Let wel, de blik van Hazenberg is zeer Nederlands gekleurd. Hij interviewde een reeks politici en las aandachtig Fukuyama en Marc De Vos. Uiteindelijk heeft hij weinig oplossingen die buiten de klassieke lijnen kleuren: er moet bezuinigd worden op alle sociale voorzieningen om de begrotingsdiscipline te herstellen en het begrip staat wordt ingevuld door de individuele actieve burger. Hallo Guy Verhofstadt?
De machteloze staat
Ook in Nederland raakt de staat zijn band met de reële economie kwijt. Voor Joop Hazenberg is het begrip staat het samenvallen van grenzen, taal en cultuur. Had hij even over de grens gekeken dan had hij meteen gemerkt dat in zijn buurland België taal en cultuur in een land niet samenvallen.
Vier megatrends bepalen de steeds kleinere rol voor de staat: Europa als sluipend beslissingscentrum, de globalisering van de economie, de groei en de invloed van ICT en de horizontalisering van de besluitvorming.
Begrippen die hij in zijn vroegere boek ‘Change’ eerder ontwikkelde. Europa is een probleem omdat het begrip natiestaat verdwijnt en er geen Europees ideaal in de plaats gekomen is.
De corporatistische staat
Nederland wordt nog steeds, volgens de auteur, geregeerd door belangengroepen zoals vakbonden, die iedere beslissing van de politici systematisch veranderen. En in deze beschrijving worden belangengroepen vrolijk door elkaar gemixt. Alleen de werkgevers komen niet ter sprake, hoogst waarschijnlijk om hen alvast niet tegen de schenen te schoppen.
Het hoofdstuk over macht sluit naadloos aan bij dezelfde gedachtegang: macht werkt volgens een aantal natuurlijke wetmatigheden. Los van geld, los van lobbying, los van familietradities.
Europa zal uiteindelijk zelf de band met de reële economie moeten herstellen en zich met de sociale verworvenheden van de landen moeten bezig houden: loonsverhogingen moeten aan de prestaties van het land gekoppeld worden. Hij heeft het ook nog over de groene problematiek die niet werkt door de Nederlandse gasbel: er is geen schaarste en geen groen beleid
Simulatie van de toekomst
Joop Hazenberg kijkt ook vooruit waar het naar toe gaat:de aanwezigheid van Europa als regelgever en de globalisering als economische kracht zijn een constante. De burger, net zoals in het burgermanifest van de VLD bij ons, moet de staat heroveren en opnieuw inspraak eisen.
Hij omschrijft twee scenario’s: angst aan de Noordzee en Atomisering. Laat ik hierbij opmerken dat de auteur enkel Nederland in het vizier heeft en alle andere wereldperspectieven uit het oog verliest.
Liberaal
Het blijft leuk om te lezen hoe zelfs een liberaal iets meer macht aan de staat wil geven. Niet beperkt tot het klassieke denken over de staat als controlerend en militair apparaat. Maar de recepten kan je iedere dag op radio 1 horen. Daarvoor hoef je dit boek niet te lezen.
