De 15de-eeuwse moskee Sidi Yeyia in Tombouctou, met de 'heilige deuren', werd maandag vernield door groepen van Ansar Dine (foto: Archief Soudan français)
Nieuws, Afrika, Politiek, Cultuur, Marokko, Islam, Bamako, Mali, Sharia, Algerije, UNESCO, ECOWAS, Johnnie Carson, Militaire interventie, Analyse, Werelderfgoed, AQMI, Kidal, Azawad, Opstand van Toearegs, Nationale Beweging voor de Bevrijding van Azawad (MNLA), Militaire staatsgreep, President Amadou Toumani Touré, Ansar dine, Gao, Tombouctou, Moskeeën, Al Qaeda in de Islamitische Maghreb, Mausolea, Jihadisten, MUJAO (Mouvement pour l'Unicité et le Jihad en Afrique de l'Ouest), Sahara, Sanda Ould Boumana, Haram, Toeareg-rebellen -

Islamistische extremisten vernielen werelderfgoed in Tombouctou

Sinds zaterdag 30 juni is de islamistische groepering Ansar Dine, die het noorden van Mali stevig onder controle heeft, begonnen met de systematische vernieling van eeuwenoude mausolea en moskeeën in de historische stad Tombouctou. Donderdag had UNESCO 'de stad van de 333 heiligen' nog op de lijst van bedreigd werelderfgoed geplaatst. De verontwaardiging in de islamitische wereld is groot.

maandag 2 juli 2012 21:30
Spread the love

De machtsstrijd die de laatste weken ongemeen hard woedt in het noorden van Mali lijkt beslist te zijn in het voordeel van de radicaal-islamistische groepen zoals Ansar Dine, die banden zouden onderhouden met AQMI, het vage Al Qaeda-netwerk dat vanuit het zuiden van Algerije zijn invloed probeert uit te breiden over grote delen van de Sahara en de Maghreb.

De Toeareg-rebellen van MNLA, die begin april de onafhankelijkheid van Azawad (het uitgestrekte noorden van Mali: de districten Kidal, Gao en Tombouctou) hadden uitgeroepen na de staatsgreep van 22 maart, zijn sinds vorige week zowel politiek als militair zo goed als uitgeschakeld. De Toearegs opereerden in een strategisch bondgenootschap met diverse islamistische groepen die evenwel een andere agenda nastreefden dan de onafhankelijkheid van het gebied.

De staatsgreep van maart werd gepleegd door ontevreden lagere Malinese militairen die de ‘te softe’ aanpak door aftredend president Amadou Toumani Touré van de Toeareg-opstand en de corruptie in de hogere legerleiding niet meer pikten. Sindsdien is het land in een zware institutionele en politieke crisis weggezakt.

Val van Gao keert de machtsverhoudingen in het noorden

Op 26 en 27 juni waren er al harde gevechten in en rond de stad Gao tussen de zich terugtrekkende Toeareg-rebellen en de jihadisten van MUJAO (Mouvement pour l’Unicité et le Jihad en Afrique de l’Ouest). MUJAO zou vooral steun krijgen van jihadisten die uit Algerije zijn gevlucht voor de repressie door de Algerijnse overheid.

Volgens getuigen zouden bij de gevechten minstens 35 doden zijn gevallen en een onbekend aantal Toeareg-strijders gevangen zijn genomen. Ook Bilal ag Acherif, de algemeen secretaris van de MNLA, werd woensdag 27 juni gewond bij de hevige strijd rond Gao en geëvacueerd naar de Burkinese hoofdstad Ouagadougou.

MNLA stelde zich na de staatsgreep op als de overwinnaars van de strijd in het noorden en als ‘een dam tegen de islamistische invloed’ in de Sahara. Maar ondertussen zijn de krachtsverhoudingen helemaal gekeerd, zeker sinds de MNLA donderdag de controle over hun hoofdkwartier in Gao verloor. 

Erfgoed Tombouctou direct bedreigd

Een eerste gevolg van deze machtswisseling heeft zich de voorbije dagen al gemanifesteerd in de historische woestijnstad Tombouctou. Een stad met een ongemeen rijk cultureel-religieus en wetenschappelijk verleden. In de stad bevinden zich graven en mausolea van islamitische heiligen en theologen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de meer dan tien eeuwen geschiedenis van dit deel van de Sahara. Vandaar dat de stad vaak ‘de stad van de 333 heiligen’ wordt genoemd in het islamitische volksgeloof van Mali. Sinds 1988 is Tombouctou door de UNESCO erkend als werelderfgoed van uitzonderlijk belang.

Omdat Tombouctou begin april samen met Gao en Kidal, de drie belangrijkste stedelijke centra in het uitgestrekte noorden van Mali, in handen viel van de Toeareg-rebellen en hun (toenmalige) islamistische bondgenoten en daardoor ontsnapte aan de controle van de Malinese regering in Bamako, had de regering aan de UNESCO gevraagd om Tombouctou op de lijst te zetten van het ‘bedreigde werelderfgoed’.

