Een giftige erfenis

In a State of Uncertainty behandelt de blijvende onzekerheden ten gevolge van de impact en de erfenis van de 400.000 kilogram verarmd-uraniumprojectielen die Amerikaanse en Britse troepen in Irak afvuurden. Voor de eerste keer onthult dit rapport de omvang van het gebruik van verarmd uranium in dichtbevolkte Iraakse gebieden.

Het doel van het nieuwe rapport In a State of Uncertainty is om datgene te doen wat de Verenigde Staten tot nog toe hebben geweigerd te doen, namelijk onthullen hoe wijdverbreid de wapens in Irak werden ingezet, en in welke omstandigheden. Daarnaast analyseert het ook de financiële kosten en technische lasten die gepaard gaan met het gebruik van uraniumwapens. Het rapport stelt dat 10 jaar later de vele problemen van besmetting onopgelost blijven, waardoor burgers het risico blijven lopen op chronische blootstelling aan verarmd uranium, een chemisch giftig en radioactief materiaal.

De landen die uraniumwapens gebruiken, betogen dat het gebruik van verarmd uranium in anti-tankmunities gerechtvaardigd is. Maar het rapport In a State of Uncertainty documenteert het gebruik ervan in de Irakoorlog van 2003 tegen een ruimer scala aan doelwitten, met aanvallen tegen gebouwen in dichtbevolkte gebieden waarbij  bewoners gevaar lopen op besmetting. Dit was een gevolg van het gebruik door de VS van verarmd uranium in medium kaliber munitie voor vliegtuigen en gepantserde gevechtsvoertuigen, die veelal werden ingezet tijdens gevechtsoperaties in stedelijke omgevingen.

Het rapport komt ook tot de bevinding dat de Iraakse overheid worstelt met de kosten en technische uitdagingen die de erfenis van de besmetting haar stelt, een situatie die nog wordt gecompliceerd door de weigering van de VS om de coördinaten van bestookte doelwitten vrij te geven. Gebaseerd op de beschikbare beperkte gegevens erkent de Iraakse overheid dat er meer dan 300 locaties zijn met gekende besmetting, en dat er met regelmaat andere besmette locaties worden ontdekt. Het opruimen van die locaties kost ongeveer 150.000 Amerikaanse dollar, sterk afhangend van de omvang en mate van besmetting.

Naar aanleiding van dit rapport verklaarde Willem Van den Panhuysen, een woordvoerder van de Belgische Coalitie Stop Uraniumwapens: “Om te vermijden dat er tijdens toekomstige oorlogen opnieuw gebruik wordt gemaakt van uraniumwapens, moeten regeringen van alle landen ertoe worden aangezet om dringend werk te maken van een verbod op deze wapens, zoals België en Costa Rica hebben gedaan. De kwalijke effecten van uraniumwapens zijn grensoverschrijdend, en de naoorlogse menselijke, sociale en financiële kosten ervan zijn té hoog om te riskeren.”

Zorgen over de gezondheid

Het Internationale Rode Kruis in Irak is meermaals benaderd door stamleiders in het zuiden van Irak die besmetting met verarmd uranium als een primaire gezondheidskwestie beschouwen, en uitdrukking geven aan hun vrees voor wijdverbreide blootstelling aan verarmd uranium. De Irakezen brengen een toename van het aantal kankers, aangeboren misvormingen en andere aandoeningen in verband met verarmd uranium, wat resulteert in een klimaat van  angst.

Naar aanleiding van talrijke berichten in de media over een gezondheidscrisis in Fallujah, volgens onderzoekers verband houdend met de giftige erfenis van militaire activiteiten in dit gebied, heeft de Wereldgezondheidsorganisatie in samenwerking met het Iraakse Ministerie voor Gezondheid een landelijk onderzoek verricht naar het voorkomen van aangeboren afwijkingen in zes Iraakse provincies. De resultaten hiervan worden begin 2013 gepubliceerd.

Het rapport In a State of Uncertainty documenteert het enorme probleem dat zich nog steeds stelt door de armzalig gereguleerde opslag en handel in militair schroot. De deregulering van de handel in metaalschroot onder het bewind van de Coalition Provisional Authority had tot gevolg dat handelaren in metaalschroot onnodig werden blootgesteld aan verarmd uranium, en dat besmet schroot werd geëxporteerd naar de buurlanden. Verzamelaars en handelaren in metaalschroot blijven een risico lopen op blootstelling, net als de burgers die in de nabijheid van dozijnen ongecontroleerde opslagplaatsen van metaalschroot wonen en werken. De Iraakse overheid verzoekt de internationale gemeenschap om assistentie in de analyse en het beheren van besmet militair schroot.

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft reeds tweemaal gebruikers van uraniumwapens opgeroepen om meer openheid te geven over het gebruik van hun  uraniumwapens. In december 2012 stemden 155 lidstaten voor een resolutie waarin de potentiële risico’s van verarmd uranium werden erkend en opgeroepen werd tot de toepassing van het Voorzorgsprincipe aangaande het beheer van verarmd uranium na afloop van een gewapend conflict. Zoals het geval was bij vorige resoluties over wapens met verarmd uranium waren de enige staten die de resolutietekst afkeurden de VS, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Israël.

Het is in alle opzichten duidelijk dat staten die bezig zijn met wederopbouw na een gewapend conflict, zich voor significante uitdagingen gesteld zien bij het effectief beheer van besmetting door verarmd uranium, zelfs wanneer standaarden worden gehanteerd die deze van de gebruikerslanden benaderen. IKV Pax Christi stelt in haar rapport dat de implicaties voor de aanvaardbaarheid van anti-tankwapens met verarmd uranium duidelijk zijn.

Het rapport In a State of Uncertainty kan worden gedownload van : www.ikvpaxchristi.nl/media/files/in-a-state-of-uncertainty.pdf