(Foto: Dead_Elvis/Creative Commons via Flickr)
Nieuws, Economie, België, Vakbonden, Uitzendarbeid, Lage lonen, Beste Werkgever, Tyree Johnson, Franchise, Vakbondsvertegenwoordiging, McDonald's -

Beste Werkgever van het jaar: McDonald’s!

Er zijn zo van die nieuwsberichten waarvan het sarcasme je raakt als een vuistslag. Dat McDonald's uitgeroepen werd tot ‘Beste Werkgever’ van het jaar 2013 was daar één van.

donderdag 7 maart 2013 15:36
Spread the love

Het had zo uit ‘De Raaskalderij’ of ‘De Rechtzetting’ kunnen komen (satirische nieuwssites die van de pot gerukte berichten de wereld in sturen), maar het is dus echt zo dat het bedrijf dat de moeder is van het Wikipedia-lemma ‘McJob’ in dit land verkozen is tot ‘Beste Werkgever’.

Wat een McJob is? Een job zonder inhoud, zonder degelijk loon en zonder veel perspectief op promotie of vooruitgang.

Tyree Johnson

Hét voorbeeld van iemand die vast zit in een McJob is waarschijnlijk Tyree Johnson. De man werkt al 20 jaar in een McDonald’s-restaurant in Chicago. En hij verdient met zijn 20 jaar dienst nog altijd het minimumloon van 8,25 dollar per uur. Omgerekend is dat ongeveer 6 euro.

Na 20 jaar heeft hij in dat ene McDonald’s-restaurant nog altijd geen fulltime job te pakken. Dat zou immers betekenen dat zijn werkgever hem een aantal extralegale voordelen zou moeten toekennen, zoals een ziekteverzekering bijvoorbeeld.

Dus wat doet mijnheer Johnson uit Chicago om in zijn levensonderhoud te voorzien? Hij neemt, zoals zoveel Amerikanen, een tweede job aan. In een ander McDonald’s-restaurant. Tussen de shifts in de verschillende hamburgertenten probeert Tyree zich te wassen in de toiletten, voor zich te haasten om de metro te halen naar zijn andere job.

Om in aanmerking te komen voor opslag worden de werknemers van McDonald’s onder andere beoordeeld op hun voorkomen en persoonlijke hygiëne. Tyree Johnson krijgt geen bonus, omdat zijn bazin vindt dat hij een beetje stinkt.

In december vorig jaar werd Tyree Johnson voorpaginanieuws. Het antwoord van McDonald’s op zoveel schrijnende onrechtvaardigheid? De man werkt niet rechtstreeks voor ons, maar via een onderaannemer. Wij kunnen dus niet verantwoordelijk gesteld worden voor zijn werkomstandigheden of zijn loon.

Maar, zo voegde de woordvoerder van McDonald’s er aan toe: “Wij hechten veel waardering aan het welzijn van onze medewerkers en wat ze bijdragen aan onze restaurants, en we bedanken hen elke dag voor wat ze doen”.

Een mens vraagt zich af hoe iemand zo cynisch wordt om het ronduit revolterende geval van Tyree Johnson op een dergelijke manier te becommentariëren.

En in België?

Ach, zult u zeggen, hier in België, waar de ondernemer gepest en geplaagd wordt en de werknemer keizer is, zal het wel meevallen. Hier worden werknemers beschermd door almachtige vakbonden die het land platleggen met een enkele vingerknip.

De realiteit is net even anders.

McDonald’s Belgium heeft in dit land 62 restaurants. 61 daarvan worden uitgebaat in franchise. Dat wil zeggen dat een zelfstandige uitbater McDonald’s betaalt om gebruik te maken van het logo en bij het bedrijf zijn producten aankoopt om ze op zijn beurt te verkopen onder de vlag van McDonald’s.

Hij is verplicht om de richtlijnen van McDonald’s te volgen (uniformen van het personeel, kleuren, meubilair, …). De winst die de uitbater maakt, is dan natuurlijk voor hem. Het voordeel van dit systeem is dat elk restaurant een aparte entiteit is, meestal een BVBA.

Het voordeel voor McDonald’s is dat het zich geen zorgen hoeft te maken over vervelende zaken zoals personeelskosten, extralegale voordelen, vakbonden en ondernemingsraden. De meeste jongens en meisjes die je je hamburger overhandigen, zien er door dat leuke uniformpje wel uit alsof ze voor McDonald’s werken, maar dat doen ze eigenlijk niet. Zubeyde en Younes werken voor BVBA XYZ, zonder enige vakbondsvertegenwoordiging.

McDonald’s en de vakbond

Ronald McDonald is in geen enkel land dol op vakbondsvertegenwoordiging, en dat is in België niet anders. In 2008 slaagde het ABVV er in om in enkele geclusterde restaurants (dat zijn restaurants die door dezelfde uitbater geleid worden) kandidaten te laten opkomen voor de sociale verkiezingen.