Vooral stukken van de ruim 100.000 waardevolle, maar erg kwetsbare manuscripten van de vroegere bibliotheken verbonden aan de hogescholen van Tombouctou zouden de voorbije maanden al zijn opgedoken in de buurlanden van Mali.

Donderdag 28 juni was de UNESCO-vergadering in het Russische Sint-Petersburg het eens geworden om Tombouctou als ‘bedreigd erfgoed’ te erkennen. Deze stap werkte echter als de spreekwoordelijke rode lap op een stier.

Ansar Dine wil niet weten van de tolerante vorm van islam waarvan de overgrote meerderheid van de Malinese bevolking aanhanger is, maar wil radicaal komaf maken met het verleden en de uitingen van het volksgeloof. Om dat aan de bevolking duidelijk te maken, besloot de groep tot de vernietiging van de mausolea over te gaan.

“Alles wat haram is, zal worden vernietigd”

Volgens een persmededeling van zaterdag van de lokale woordvoerder van Ansar Dine, Sanda Ould Boumana, is het de bedoeling om alle mausolea systematisch te slopen omdat ze ‘haram‘ (onzuiver en dus verboden volgens hun strikte interpretatie) zouden zijn en een vorm van afgoderij in stand houden. “Er is maar een god, al de rest is haram en zal dus worden vernietigd”, verklaarde de woordvoerder tegenover het Franse persagentschap AFP.

Ook op maandagmorgen ging de vernieling van mausolea gewoon door. Zeven van de zestien belangrijkste mausolea zouden al geheel of gedeeltelijk het slachtoffer geworden zijn van de vernielzucht van de extremisten. De meeste gebouwen in Tombouctou zijn opgetrokken uit aangestampte leem en dus vrij kwetsbaar.

Ook de ingang van de 15de-eeuwse moskee Sidi Yeyia, met de ‘heilige deuren’ die normaal nooit mogen worden geopend, werd maandag vernield door groepen van Ansar Dine. Deze moskee aan de zuidrand van de stad is een van de drie belangrijkste monumenten in Tombouctou en was jarenlang een toeristische trekpleister.

Volgens een ooggetuige, een werkloze toeristengids, zouden de extremisten maandagmorgen met houwelen aan de ingang van de moskee zijn opgedaagd terwijl ze ‘Allah Akbar’ riepen en meteen begonnen met hun sloopwerk. “Verschillende omstanders huilden bij het zien van de vernielingen, maar waren te bang om iets te ondernemen, want de groep droeg ook zware wapens”, aldus de getuige.

Volgens een familielid van een imam die vroeger aan deze moskee verbonden was, hadden de islamisten de moskee uitgekozen omdat de lokale bevolking gelooft dat als de heilige deuren worden ontheiligd dat het einde van de wereld zou inluiden. “Zij wilden aantonen dat dit bijgeloof in strijd is met de zuivere leer. Pogingen om via dialoog hen op andere gedachten te brengen, mislukten”. Eerder werd de sharia al ingevoerd in die delen van Mali die onder controle staan van de islamisten, meestal zeer tegen de zin van de bevolking.

“Onaanvaardbare uiting van intolerantie”

Zondagavond al had de vereniging van religieuze leiders van Mali een noodoproep gelanceerd om de vernietiging van het erfgoed een halt toe te roepen. “Wat we momenteel in ons land meemaken, is een onaanvaardbare uiting van intolerantie en verkeerde interpretatie van de islam. In naam van God de Almachtige stop deze waanzin!”

Fatou Bensouda, procureur-generaal bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag, zei zondag vanuit Dakar zelfs dat het optreden van de extremisten tegen het erfgoed van Tombouctou beschouwd kan worden als een ‘oorlogsmisdaad’ en dat de verantwoordelijken voor het hof zouden moeten worden berecht.

Sommigen vrezen dat de recente gebeurtenissen in het noorden van Mali koren op de molen zullen zijn voor diegenen die een militair ingrijpen in Mali als de enige oplossing zien om het geweld tegen mensen en erfgoed te stoppen.

Interventie of dialoog?

Op de zoveelste vergadering over de Malinese crisis van ECOWAS, het regionale samenwerkingsverband van de West-Afrikaanse staten, vorige vrijdag in de Ivoriaanse hoofdstad Yamoussoukro, werd nogmaals gepleit voor een interventiemacht die de territoriale eenheid van Mali zou herstellen en de Toeareg-opstand beëindigen. Alleen blijft het onduidelijk wie het militair commando voor deze operatie zou moeten voeren. Parijs en Washington willen dat het initiatief uitgaat van Afrikaanse staten.

Vrijdag heeft de Amerikaanse viceminister voor Afrikaanse Zaken, Johnnie Carson, tijdens een hoorzitting in het Amerikaanse Congres zijn steun uitgesproken voor het idee van ECOWAS om een ‘stabilisatiemacht’ van 3.300 manschappen naar Mali te sturen. Maar Carson wil niet dat die de confrontatie aangaat met de rebellengroepen in het noorden, maar “zorgt voor een stabilisering van het zuiden van Mali, want sinds de staatsgreep beschikt Mali niet meer over een leger die naam waardig”.

