‘De rust’ waarvan sprake is in de titel, wijst op de periode tussen twee Irakese missies van een Amerikaanse elitegroep, zogenaamde Bravo’s. Tijdens de weken dat deze nationale helden in eigen land op adem mogen komen, worden ze van basketbalwedstrijd naar galadiner meegetroond in meterslange limousine-humvees om ontvangen te worden door uitzinnige meutes patriotten. Inderdaad, er hangt een zweem van ironie over de titel van deze bejubelde debuutroman van Ben Fountain.

Terwijl ze dromen van pornografische avonturen met de cheerleaders die hen bij elke manifestatie staan op te wachten, moeten de soldaatjes zich vooral oerkeurig gedragen: als brave burgers, maar met een stoer kantje, zodat de gemiddelde Amerikaan die met een sixpack voor de beeldbuis hangt, zich veilig voelt zolang zij in Irak het mooie weer maken.

Respect en ironie

De alompresente ironie is weliswaar mild. Want hoewel de hele zegetocht van de overdonderde soldaten (die zich regelmatig een stuk in hun kraag drinken of zich apestoned blowen wanneer het circus hun petje te boven gaat) vanop een nuchtere afstand met gericht venijn becommentarieerd wordt, schemert door alles heen een groot respect voor deze jongens en hun vaderland.

Terecht overigens. Deze jongens verdienen het evengoed als ieder ander mens om met respect behandeld te worden. Ze hebben niet om de oorlog gevraagd en ondanks hun machismo zijn het gevoelige en eenvoudige rakkers die er geen flauw benul van hebben waarom ze naar Irak gestuurd worden, net zoals hun voorgangers die in Afghanistan zaten en nog een generatie ouder die Vietnam moest gaan bevrijden.

Fountain schetst hun ontreddering zeer accuraat en menselijk. Het feit dat ze de ene dag in de vuurlinie zitten en de volgende dag in een studiosofa waar ze over die vuurlinie moeten vertellen voor het hele vadsige vaderland, brengt hen volledig van hun stuk. Fountain neemt één van de soldaten, Billy Lynn, als centraal figuur. Hij volgt hem dieper in zijn privéleven dan de anderen en graaft verder naar zijn drijfveren en angsten. Het contrast tussen Billy die twee dagen bij zijn disfunctionele familie verblijft en het mediacircus waaraan hij ten prooi valt zodra hij weer opgeroepen wordt, is schrijnend en surreëel.

Hollywood

De Bravo’s worden tijdens hun tournee begeleid door een zekere Albert, een talentenjager uit Hollywood die ervan overtuigd is dat hij het verhaal van deze soldaten kan verkopen aan de kapitaalkrachtigste filmproducers en de duurste sterren. De ironie komt weer bovendrijven wanneer de discussie losbarst of Hillary Swank één van de (uiteraard mannelijke) soldaten zal gaan spelen.

Hoewel Hollywood naast hen aan tafel zit, blijft het voor deze jonge gasten een abstract begrip, waarover ze oordelen vanuit hun ervaring in een cinemazetel – zoals elke doorsnee Amerikaanse twintiger. De auteur vat deze absurditeit zeer gezwind in een vlotte en luchtige taal, met kritische ondertoon, maar vooral met een oprecht menselijk gevoel.

Vanuit Amerikaans standpunt

Het is niet moeilijk om je voor te stellen dat Amerikanen van deze roman houden. Fountain verwoordt perfect het gevoel dat zich na 8 jaar George Bush over Amerika verspreidde en ervoor zorgde dat met Obama opnieuw een democratische president plaatsnam in het Witte huis.

Hier, aan de andere kant van de Atlantische oceaan, blijft het moeilijk om dit soort verhaal te lezen zonder ons de bedenking te maken dat, hoe kritisch we ook staan tegenover de oorlog en hoe oprecht menselijk we zijn naar de soldaten toe, het hoe dan ook een eenzijdige Amerikaanse blik blijft die een Amerikaans standpunt verwoordt over de zonen van de Amerikaanse samenleving.

Tot in den treure worden alle details gefileerd van de gevolgen van een oorlog die Amerika uiteindelijk uitgelokt heeft. Alsof er geen andere partij bij die oorlog betrokken is. Het boek of de film die het begrip van de vijand van de Verenigde Staten vergroot, moet nog bedacht worden. Van de tientallen hoofdstukken die Mark Bowdens Black Hawk Down telt, zijn er bijna een handvol geschreven vanuit het standpunt van de Somaliërs.

Daarmee lijkt de auteur te willen zeggen dat we ons ook wel eens mogen verplaatsen in de andere partij, om te kijken hoe zij het Amerikaanse ‘idealisme’ om ten oorlog te trekken, ervaren. Zelfs tot die povere inspanning komen de meeste auteurs, inclusief Ben Fountain, niet. Hoe eloquent en goedbedoeld het ook mag zijn, voor ons, Europeanen, gaat het eindeloze geanalyseer van de weerslag van de oorlog op de zonen van de mooiste samenleving op deze aardkloot, uiteindelijk enerveren.

Vond u deze bespreking interessant? Steun DeWereldMorgen.be door dit boek bij ons aan te kopen.