Op de valreep ontvangt die vakbond van alle kandidaten een papier waarmee ze zich terugtrekken uit de verkiezingen. Ook de andere vakbonden (christelijke en liberale zuil) ontvangen net op hetzelfde moment ook van hun kandidaten hetzelfde document. Is het toeval dat alle terugtrekkingen gebeuren door middel van krek hetzelfde document: een getypte verklaring die enkel nog moest worden ondertekend?

Achteraf verklaren verschillende mensen die zich kandidaat stelden dat ze ‘zwaar onder druk’ gezet werden om hun kandidatuur in te trekken. Het is het soort van intimidatie dat men zou verwachten in films als ‘Daens’. De sociale verkiezingen van 2012? Identiek hetzelfde scenario. Je hoeft geen Sherlock Holmes te zijn om hier een modus operandi in te zien.

Er is in België één franchisenemer die een akkoord heeft gesloten met de vakbond en een preventiecomité, een ondernemingsraad en een vakbondsvertegenwoordiging toe te laten, tegen het advies van de hoofdzetel in.

Quick

Dat het ook anders kan, zonder dat de franchise-uitbater moet inleveren op zijn winst, bewijzen ze dan weer bij die andere hamburgerketen: Quick. Ook daar hadden werknemers te kampen met dezelfde problemen: geen vakbondsvertegenwoordiging, hyperflexibiliteit ten koste van de werknemers, …

Samen met de vakbonden werd door Quick een plan opgesteld om de werkomstandigheden te verbeteren. Een onafhankelijk bureau voert in de verschillende restaurants controles uit op bijvoorbeeld de correcte en tijdige uitbetaling van het loon of de arbeidsvoorwaarden.

Gaat een franchisehouder in de fout, dan krijgt hij de nodige tijd om één en ander recht te zetten. Worden er zware inbreuken vastgesteld die blijven aanslepen, dan wordt door Quick het franchisecontract niet voortgezet. De restauranthouder wordt dus aangespoord om zijn personeel goede voorwaarden te geven en kunnen ‘cowboys’ hun praktijken niet verder zetten. 

Kwetsbare werknemers

Het motto van McDonald’s tijdens aanwervingsrondes is “diploma’s tellen niet, wel je motivatie”. Het is een beproefde tactiek om zich te richten op kwetsbare werknemers, die makkelijk te intimideren of te manipuleren zijn. Het overgrote deel van de McDonald’s werknemers is jong, student of van ‘allochtone’ afkomst, zoals dat dan heet.

Jong betekent hier vooral onervaren, niet aangesloten bij een vakbond en snel onder de indruk. Studenten bijvoorbeeld, die bij McDonald’s een centje hopen bij te verdienen.

Wordt een student te kritisch of stelt hij/zij te veel vragen bij de gang van zaken, dan wordt het uurrooster zo opgemaakt dat hij/zij steeds moet werken op momenten dat hij/zij les heeft. Resultaat? De ‘lastige’ student stopt met werken, meestal na het ondertekenen van een document waarin er ingestemd wordt met het ontslag. Op die manier moet de werkgever geen verbrekingsvergoeding betalen.

Top in diversiteit

McDonald’s klopt zichzelf nogal graag op de borst inzake diversiteit. Het klopt inderdaad dat je bij de hamburgerketen meer dan in andere bedrijven vrouwen, laaggeschoolden en mensen van ‘allochtone’ afkomst aantreft. En daar kun je als progressief mens toch niets op tegen hebben, zo hoor ik u zeggen.

De realiteit is natuurlijk dat we in een maatschappij leven waar we het nog altijd moeilijk hebben om allochtonen een deftige plaats te geven op de arbeidsmarkt. U vindt dit een boude veronderstelling? Het is nog niet zo lang geleden dat een bedrijf als Poorten Feryn door de rechtbank werd vrijgepleit van racisme, terwijl het er prat op ging geen ‘Marokkanen’ aan te werven “omdat de klanten dat niet willen”.

Of dat een uitzendkantoor als Adecco betrapt werd op discriminatie door via codes de uitzendconsulenten te waarschuwen dat bepaalde bedrijven geen kandidaten van ‘vreemde origine’ wilden aanwerven. De werkloosheidscijfers onder die bevolkingsgroep zijn om bij te huilen, en het enige plan van aanpak lijkt te zijn: “leer de taal” of “doe je best”.

We laten als samenleving dus toe dat een bedrijf als McDonald’s schaamteloos de diversiteitskaart mag trekken, terwijl we er langs de andere kant voor zorgen dat burgers die hier geboren en getogen zijn, maar een exotische naam hebben, niet aan de bak geraken.

Wie niet echt grossiert in kansen op de arbeidsmarkt, kan niet kieskeurig zijn. Veel kans dus dat nogal wat van die ‘allochtone’ en ‘laaggeschoolde’ werknemers een groter incasseringsvermogen aan de dag moeten leggen dan mensen die weten dat ze straks zonder veel problemen elders aan de slag kunnen.

