“Het detachement beschikte over kamers waar ze ons verkrachtten. Soms waren het drie, vier of vijf soldaten.” Met het gezicht bedekt en gesteund door een vertaalster en psychologe vertelt Rosa Pérez (om veiligheidsredenen niet haar echte naam) aan de rechter hoe de militairen eerst haar man ontvoerd hebben en haar vervolgens jarenlang misbruikten in El Estor, in het noordoostelijke departement Izabal.
Over het lot van haar man wist ze al die tijd niets. Later werden zijn stoffelijke resten gevonden.
Burgeroorlog
Rosa Pérez, die tot de Q’eqchi’-groep behoort, is een van de vijftien inheemse vrouwen van wie de zaak deze week, via een voorbereidende hoorzitting, voor de rechtbank is gekomen. Ze werden van 1982 tot 1986, tijdens de burgeroorlog tussen leger en linkse guerrilla, als slaven vastgehouden.
Volgens Lucía Morán van de organisatie Mujeres Transformando el Mundo gaat het om belangrijk precedent aangezien voor het eerst over seksslavernij wordt gesproken in zo’n rechtszaak.
Het openbaar ministerie vervolgt 37 militairen voor deze feiten.
Ze lieten de vrouwen van zes uur in de ochtend koken, schoonmaken en de was doen voor hen, en ze misbruikten hen bovendien ook seksueel. Rosa Pérez raakte zwanger maar kreeg een spontane abortus als gevolg van het voortdurende misbruik.
45.000 doden
In de burgeroorlog, die van 1960 tot 1996 duurde, vielen een kwart miljoen doden. Daarvan stierven er 45.000 nadat ze waren opgepakt. Vaak belandden ze in clandestiene massagraven, zegt de onafhankelijke Commissie voor Historische Opheldering.
De commissie stelde vast dat de meeste van deze doden inheemse vrouwen waren, dat een op vier slachtoffers van mensenrechtenschendingen een vrouw was en dat het leger verantwoordelijk was voor 90 procent van deze misdaden.
Volgens Lucía Morán vonden in de gebieden waar deze vrouwen woonden, geen gevechten plaats van 1982 tot 1988 maar installeerde het leger er zich om de economische belangen van de grootgrondbezitters en de oliewinning en mijnbouw te beschermen.
De echtgenoten van de vijftien misbruikte vrouwen in deze zaak stonden op een zwarte lijst van boerenleiders, zegt Morán.
Sterven van de honger
Een van de meest aangrijpende getuigenissen deze week kwam van Juana Morales (om veiligheidsredenen niet haar echte naam). Ze vertelde hoe de militairen in 1982 bij haar huis arriveerden en haar man meenamen. Vervolgens werd ook zij opgepakt en lange tijd seksueel misbruikt.
“Ze hielden een wapen tegen mijn borst en namen me met geweld”, verklaarde ze aan de rechter. “Ze waren met drie, de anderen keken alleen maar toe. Een van mijn kinderen, die toen vier was, begonnen te krijsen toen het zag wat ze met mij deden.”
Ze slaagde erin met haar drie kinderen de bergen in te vluchten. Maar omdat ze daar niets te eten vond en niet naar huis durfde terug te keren, werden haar kinderen ziek. Een na een stierven ze van de honger.
Na zes jaar in de bossen keerde Juana Morales naar huis terug. “Ik had twee huizen maar die hadden ze in brand gestoken. Ik had niets meer.”
Nog steeds weet ze niet wat er met haar man gebeurd is.
Gemanipuleerde getuigen
Ricardo Méndez Ruiz, die de militairen verdedigt, geeft toe dat het leger zich aan misbruiken bezondigde tijdens het conflict maar benadrukt dat dit ook voor de guerrilla gold. “Justitie moet gelijk zijn voor iedereen.” Vorig jaar diende de reserveofficier klacht in tegen 26 mensen voor de ontvoering door guerrilla waarvan hij zelf in 1982 slachtoffer werd.
“Het is duidelijk dat de getuigen die het openbaar ministerie en de klagende partij aanvoeren, zeer weinig vorming hebben gekregen. Ze hebben zelfs geen idee over exacte datums, waardoor ze mogelijk gemanipuleerd zijn”, zegt Méndez Ruiz aan IPS over de vijftien vrouwen.
Méndez Ruiz heeft bij herhaling gezegd dat het openbare ministerie “vooringenomen” is en gebruikt wordt om wraak te nemen op het leger. In deze zaak is het bovendien om geld te doen, zegt hij. “Het Inter-Amerikaans Hof voor Mensenrechten heeft in andere gevallen de Guatemalteekse staat veroordeeld tot schadevergoedingen die in de miljoenen lopen.”
