt door enorme staten-markten van honderden miljoenen inwoners.”
Raffinaderij met Brazilië
In het vorige decennium stimuleerde Venezuela ook bijzondere energieakkoorden met Argentinië, Uruguay, Ecuador, Colombia, Peru en Brazilië. Met Brazilië werd de raffinaderij Abreu e Lima opgezet.
Door de hoge olieprijzen “kon Venezuela de druk verlichten op de Latijns-Amerikaanse landen die een voorkeursbehandeling kregen. Het valt te bezien of die politiek op termijn duurzaam is”, zegt econoom Alfonso Dingemans, expert Amerikaanse Studies van de Universiteit van Santiago.
Volgens Dingemans zullen de politieke en economische omstandigheden uitwijzen of “geïnstitutionaliseerd kan worden wat tot nog toe alleen door het charisma en leiderschap van Chávez werd ondersteund.”
Onhoudbare kosten
“Ik betwijfel of Maduro dezelfde politieke capaciteit heeft om dit Bolivariaanse programma voort te zetten en of de Venezolaanse bevolking bereid zal blijven alle kosten te dragen die dat met zich meebrengt. Vroeg of laat zullen de kosten onhoudbaar worden.”
Maar “afspraken verbreken zou een teken van mislukking zijn” voor Maduro, zegt Dubé, “en dat zal hij tot elke prijs willen vermijden.”
Als de olieprijzen door de groeiende vraag weer gaan stijgen, zal Venezuela zijn akkoorden en dus zijn invloed intact kunnen houden. Maar de binnenlandse problemen zijn toegenomen, zegt Dubé. De bevolking eist steeds meer, er is een hoge inflatie, de gevolgen van de devaluatie van februari worden voelbaar en de koopkracht is afgenomen.
Vooral Cuba
Dat kan de samenwerking met het buitenland onder druk zetten. “Geen enkel ander land van de ALBA heeft de energie- of financiële capaciteit om de steun te bieden die Venezuela vandaag biedt”, zegt Dubé.
De ALBA, de Bolivariaanse Alliantie voor de Volkeren van Ons Amerika, telt momenteel acht landen. Vooral voor Cuba, een van die acht, kan een koerswijziging van Venezuela zware gevolgen hebben. Vandaag krijgt het minstens 53.000 vaten per dag aan bijzondere voorwaarden. “Als die hulp verdwijnt of vermindert, dreigt dat die economie opnieuw te verzwakken.”
Riesco merkt op dat Chávez’ energieakkoorden niet als unilaterale subsidies mogen worden gezien. “De gunstige maar redelijke prijsvoorwaarden voor langdurige olielevering aan Cuba bijvoorbeeld worden deels gecompenseerd door de belangrijke en waardevolle bijdrage van Cubaanse artsen die in Venezuela werken.”
Een eventuele overwinning van Capriles zou “tot een radicale verandering van het Venezolaanse buitenlandbeleid kunnen leiden, met een toenadering tot de Verenigde Staten en landen met een liberale economie, en het einde van subsidies aan Cuba en de ALBA-landen.”
