Maar roze is niet alleen een kleur van kledingstukken of make-up. Het is een levenswijze, een state of mind. Wandel eens een speelgoedwinkel binnen en aanschouw bij de eerste aanblik de battle of the sexes. Aan de ene kant staat het roze leger met de Barbie-, schmink- en babypoppen, de make-upsets en de kraaltjes. Aan de andere kant de Blue Army met de racewagens, de Action Men, de knutseldozen, de geweren en de laserzwaarden.

Zelfs Lego dat zestig jaar lang geen kant koos, ging enkele jaren geleden overstag en introduceerde een lijn voor meisjes in het roze – dat spreekt – en met vijf langharige poppetjes die voor hun hond zorgen en cocktails maken. In de eerste zes maanden gingen er dubbel zoveel roze doosjes over de toonbank dan verhoopt. Stel nu nog dat je je kinderen een genderneutrale opvoeding wil geven, hoe kan je je zoon overtuigen om over te lopen naar het roze leger als de kloof zo diep is, als de kampen zo duidelijk onderscheiden zijn en als het enige sterke argument de babypop is die boertjes laat als je op haar of zijn buik duwt?

Het zit in de genen

De opdeling tussen roze en blauw zit zo diep dat het ondertussen zelfs een wetenschappelijk onderzoeksterrein is geworden. Enkele jaren geleden kopten kranten dat wetenschappers het bewijs gevonden hadden: de voorkeur voor één van die kleuren zit in de genen. Dat kwam omdat mannen moeten jagen en daarbij graag mooi weer hebben (een blauwe hemel, hebt u hem!). Vrouwen plukken vruchten en die zijn vaak rood.

De onderzoekers in kwestie kwamen tot die vaststelling door bij twintigers te pijlen naar hun voorkeur. Blijkbaar gaan deze wetenschappers er van uit dat twintig jaar dienstplicht in één van de twee legers geen sporen nalaat. Bovendien blijkt de huidige opdeling tussen roze en blauw een recent fenomeen. Tot de Tweede Wereldoorlog was het precies andersom. In 1927 keek België uit naar het eerste kind van Astrid en Leopold III.

Maar op 11 oktober werd helaas geen mannelijke troonopvolger geboren, maar een meisje Josephine Charlotte en nog vijf voornamen die we voor het gemak even overslaan. Een reporter van het Amerikaanse blad Time schreef over de grote ontgoocheling die over ons land neerdaalde. “De wieg was nochtans optimistisch versierd in roze, de kleur voor jongens”, aldus de reporter van Time. Kijk eens aan, roze was toen blijkbaar nog dé kleur voor de jagers. Laten we er dus maar vanuit gaan dat die wetenschappers er naast zaten met hun ‘het zit in de genen’-onderzoek.

Opgedeeld vanaf de wieg

Maar kan het kwaad dat we meisjes vanaf de geboorte een roze pyama aantrekken en jongens een blauwe fopspeen geven? Wel ja, want zoals we hierboven met de deur in huis vielen: het gaat om meer dan een kleur. Het is niet zo dat je in een speelgoedwinkel kan kiezen tussen roze en blauwe racewagens of roze en blauwe schminkpoppen. Vanaf de prilste jaren worden kinderen opgesplitst in roze en blauw, ridders en prinsessen, zorgdragers en veroveraars, roekeloosheid en behoedzaamheid. Zelfs in een zogenaamde kwaliteitsspeelgoedwinkel als Grasshopper ontsnap je er niet aan.

Je kan er kiezen tussen een roze kinderkooktoestel voor meisjes en een blauw kinderbarbecuestel voor jongens. Ook de wereld buiten de speelgoedwinkels raakt stilaan besmet. Er bestaan blauwe en roze magneetjes om te leren lezen. De versie voor meisjes bevat de woorden ‘koken’, ‘handtas’, ‘parfum’, ‘bloemen’, ‘liefde’, ‘dansen’ en ‘ijscrème’. De jongens leren lezen met de woorden: ‘monster’, ‘griezelig’, ‘helikopter’, ‘modder’, ‘klimmen’, ‘scooter’ en … ‘geld’. Soms wordt het onbedoeld bittergrappig zoals de kindercomputers waarvan de blauwe versie 50 functies telt en de roze versie 25 functies. Vaak is het te onnozel voor woorden zoals Zwitsal dat aparte babyshampoo verpakt voor prinsessen en voor piraten.

Superwoman-bongobon

De roze-blauwopdeling duwt mensen vanaf hun geboorte in een mal waar ze na jaren stollen uitkomen als strak omlijnde mannen of vrouwen. Na twaalf jaar verplichte keuze tussen roze poppen en blauw gereedschap is het niet verwonderlijk dat een zekere Ylonka (15) het enige meisje is tussen de 643 jongens van het Vrij Technisch Instituut (VTI) in Zandhoven waar ze haar droom probeert te realiseren: lasser worden.

Het stopt ook niet bij de school- of latere loopbaankeuze. Ook volwassen vrouwen en mannen blijven Alice in Wonderland-gewijs opgesloten in een roze of blauwe wereld. Op je verjaardag riskeer je bijvoorbeeld een Bongobon te krijgen voor een Superwoman (afbeelding van roze bollen) of een Superman (blauwe vierkanten). De Superwoman mag met een vriendin naar keuze naar de kapper, de fitnesszaal of een afslankprogramma volgen. Supermannen mogen whiskey proeven, bowlen of naar het voetbal gaan kijken.

Alice ontsnapt uit Wonderland als haar zus haar wakker maakt voor de afternoon tea. Ontsnappen uit het roze of blauwe land is iets minder makkelijk. Het zal een werk van lange adem zijn om de traditionele patronen te doorbreken. Er zijn al enkele hoopgevende initiatieven. De Franse winkelketen Super U liet tijdens de voorbije eindejaarsperiode een folder drukken waarin jongens met poppen speelden. Harrods in Londen heeft een genderneutrale speelgoedafdeling. In Stockholm werd twee jaar geleden een eerste genderneutrale crèche geopend (Egalia genaamd).

U kan ook uw eigen kleine oorlog voeren. Geef je vriend volgende keer een Superwomanbon. Voer je guerilla door in de speelgoedwinkel een Action Man tussen de roze babypoppen te zetten en een schminkpop tussen de racewagens. Toon je kind dat sommige mannen dapper genoeg zijn om een roze t-shirt over hun gespierde borstkas te trekken. En stuur eindelijk je lezersbrief naar de VRT. Dat het fantastisch is dat er met Mega Mindy eindelijk een vrouwelijke heldin is, maar dat ze een belachelijk roze pakje draagt en dat het onbegrijpelijk is dat haar kracht alleen afkomstig is van een uitvinding van haar opa. Juist ja, van een man.