Eerst dacht ik dat het een grap was

Toen drong het tot me door dat het idee niet zo bizar was als het leek. Als er een vleugje geld in de lucht hangt, dan kan de vampierkwal (zoals het magazine Rolling Stone Goldman Sachs noemde) niet ver weg zijn.

In een pakket maatregelen voor ‘sociale investeringen’ – dat binnenkort wordt openbaar gemaakt – gaat de EC een aantal voorstellen doen voor de ‘modernisering’ van de welvaartstaat. Een van de suggesties die wordt uitgeprobeerd is het aanmoedigen van ‘sociale impactaandelen’.

Die methode werd ingevoerd in Groot-Brittannië in 2010. Ze werden voor het eerst uitgetest in de gevangenis van Peterborough, die door het bedrijf Sodexho wordt beheerd. Volgens dat aandelenprogramma worden vrijkomende gedetineerden geholpen om een baan en een woning te vinden. Als de betrokken mannen en vrouwen niet opnieuw in de misdaad hervallen, dan krijgen de investeerders een aangename beloning.

Een gelijkaardig schema werd al begonnen in de gevangenis van Riker’s Island in New York. Goldman Sachs is de financier van dit schema, samen met Bloomberg Philantropies, een stichting van de burgemeester van New York (filantropie is iets wat rijke mensen doen om geen belastingen te moeten betalen).

Ben ik de enige die dit grotesk vindt?

De bankiers werden voor het grootste deel nooit gestraft voor hun roekeloos gedrag dat de financiële crisis veroorzaakte. Nu gaan diezelfde bankiers wedden of ordinaire criminelen opnieuw gaan hervallen.

Dit komt uiteraard overeen met een veel breder offensief om zowat elk aspect van de economie over te dragen aan de grote bedrijven. Het was die zogezegd onhippe (Britse) eerste minister John Major (Conservatief, 1990-1997) die de trend startte voor ‘publiek private partnerschappen’. Zijn opvolger Tony Blair (Labour, 1997-2007) had sympathie voor dat soort ideeën. Toch is het de huidige regering van David Cameron die deze kwaadaardige ideologisch gedreven agenda doordrukt.

Het fiasco van de Olympische Spelen vorige zomer – toen het (Britse privé-veiligheidsbedrijf) G4S  niet in staat bleek de veiligheidsvereisten van de Spelen te voldoen – toonde aan welke sleuteldiensten in de handen van de overheid moeten blijven. Dat heeft de Conservatieven echter niet tegen gehouden.

De voorbereiding van de nieuwe ‘pakket sociale investeringen’ werd nauwgezet opgevolgd door de werknemersfederatie BusinessEurope. Tegen het einde van januari organiseerde BusinessEurope een ontbijt om methodes te bespreken voor de promotie van bedrijfsinmenging in het sociaal beleid. Deze federatie had het lef te beweren dat deze ‘publiek private partnerschappen’ in het ‘algemeen belang’ zijn.

Dit is overduidelijk niet in het algemeen belang

De hervormingen aan de Britse National Health Service (NHS), aantoonbaar de meest egalitaire instelling van het land, zijn niet bedoeld voor het gewone volk. Zij zijn ontworpen om een handvol grote bedrijven moordwinsten te laten maken.  De nieuwe wet op gezondheidszorg en sociale zekerheid, die vorig jaar in voege trad, voorziet de ontbinding van de NHS.

Analyses van het British Medical Journal tonen aan dat dit de weg bereidt voor de inperking van het recht op gratis medische zorgen. Een systeem dat wordt gefinancierd met belastingsgeld wordt vervangen door een model dat meer lijkt op wat in de VS bestaat, waar ziekteverzekeringsbedrijven de macht hebben om te beslissen wie levensreddende operaties krijgt en wie niet. Niets daarvan is in het algemeen belang.

Het constante refrein van de supporters van deze publiek-private samenwerking is dat ze efficiëntie gaan garanderen. In hun verwrongen wereldbeeld snoeien de markten al het dode hout weg zodat er op het einde van de rit een goedkopere rekening wacht.

In de praktijk komt daar niets van. Toen mijn dochter hier in januari 2013 in Brussel geboren werd (David Cronin is Ier) was ik zwaar onder de indruk van de kwaliteit van de gezondheidszorg in deze stad. Tot mijn verbazing moest ik vaststellen dat België ongeveer de helft per hoofd van de bevolking uitgeeft aan ziekteverzekering als in de VS. Het enorm unfair systeem van gezondheidszorg zoals in de VS heeft een veel zwaardere impact op de openbare uitgaven dan een billijker systeem zoals hier.

De efficiëntie van de markt is een mythe

Het argument van de efficiëntie van de belijders van het evangelie van de privatiseringen is hoofdzakelijk boerenbedrog. België heeft dan wel een mengeling van private en openbare gezondheidszorgverstrekkers, echter zonder de extremen van de overzijde van de Atlantische Oceaan.

Het pakket ‘sociale investeringen’ van de EC wordt voorgesteld als het kindje van László Andor, de Europese Commissaris voor tewerkstelling en sociale zaken. Andor wees er recent op dat hij een ‘menselijk gezicht’ wil geven aan het economisch beleid, vooral dan aan de euro.

Zijn schijnbaar medeleven kan niet verhullen dat de euro een onmenselijk project is dat werd ontworpen door bankiers (o.a. Goldman Sachs had een vertegenwoordiger in de Associatie voor de Europese Monetaire Unie, die de invoering van de euro voorbereidde). De besparingen die door de collega’s van Andor worden geëist hebben al een humanitaire catastrofe veroorzaakt in Griekenland.

Het niveau van thuisloosheid – dat nu al een ongeëvenaard aantal van 40.000 mensen heeft bereikt – is ongezien in eender welk westers Europees land in de moderne geschiedenis. Ondertussen wordt Ierland onder druk gezet om zijn uitgaven voor gezondheidszorg te verminderen. Spanje kreeg van de Europese Centrale Bank te horen dat leerkrachten moeten gedwongen worden om voor overbevolkte klassen te gaan staan, om het land terug ‘op het goede spoor’ te zetten.

“We mogen niet toelaten dat zij die op de bodem van de maatschappij leven de hoogste prijs betalen voor het morele falen en het wangedrag van de anderen aan de top”, aldus Andor. Hij kan die woorden niet echt gemeend hebben. Als hij dat wel deed, zou hij er immers niet zo op gebrand zijn om de welvaartstaat te ‘moderniseren’ ten bate van de moreel gedegenereerden aan de top van de grote bedrijven.

David Cronin

David Cronin is de auteur van ‘Europe’s Alliance With Israel: Aiding the Occupation’ (Pluto Press, 2011). Hij schrijft onder meer voor The Guardian, The Wall Street Journal Europe, European Voice, IPS, The Irish Times en The Sunday Tribune. Dit artikel is te lezen in het Engels op zijn blog http://dvcronin.blogspot.be/. 

Vertaling uit het Engels: Lode Vanoost