Flexibiliteit of pestgedrag?  

De grens tussen flexibiliteit eisen van de werknemers en pestgedrag is dun. Het hele systeem is er op gericht om het meeste te halen uit iedereen die voor je werkt. Stel: je begint te werken om 11 uur. Tussen 14 en 16 uur is er even een rustig moment en niet genoeg werk voor iedereen. Een aantal mensen wordt dan verplicht om uit te klokken om 14 uur, maar moet wel terug paraat zijn om 16 uur om de avondshift op te vangen.

Lunchpauze? Dat betekent natuurlijk ook dat je moet uitklokken. Bij McDonald’s zijn ze niet zo gek dat ze je ook betalen om hun hamburgers op te eten. Een half uur onbetaalde pauze dus. Maar ondertussen wordt er wel van je verwacht dat je de klanten blijft verder helpen, ook zonder dat je er voor verloond wordt.

Oeps, foutje

Mensen maken fouten. Kan gebeuren. Maar bij McDonald’s word je daar wel heel hard op aangepakt. Zo haalde ergens in Antwerpen ooit een jobstudent te veel hamburgers uit de diepvries. Wat je niet verkoopt, mag uiteraard niet opnieuw ingevroren worden. Sanctie voor de ‘schuldige’? Met ezelsoren op in het midden van het restaurant gaan zitten.

En dit bedrijf wordt door Vlerick verkozen tot ‘Beste Werkgever’? Volgens de organisatoren – waarover later meer – is dat onder meer omdat er bij McDonald’s een ‘familiegevoel’ heerst en omdat er ook ‘fun-activiteiten’ georganiseerd worden, zoals cinema-avonden en een eindejaarsparty. Voorwaar een revolutionair HR-concept!

Getuigenissen

Tot slot laten we een paar (ex-)werknemers aan het woord uit diverse filialen. De getuigen wensten anoniem te blijven.

“Als er iemand een fooi geeft moeten wij die meteen aan de manager laten zien en die schrijft dat dan op. Een jongen kreeg en fooi van ongeveer één euro en had dat niet aan de manager verteld, maar hield het geld gewoon bij. De baas had het gezien en die jongen kreeg meteen een tirade over zich, terwijl niemand eigenlijk begreep waarom.”

“Die werknemer werkte al enkele jaren bij McDonald’s, maar werd meteen ontslagen. Achteraf zei de manager dat als er een werknemer een fooi aanneemt, dat dat wordt gezien als belastingontduiking en dat de baas daar een boete voor kan krijgen.”

“Als werkstudent word je er redelijk goed betaald. Maar als vaste werknemer ben je minder goed af. Zij krijgen hetzelfde loon als een student, maar daar blijft na alle belastingen veel minder van over.”

“Ik had de indruk dat wij echt onderbemand waren. Ik denk dat als men de internationale richtlijnen van McDonald’s zou respecteren, dat ze dan dubbel zoveel personeel zouden moeten aanwerven. Maar onafhankelijke franchisehouders doen dat niet omdat zij dan minder rendabel zijn. Er worden hoge eisen gesteld aan de werknemers, maar het is moeilijk daaraan te voldoen met zo weinig personeel. Het werk was dus soms erg stresserend.”

“De oversten waren erg strikt, vooral over het werk in de keuken. Als je een aantal fouten maakte, kreeg je een officiële waarschuwing. Na drie keer kon je het wel vergeten en werd je ontslagen. Dat ging dan over de hygiëneprocedures niet correct volgen, maar ook als je iets maar langzaam onder de knie kreeg of te traag was, werd er al vlug ingegrepen.”

“In de periode dat ik er werkte, heb ik redelijk wat ontslagen meegemaakt. Er was een groot personeelsverloop. Soms werden er ook wel mensen onterecht ontslagen na een geschil met een manager. Als er bijvoorbeeld persoonlijke problemen waren tussen de franchisehouder en iemand van het personeel werd die werknemer daar snel op aangepakt en buitengewerkt.”

“In de keuken, maar ook aan de kassa’s hangen camera’s. Alles wordt nauwlettend in de gaten gehouden en die beelden worden ook gebruikt om aan te tonen dat je een fout maakt. Als er een klant te veel betaalde, als een fooi, mocht je dat geld niet houden, maar moest dat geld altijd in de kassa.”

“Als het een tijdje rustig is, dan vraagt de manager altijd of ik wil pauze nemen. In het begin vond ik dat wel tof. Maar op den duur voel je dat aan je portemonnee. Ik heb na verloop van tijd ‘nee’ leren zeggen. De manager vraagt het dan gewoon aan iemand anders. We zijn niet verplicht om pauze te nemen.“

take down
the paywall
steun ons nu!