De toezegging van Obama vormt een reactie op de oproep van de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR om 153 miljoen dollar (125 miljoen euro) bijeen te brengen voor Malinese vluchtelingen. Er was tot op heden nog maar 22 procent binnen. “We hebben gezegd dat er een ramp wacht als we voor eind september geen extra geld zouden krijgen”, zegt een medewerker van de VN-organisatie, die anoniem wil blijven.

Geweld

Bijna een kwart miljoen Malinezen zijn sinds begin dit jaar naar buurlanden gevlucht en ongeveer 155.000 mensen zijn ontheemd in eigen land. Dit zijn althans de schattingen van de VN. Het noorden van Mali staat onder de controle van verschillende gewapende groepen.

De twee belangrijkste zijn Ansar Dine, een islamistische groep die verwant zou zijn aan Al Qaeda in de Islamitisch Maghreb (AQMI), en de MNLA, het bevrijdingsleger van de Touaregrebellen die een eigen staat (Azawad) hebben uitroepen in het noorden van Mali.

Eind mei kondigden ze aan samen te werken en de sharia in te voeren, maar aan die samenwerking kwam al snel een eind. Vooral Ansar Dine lijkt de laatste weken erg gewelddadig op te treden en ook niet terug te deinzen om historisch waardevolle gebouwen aan te vallen die onder UNESCO-bescherming vallen.

Volgens velen mag de bezorgdheid om de situatie in het noorden niet betekenen dat het zuiden van Mali aan zijn lot wordt overgelaten. Het was met de staatsgreep van 22 maart in de hoofdstad Bamako dat de stabiliteit van de staatsinstellingen zwaar werd ondermijnd. Er kan alleen een duurzame oplossing komen als het zuiden zijn zaakjes weer op orde heeft.

Tommy Vietor, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad van de VS, riep de overgangsregering in Bamako daarom op “te werken aan de voorbereiding van verkiezingen, zonder uitstel, zodat het herstel van de stabiliteit kan beginnen”.

Intussen wordt de roep om ingrijpen in het noorden met de dag sterker. De regering van Mali gaat het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag officieel vragen om een onderzoek op te starten naar de oorlogsmisdaden, waaronder ook het gebruik van kindsoldaten door de gewapende groepen en de verkrachtingen.

Afdaling in de hel

De Internationale Federatie voor Mensenrechten, een platform van 150 organisaties wereldwijd, zei donderdag dat Mali “afdaalt in de hel met verkrachtingen, standrechtelijke executies en plunderingen van erfgoed”.

De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Laurent Fabius (PS), zei donderdag dat een militaire inzet in het noorden “met de dag waarschijnlijker wordt”. Hij ziet een ingrijpen in de eerste plaats als een taak van de Afrikaanse landen zelf, maar vindt het waarschijnlijk dat ze daarbij internationale hulp zullen krijgen – ook al hebben de VS en de VN-Veiligheidsraad daar tot op heden nog niet over willen praten.

Zowel de Afrikaanse Unie als ECOWAS, de West-Afrikaanse regionale landenorganisatie, hebben al opgeroepen om nog voor het einde van deze maand met een concreet plan voor de dag te komen voor een ‘stabilisatiemacht’ voor het noorden van Mali.

De Amerikaanse regering wil helemaal niet direct betrokken worden bij een militaire interventie, maar er zijn krachten die daar duidelijk anders over denken. Een voormalige hoge functionaris van de CIA, Robert Grenier, wees woensdag in een artikel dat op de Engelstalige site van Al Jazeera verscheen, naar Africom, het Amerikaanse militaire commando voor Afrika, dat nog maar sinds 2008 operationeel is. (1)

Volgens Grenier zijn de VS-generaals die zich met Afrika bezighouden al sinds de aanslagen van 2001 wanhopig op zoek naar relevantie en erkenning. De opkomst van Al Qaeda in de Islamistische Maghreb is voor hen een ‘godsgeschenk’, aldus Grenier. Er komen het laatste jaar meer en meer berichten uit het hele continent van de aanwezigheid van Amerikaanse speciale eenheden die actief zijn in de ‘strijd tegen de terreur’.

In april zijn in Mali nog drie leden van de Amerikaanse special forces op nog onopgehelderde wijze omgekomen. “De Amerikaanse regering is duidelijk betrokken bij een 21e-eeuwse wedloop om Afrika”, schreef Afrikakenner Nick Turse donderdag op zijn blog. (2)

“De kans op opeenvolgende golven van terugslag groeit daardoor exponentieel. Mali is misschien slechts het begin, en niemand weet waar het eindigt. In de tussentijd: houd je ogen op Afrika”, zegt Turse. “Het Amerikaanse leger zou daar nog kunnen nieuws maken de komende jaren.”

(1) Al Jazeera: Robert Grenier: Mali: Counter-terrorism and the benefits of doing nothing
The best course open to the US, lest Mali become the next Yemen, might well be to continue to watch, wait – do nothing
http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2012/07/20127119230807934.html

(2) Tomgram: Nick Turse, America’s Shadow Wars in Africa
Posted by Nick Turse at 9:27am, July 12, 2012
http://www.tomdispatch.com/archive/175567/