Carson vindt ook dat rekening moet worden gehouden met de “legitieme verzuchtingen van de Toearegs”. Hij stuurde aan op een onderhandelde oplossing tussen de regering in Bamako en de Toearegs. Het succes van de islamistische groepen schreef hij toe aan de “efficiënte strijd tegen het terrorisme van de Algerijnse regering waardoor die groepen de zwakste schakel in de regio zijn gaan opzoeken: het machtsvacuüm dat in Mali ontstond na de staatsgreep van 22 maart”.
  
Maandag had de Malinese minister van Buitenlandse Zaken, Sadio Lamine Sow, een ontmoeting in Algiers met zijn Algerijnse ambtgenoot Mourad Medelci over de crisis in Mali. Beide politici spraken zich na afloop tegenover de Algerijnse pers uitdrukkelijk uit voor “een politieke oplossing om de eenheid en territoriale eenheid van Mali te herstellen”.

Culturele genocide

Algerije veroordeelt de vernietiging van het Malinese erfgoed in krachtige bewoordingen. De Algerijnse krant Al Watan omschreef de recente gebeurtenissen in Tombouctou zelfs als een ‘culturele genocide’.

De Marokkaanse regering ging zondag nog een stap verder en roept de gemeenschap van islamitische landen op om een “dringende interventie te overwegen om het bedreigde islamitische erfgoed van Mali te redden van de totale vernieling”. 

Bijkomende bronnen:

Mali: le Maroc appelle à une action internationale urgente, après la destruction de mausolées par Ansar Eddine
http://www.jeuneafrique.com/Article/DEPAFP20120701112525/unesco-tombouctou-ansar-eddine-mausolees-des-saintsmali-le-maroc-appelle-a-une-action-internationale-urgente-apres-la-destruction-de-mausolees-par-ansar-eddine.html

Mali: une nouvelle donne régionale après l’échec de la rébellion touarègue du MNLA
http://www.jeuneafrique.com/Article/DEPAFP20120701170942/aqmi-mnla-ansar-eddine-crise-au-malimali-une-nouvelle-donne-regionale-apres-l-echec-de-la-rebellion-touaregue-du-mnla.html

Mali: au moins 35 morts dans les affrontements entre islamistes et Touaregs à Gao
http://www.jeuneafrique.com/Article/DEPAFP20120701100019/islamistes-touaregs-tombouctou-gaomali-au-moins-35-morts-dans-les-affrontements-entre-islamistes-et-touaregs-a-gao.html

Nord-Mali: suite à la destruction par Ansar Eddine de mausolées à Tombouctou, Bamako dénonce une furie destructrice
http://www.jeuneafrique.com/Article/DEPAFP20120630174332/bamako-tombouctou-ansar-eddine-mausolees-des-saintsnord-mali-suite-a-la-destruction-par-ansar-eddine-de-mausolees-a-tombouctou-bamako-denonce-une-furie-destructrice.html

Nord-Mali : Ansar Eddine affirme vouloir détruire tous les mausolées des saints de Tombouctou
http://www.jeuneafrique.com/Article/DEPAFP20120630145550/unesco-tombouctou-ansar-eddine-crise-au-malinord-mali-ansar-eddine-affirme-vouloir-detruire-tous-les-mausolees-des-saints-de-tombouctou.html

Mali: Washington met en garde la Cédéao contre une opération dans le Nord
http://www.jeuneafrique.com/Article/DEPAFP20120630104526/islamistes-cedeao-washington-nord-du-malimali-washington-met-en-garde-la-cedeao-contre-une-operation-dans-le-nord.html

Nord-Mali: les djihadistes algériens débarquent à Gao
http://www.jeuneafrique.com/Article/ARTJAWEB20120629184445/mali-manifestation-aqmi-cedeaonord-mali-les-djihadistes-algeriens-debarquent-a-gao.html

À Yamoussoukro, la crise malienne au menu d’une énième réunion de la Cedeao
http://www.jeuneafrique.com/Article/ARTJAWEB20120629162444/mali-rebellion-al-qaida-aqmiyamoussoukro-la-crise-malienne-au-menu-d-une-enieme-reunion-de-la-cedeao.html

Nord-Mali: fin de partie pour le MNLA ?
http://www.jeuneafrique.com/Article/ARTJAWEB20120628174338/mali-rebellion-al-qaida-aqminord-mali-fin-de-partie-pour-le-mnla.html

Mali – Bilal Ag Achérif (MNLA): “Ansar Eddine peut obtenir qu’Aqmi quitte l’Azawad”
Propos recueillis par Baba Ahmed, envoyé spécial à Gao
http://www.jeuneafrique.com/Article/ARTJAWEB20120613190549/mali-aqmi-islam-coranmali-bilal-ag-acherif-mnla-ansar-eddine-peut-obtenir-qu-aqmi-quitte-l-azawad.html

Património
Combatentes islamistas estão a destruir os mausoléus de Tombuctu
http://www.publico.pt/Mundo/islamistas-que-controlam-o-norte-do-mali-estao-a-destruir-os-mausoleus-de-tombuctu-1552783

take down
the paywall
steun ons nu!