Nochtans, is het niet volledig gestoord om te denken dat een gulzige zakenman zonder scrupules een fles champagne zou opentrekken bij het horen dat een gewapend conflict gaat plaatsvinden. Hij zou zelfs twee flessen kunnen opentrekken als een lange oorlog wordt voorspeld. De vreugde die we vooronderstellen bij de directie van een wapenbedrijf is misschien niet eens het resultaat van toeval.

Volgens de liberale economische theorie moet elk bedrijf zijn winst maximaliseren op lange termijn. In het geval van een wapenbedrijf moet deze de grootst mogelijke vraag onderhouden op zowel korte als op lange termijn voor de producten die worden geproduceerd en verkocht.

Verzekeren dat wapens ook in de toekomst nodig zullen zijn

Om over tien, twintig of dertig jaar wapens te kunnen verkopen, moet het kunnen verzekeren dat wapens in de toekomst nodig zullen zijn – en hoe meer hoe beter – aangezien dit een grotere winst inhoudt en het bedrijf zo de doelen zal bereiken die door het hedendaagse neoliberale kapitalistische model worden aangemoedigd.

Bedrijven stimuleren de hedendaagse en toekomstige vraag doorgaans door middel van reclame, naast andere aspecten van bedrijfscommunicatie die misschien niet relevant zijn. Zakenmensen hanteren regelmatig ook andere methoden om toekomstige verkoop te verzekeren.

Wat de wapenindustrie betreft, is het mogelijk dat deze methoden samenwerking op het vlak van het ontstaan van angst en mogelijk aannemelijke veiligheidsbedreigingen inhouden. Deze rechtvaardigen militaire begrotingen en verzekeren de aankoop van wapens, nu en in de toekomst. Een voorbeeld hiervan is de Olin Foundation, die dankzij fondsen van de militaire industrie decennialang honderden miljoenen dollars heeft besteed aan het neoconservatisme.

Het is moeilijker aan te tonen dat de wapenindustrie oorlogen steunt door staatshoofden en regeringsleiders ervan te overtuigen een land aan te vallen. Het is niet mogelijk iemand hiervan te beschuldigen, dus moeten we accepteren dat deze mogelijkheid past binnen de businesslogica van het neoliberale kapitalistische economische model. We weten ook dat er meerdere wapenindustrielobby’s actief zijn die dienen om de handel van haar leden te bevorderen.

Militair-industrieel complex: convergentie van zakenwereld, leger en politici

In dit kader vinden we de economische redenen, vooral als deze verbonden zijn met de voordelen die wapenproducenten en -verkopers hopen te verkrijgen. Diegenen die rechtstreeks voordeel halen uit de wapenbusiness zijn zij die deel uitmaken van het militair-industrieel complex.

Hier hebben we altijd duidelijk de convergentie van de zakenwereld, het leger en politici in verband gebracht. Maar hier vinden we ook de financiële instellingen die hun winst uit de wapenindustrie verkrijgen, en uit de oorlogen, waar wapens uiteindelijk in grote hoeveelheden worden gebruikt.

Er zijn vijf belangrijke manieren waarop financiële instellingen wapenhandelaars helpen dankzij hun aangeboden diensten. Een zeer belangrijke manier is aandeelhouderschap met als doel eigenaar te worden. Zo verkrijgen ze inspraak in de beslissingen van de wapenbedrijven. Een andere manier om deze te steunen, is door het verstrekken van leningen en kredieten voor nieuwe projecten.

Nog een dienst die van de banken geëist wordt door de wapenindustrie is het uitgeven van obligaties en orderbrieven (promissory notes) zodat de bedrijven gefinancierd kunnen worden door particuliere beleggers. Of door het uitgeven van aandelen zodat ze kapitaalgroei kunnen verwezenlijken. Beide opties houden vaak een grote kapitaalinbreng in van de financiële instellingen in de wapenbedrijven.

Een andere veelgebruikte methode die vooral in trek is bij de grote wapenbedrijven, is de integratie van aandelen in militaire industrieën in beleggingsfondsen die door de banken aan hun klanten worden aangeboden. Zo kunnen ze een maximale rendement op de investeringen terugkrijgen.

Financiering van wapenexport

Tot slot is de financiering van wapenexport een zeer belangrijke markt voor de banksector. Ten eerste in ruil voor het beheer van de financiële operaties die komen kijken bij export strijken de banken een flinke commissie op. Ten tweede, omdat de bank geld afkomstig uit de wapenexport voorschiet aan de wapenindustrie terwijl ze hiervoor hoge interesten aanrekent.

Ten derde, omdat er financiële instellingen bestaan die gespecialiseerd zijn in verzekeringscontracten: zij bieden het exporterende wapenbedrijf al een betaling aan nog voor de koper heeft betaald voor de ontvangen goederen. In ruil hiervoor betaalt het exporterende bedrijf natuurlijk een hoge premie aan de dienstverlenende bank in kwestie.

Wij noemen financiële instellingen die wapenbedrijven op een van deze manieren helpen, ‘gewapende banken’ omdat ook de bank een stevige winst puurt uit de wapenproductie en -handel.

Dagelijks zijn er meer instellingen en studiecentra die op basis van nauwkeurige gegevens de verbanden blootleggen tussen banken en wapenbedrijven. Dit resulteert soms in publiekscampagnes. De website www.bancaarmada.org biedt uitgebreide informatie aan over wapeninvesteringen door meer dan 60 financiële instellingen over heel de wereld. Zo blijkt dat banken voor minstens 45 miljard euro hebben geïnvesteerd in de wapenindustrie.

Verantwoordelijke consumenten

De grootste banken ter wereld blijken ook het zwaarst betrokken te zijn bij de wapenindustrie. Als wij als bewuste burgers geen klant willen zijn bij de ‘gewapende banken’, dan moeten we als verantwoordelijke consumenten handelen vanuit het perspectief van een vredescultuur. Want het is met ons geld, hoe beperkt in omvang ook, dat de banken de wapenbedrijven helpen financieren.

De financiële instellingen zijn, net zoals de andere componenten van het militair-industrieel complex, mede verantwoordelijk voor al het gewapend geweld in de wereld. Als dusdanig dragen ze bij tot de dood van een half miljoen mensen die jaarlijks over de hele wereld het gevolg zijn van de inzet van wapens. Zonder de medeplichtige hulp van de banken zouden er veel minder wapens in de wereld in omloop zijn en dus zeker veel minder doden, verminkingen en levens die door oorlog worden vernietigd.

Jordi Calvo Rufanges

Jordi Calvo Rufanges is lid van het Delàs Centre for Peace Studies in Barcelona, Spanje. Centre d’Estudis per la Pau J.M.Delàs – Justícia i Pau, C/ Rivadeneyra, 6 10è, 08002 Barcelona.

(Gepubliceerd in War Profiteers’ News, 27 juni 2012, nr. 34)

(vertaald uit het Engels door Zorana Belic)