De schaduwzijde van goedkoop onlinewinkelen

De Amerikaanse webwinkel Amazon kwam onlangs in opspraak na klachten over intimidatie in zijn magazijnen in Duitsland. In een onthullende reportage van de Duitse televisiezender ARD bleek dat de bewakers neonazistische sympathieën hadden. Het is echter niet de eerste keer dat Amazon op zo’n manier het nieuws haalt.

donderdag 28 februari 2013 17:52

Spread the love

‘Work hard. Have fun. Make history.’ Tweederde van de Amazon-slogan komt alvast pijnlijk overeen met de werkelijkheid. Dat er hard gewerkt wordt, staat buiten kijf. Vooral de slechte werkomstandigheden maken stilaan aanspraak op een plekje in de geschiedenisboeken.

Amazon, ‘s werelds grootste onlineretailer, baseert zijn succes op een hyperefficiënte magazijncultuur. Met het oog op kostenbesparingen en korte leveringstermijnen worden de prestaties van de werknemers continu onder de loep gehouden.

Een journaliste van de Financial Times beschrijft “de redelijk miserabele arbeidsomstandigheden” in een Brits Amazon-magazijn:

“Binnen duwen honderden mensen in een oranje jasje wagentjes voort, in een ruimte die negen voetbalvelden groot is. Ze werpen een blik op het schermpje van hun draagbare satellietnavigatiecomputer voor instructies over waar ze moeten zijn en wat ze moeten oppikken als ze er zijn. Ze treuzelen niet, want het toestel houdt ook hun productiviteit bij in real-time. Vandaag zullen ze elk 10 tot 25 kilometer afleggen.”^[1]

Amazon weet hoe snel je werkt, en wanneer je een pauze neemt. ‘Werk hard’ is de niet mis te verstane boodschap.

Nieuw magazijnpersoneel komt en gaat. Vaste jobs zijn vaak niet meer dan een droom voor de vele tijdelijke werknemers. Ongehinderd door vakbonden voert Amazon meesterlijk efficiënt de hire and fire-strategie uit.

In 2008 ontdekte de Britse krant The Sunday Times dat Amazon ziekte “bestrafte”. De personeelsleden moesten zeven dagen op zeven aan het werk, maar wie een dag ziek was, kreeg een strafpunt – zelfs met een doktersbriefje. Wie zes strafpunten bijeensprokkelde, kon ontslagen worden.

De Amerikaanse krant The Morning Call beschreef in 2011 de werkomstandigheden in het Amazon-magazijn in Breinigsville in de VS. Tijdens de zomerse hittegolven kon de temperatuur in het gebouw erg hoog oplopen, door een gebrek aan koeling. Buiten stonden ambulanciers paraat om gedehydrateerde werknemers op te vangen. Wie desondanks niet snel genoeg afkoelde om terug aan het werk te gaan, werd in een brancard naar het ziekenhuis gebracht. Nieuwe sollicitanten mochten meteen aan de slag.^[2]

De directie van Amazon besloot na de publicatie van enkele kritische krantenartikels toch om 52 miljoen dollar te investeren in airconditioning in zijn Amerikaanse magazijnen. ^[3]

‘Vakbondsvrije werkplaatsen’

Voor Jeff Bezos, de oprichter en de baas van Amazon, komt de klant altijd op de eerste plaats. Bezos zou volgens het Amerikaanse zakentijdschrijft Forbes regelmatig een stoel onbezet houden aan een conferentietafel en de genodigden wijzen op het feit dat die stoel bezet wordt door de klant, “de belangrijkste persoon in de kamer.”^[4]

Wie niet op die stoel zit, is de werknemer. En zeker niet als hij of zij lid is van een vakbond.

Amazon nam al vroeg een harde lijn in tegen vakbonden. In 2001 eindigde een campagne van de Washington Alliance of Technological Workers aan een callcenter van Amazon in Seattle desastreus. Het callcenter werd opgedoekt en 850 werknemers werden ontslagen na een herstructurering. De vakbond beschuldigde Amazon van het overtreden van vakbondswetten, en van intimidatie en propaganda. De directie ontkende echter dat de ontslagen iets te maken hadden met syndicale strubbelingen.

In datzelfde jaar deed Amazon.co.uk, de Britse tak van Amazon, een beroep op het Amerikaanse managementconsultancybedrijf The Burke Group. Dat biedt strategieën en opleidingen aan met het oog op ‘vakbondsvrije werkplaatsen’ en staat in het syndicale milieu bekend als een ‘union buster’.

Vandaag, twaalf jaar later, hebben vakbonden in landen als de VS en het Verenigd Koninkrijk amper voet aan de grond gekregen bij Amazon.

Tweederangswerknemers

Twee weken geleden haalde de Duitse tak van Amazon het nieuws na een onthullende reportage van de Duitse televisiezender ARD. Op de beelden kon men zien hoe Spaanse seizoensarbeiders in de distributiecentra geterroriseerd werden door bewakers met neonazisympathieën. Amazon zegde prompt het contract op met de beveiligingsfirma HESS, maar de imagoschade was al geleden.

Amazon is niet de enige webwinkel die zich bezondigt aan draconische arbeidsomstandigheden. De Nederlander Allard van Gent blogde recent over de wantoestanden die hij in 2011 meemaakte in het logistiek centrum in Großbeeren van de Duitse internetshop Zalando. Werknemers – veelal Polen – verdienden er bar weinig en werden ook geïntimideerd.

Waarom doen de vakbonden hier niks aan? “De werkomstandigheden in Duitsland zijn vrij goed gereguleerd, maar wij erkennen de nood aan betere controlemechanismen vanuit de overheid”, zegt Gerd Denzel, federaal afgevaardigde van de Duitse vakbond ver.di.

Er woedt in Duitsland al langer controverse over het statuut van de tijdelijke arbeiders, die door critici worden bestempeld als tweederangswerknemers. Ze verdienen minder en kunnen makkelijker ontslagen worden. Als ze dan nog eens uit het buitenland komen, dan is hun positie uiteraard nog zwakker.

“Een voorval [zoals dat van Amazon en HESS] had plaats kunnen vinden in eender welk EU-land waar voor tijdelijke arbeid de principes ‘gelijk loon’ en ‘gelijke behandeling’ niet geldig zijn”, aldus Denzel. Volgens een Europese richtlijn moet altijd hetzelfde loon worden uitbetaald voor hetzelfde werk, maar dat wordt in Duitsland omzeild door de collectieve arbeidsovereenkomsten.

Amazon zou van plan zijn om een webwinkel en mogelijk een magazijn in Nederland te openen.