Vijfde couplet: “Als we nu tijdens de Eurotop eens zwijgen over de Griekse crisis, dan waait het misschien vanzelf wel over…”

De volgende coupletten van het lied moeten nog geschreven worden, maar het is nu al duidelijk dat er geen peil te trekken valt op het libretto van de Griekse Tragedie. De Europese communicatie over Grexit is daarmee een doorslagje van de communicatie over de eurocrisis. Die was, zo verzekerden Europees raadsvoorzitter Van Rompuy én Europees Commissievoorzitter Barroso ons begin 2012, eindelijk helemaal onder controle. Enkele maanden later lijkt dat niet zo te zijn, maar wie maalt er over dergelijke details. We riskeren slechts de ondergang van de Europese Unie, een totale verarming van 500 miljoen mensen en de ondergang van onze economie en ons welvaartssysteem.

De Europese top van deze week is in hetzelfde bedje ziek. Die moet gaan over een groei- en tewerkstellingsstrategie. Nog maar enkele maanden geleden rolden de Europese conservatieven lachend over de grond toen de sociaaldemocraten eisten dat er naast een strenge sanering van de overheidsbudgetten ook nood was aan een hoopvol perspectief voor de Europeanen. Dat moet er komen middels een echte toekomststrategie die ondermeer gepaard gaat met investeringen in duurzame tewerkstelling. Eminente economen zoals Paul Krugman en Paul de Grauwe bevestigden dat dit misschien wel de enige uitweg uit de crisis is. Maar de Europese conservatieven en liberalen gebruiken nu eenmaal de Europese crisis om er hun ideologisch programma mee door te drukken: bouw het overheidsapparaat af en laat de bevolking de crisis betalen.

Dat doe je door een wurgend saneringsprogramma op te leggen en enkel dat te doen. Als een drenkeling naar adem hapt, moet je hem wurgen, dat weet toch iedereen, juichen de Europese conservatieven in koor. Het domino-effect dat het gevolg is van dat saneringsfetisjisme zal de overheid verder verarmen zodat het sociale vangnet ook langzaam afgebouwd kan worden; het zal meteen ook de lonen doen verlagen, zodat het bedrijfsleven weer kan beschikken over een leger goedkope arbeidskrachten. Dat die laatsten meteen collectief verarmen, zal de conservatieven worst wezen. Een Europees minimumloon invoeren dat de bevolking beschermt tegen verarming is voor liberalen en conservatieven uitgesloten. Voor hen staan burgers ten dienste van de economie en niet omgekeerd. Het is bovendien hilarisch dat de Europese top over een tewerstellingsstrategie geen concrete strategie voor tewerkstelling kan voorleggen. Vreemd toch dat slechts enkele maanden geleden de Europese top over een saneringsstrategie meteen een dwingend en sanctionerend kader voor bezuinigingen kon bedenken. Dat maakt meteen duidelijk waar de prioriteiten van de conservatieve Europese regeringsleiders liggen.

Maandag nog noemde Nobelprijswinnaar Joseph Stigliz de “opzettelijke onwetendheid van Europese leiders crimineel.” Het kleinste kind weet dat je geen groei realiseert door enkel te besparen. Maar alternatieven, zoals de invoering van Europese obligaties werden van de agenda van de top geschrapt op bevel van de IJzeren Kanselier.

Nochtans kan ze niet echt een succesvol Europees palmares voorleggen. De troijka die zij en Sarkozy naar Griekenland hebben gestuurd om daar orde op zaken te stellen, heeft jammerlijk gefaald en voor nog meer chaos gezorgd. Tijd dus voor andere maatregelen. Of toch niet, want de Griekse crisis is ook van de agenda van de Eurotop geschrapt.

Ondertussen beginnen de handelspartners in de rest van de wereld nattigheid te voelen. De VS, die de Europese Unie altijd als een interessante handelspartner hebben gezien, merken nu dat Europa misschien toch meer moet zijn dan een louter economisch project. Het moet ook een politiek en sociaal project zijn, wil het de steun van haar bevolking behouden.
De Europeanen zelf geven stilaan het signaal dat ze het roer willen omgooien, zo blijkt uit de verkiezing van Hollande, de Britse gemeenteraadsverkiezingen en de deelstaatverkiezingen in Noordrijn-Westfalen. De eerste tekenen van hoop zijn dus zichtbaar. Dat ondersteunt de vele voorstellen die in het Europees parlement ter tafel liggen, zoals de Financiële Transactietaks, die donderdag gestemd moet worden.

Opnieuw, toen links enkele jaren geleden voorstelde om, wat toen nog de Tobintaks heette, in te voeren, beweerden conservatieven en liberalen dat dit een naïeve fantasie was. Ondertussen is zo’n Financiële Transactietaks vrij algemeen aanvaard als instrument om de wilde financiële markten wat te temperen, de systeemrisico’s te beperken én middelen te genereren voor economisch herstel. Maar we zijn er nog lang niet. De transactietaks moet nog door de Europese Raad geraken. Daar is alle hoop nu gevestigd op Hollande, die als enige het verschil kan maken. Bovendien is een transactietaks slechts één beperkt instrument en de tegenstand is nog niet helemaal verdwenen. Maar zelfs de meest rabiate verdedigers van een wilde markt moeten toegeven dat het gênant wordt om de sector die wellicht de belangrijkste verantwoordelijkheid draagt voor de crisis, de financiële sector, niet te laten bijdragen aan de oplossing.

De potentiële opbrengst van deze belasting wordt geschat op 57 miljard euro in de EU. Een recente studie in opdracht van de sociaaldemocratische fractie berekende dat de Financiële Transactietaks de economische groei van de Europese economie een boost zou kunnen geven van 0,25 procent. Enkele maanden geleden nog beweerde de Europese Commissie het omgekeerde, namelijk dat een financiële Transactietaks zou zorgen voor een krimp.

Zoals gezegd is de Financiële Transactietaks slechts één onderdeel van een herstelprogramma, dat zich eveneens moet richten op de aanpak van financiële fraude – geschat op 1000 miljard euro per jaar – de invoering van Europese obligaties en het uitschrijven van projectobligaties om grote grensoverschrijdende infrastructuurwerken te verrichten die niet enkel noodzakelijk uitdagingen aanpakken, zoals onze energieveiligheid, maar meteen ook voor een massale tewerkstelling kunnen zorgen, of de invoering van een Europese jeugdgarantie die de schrijnende werkloosheid bij jongeren kan aanpakken. Europa staat op een keerpunt, hoewel de Europese leiders dat nog niet helemaal door hebben. Het roer moet nu drastisch en dringend omgegooid worden. Nu voor het eerst een sociaaldemocraat aan het hoofd staat van een grote lidstaat is er weer hoop.

Saïd El Khadraoui is Europees parlementslid voor de alliantie van Socialisten en Democraten (S&D)