Het verhaal achter de zoveelste herstructurering bij ArcelorMittal in Luik kan je op verschillende momenten laten beginnen. In oktober van 2011 bijvoorbeeld toen de staalreus besloot om de warme lijn in Luik te sluiten. De ‘warme lijn’ slaat op de hoogovens waar het ruwe ijzererts gesmolten wordt tot vloeibaar staal. Dat gloeiende goedje wordt vervolgens tot een dunne plaat gewalst die verder bewerkt wordt in de koude lijn.

Door de sluiting van de warme lijn waren 581 jobs bedreigt, later verhoogd tot 800. De sluiting kwam hard aan maar was nauwelijks een verrassing. Al in 2003 werd door het toenmalige Arcelor een plan uit de doeken gedaan om de hoogovens te sluiten. De miljardair  Lakshmi Mittal nam het staalbedrijf in 2007 over en hield de werknemers en de overheden een wortel voor. De hoogovens konden wat hem betreft open blijven als de werknemers maar flexibeler en goedkoper werden.

En zo geschiedde. De werknemers slikten meer flexibiliteit en een bevriezing van de lonen. De hoogovens gingen even terug aan het branden. Tot het nieuws van de sluiting kwam in de herfst van 2011. Dat was net nadat ArcelorMittal tot 2020 2 miljoen uitstootrechten per jaar in de wacht sleepte voor de twee ter dood veroordeelde hoogovens.

De staalreus krijgt die uitstootrechten van het Waals gewest. Door overtollige rechten te verkopen verdiende ArcelorMittal in 2010 meer dan 100 miljoen euro. Een betere manier om slapend rijk te worden, zal je moeilijk vinden. Die miljoenen euro komen bovenop de bijna 2 miljard euro die ArcelorMittal bespaarde dankzij de notionele interestaftrek.

Geen koud zonder warm

Na de aankondiging van de sluiting van de hoogovens reageerden de vakbonden met enkele grote betogingen. Een eerste actie vond plaats in Seraing rond het standbeeld van de Brit John Cockerill, grondlegger van de staalindustrie in Luik. Anderhalve maand later wisten de vakbonden 30.000 betogers naar Luik te brengen.

Op die betogingen spraken vakbondsleiders en werknemers de vrees uit dat de sluiting van de hoogovens een eerste stap was in de volledige ontmanteling van de activiteiten van ArcelorMittal in Luik. De warme lijn voedt immers de koude lijn. Haal die weg en je kan later ook makkelijk de koude activiteiten verhuizen.

De vakbonden eisten daarom dat de overheden – die van het Waals gewest in de eerste plaats – de hoogovens overnemen van ArcelorMittal en een toekomst verzekerden voor een geïntegreerde staalnijverheid in Luik. De Waalse gewestregering beloofde een studie te bestellen om de haalbaarheid te onderzoeken. Dat leverde twee studies op die elkaar flagrant tegen spraken.

Er begon een lange onderhandeling met ArcelorMittal over de afwikkeling van de herstructurering. Bijna een jaar later – in september 2012 – liet de Waalse gewestregering het hoofd hangen. Volgens minister-president Rudy Demotte (PS) wou ArcelorMittal de hoogovens niet lossen en was daarmee de kous af. Zijn minister van Economie Jean-Claude Marcourt beloofde wel 100 miljoen euro te investeren om de toekomst van de koude lijn te verzekeren.

Ook ArcelorMittal beloofde opnieuw te investeren in de koude lijn: 138 miljoen euro. Maanden lang gebruikte de directie van het bedrijf die miljoenen om het overleg over de afhandeling van de herstructurering aan de gang te houden.

ArcelorMittal beloofde in december 138 miljoen investeringen

Begin december, een dikke maand geleden, werd die investering nog eens bevestigd tijdens een vergadering met de vakbonden, de directie en de overheid. Ja, die 138 miljoen euro lagen klaar. Meer nog, 60 miljoen euro zou al meteen vrijgemaakt worden. De vakbonden reageerden sceptisch. Het glas blijft halfleeg, klonk het. Zeven weken later bleek dat ze het bij het rechte eind hadden.

En dus kwamen ze nog eens naar Brussel om er te overleggen met de Waalse en de federale regering. Zo’n 350 werknemers mochten mee met de bus om “de druk op te voeren”. Het overleg duurde lang en ondertussen kreeg de politie die de ambtswoning van de premier afschermde de volle laag.

Kort voor de avondspits moesten de vakbondsleiders bij ArcelorMittal op een lege binnenring hun sceptische militanten toespreken. Er komt een ‘taskforce’. “Deze taskforce moet pistes onderzoeken voor een industrieel plan.” Zo staat het in het gezamenlijk persbericht van de regeringen en de vertegenwoordigers van de werknemers.

Jean-Luc Rader, regionaal secretaris van de socialistische metallo’s probeerde met handen en voeten uit te leggen dat er nog hoop is en dat de werknemers de moed niet mogen verliezen. “Paroles, paroles”, is de reactie van de morrende toehoorders.

David Camerini, hoofddelegee van het ACV bij ArcelorMittal, gelooft echt dat het nu wel kan. “Er is een verschil met 15 maanden geleden. Toen konden ze ons nog paaien met het behoud van de koude lijn. Nu is dat ook weg. Er is nu geen enkele andere oplossing meer dan een overnemer te vinden en de fabriek weg te halen bij Mittal.”

Om de keten van valse beloftes en kapot geslagen hoop te doorbreken zullen de regeringen nog veel haar op hun tanden mogen hebben. In Frankrijk dreigde de regering-Hollande heel even met de nationalisering van de ArcelorMittal-site in Florange. Een dreigement dat al even snel werd ingeslikt. Misschien durven de Belgische en Franse regeringen samen meer.