Chris Jordan. Eén van de duizende albatrossen die jaarlijks het leven laten door vervuiling
Nieuws, Wereld, Milieu -

Plastic Planet: de kunststofarchipel – deel 1

Onze oceanen zitten vol rommel. Geen verrassing, maar we staan niet altijd stil bij de gevolgen ervan. Amerikaanse onderzoekers van het Scripps Instituut voor Oceanografie hebben ontdekt dat het plastic in onze oceanen invloed heeft op het ecosysteem. Wij nemen u in twee delen mee naar de oorzaken en gevolgen van deze vervuiling.

vrijdag 18 mei 2012 13:00
Spread the love

Plastic: for ever and ever…

Het was een geweldige uitvinding en veel kon er volgens de uitvinders niet gebeuren: plastic is goedkoop, niet zwaar, bijna kleurvast en vooral… onverwoestbaar.

Met zijn allen verbruiken we elk jaar zo’n 260 miljoen ton van het goedje waarvan een derde slechts één keer wordt gebruikt als verpakkingsmateriaal. Na gebruik wordt het plastic gewoon weer weggegooid en verdwijnt een groot deel ervan in onze rivieren en helaas ook in zee.

De gevolgen van deze wegwerpcultuur op onze oceanen blijven dan ook niet uit: zowat 9 procent van alle vissen hebben plastic in hun maag, 95 procent van de Noordse Stormvogels verspreiden tesamen zo’n 45 ton plastic over de hele wereld en in sommige gebieden is er in verhouding 45 keer meer plastic dan plankton in het water aanwezig.

Bovendien hebben de gevaarlijke stoffen die in het plastic zijn, ook invloed op onze voedselketen: een ramp wanneer je weet dat ongeveer de helft van de wereldbevolking de oceaan als voornaamste voedselbron beschouwt.

De Kunststofarchipel

De grootste kunststofarchipel ligt in een gebied in het noorden van de Stille Oceaan, tussen Japan en de Verenigde Staten. In deze drijvende vuilnisbelt, die naar schatting even groot is als Portugal, Spanje en Frankrijk samen, zou ongeveer 100 miljoen ton plastic drijven waarvan 80 procent afkomstig is van het vasteland en 20 procent van de scheepvaart.

Er werd al sinds 1988 gediscussieerd over het bestaan van deze archipel, maar hij werd pas in 1997 ontdekt door Charles Moore, een oceanograaf die het ‘eiland’ toevallig ontdekte tijdens een zeilwedstrijd. Sindsdien wijdt Moore zijn hele leven aan het gebied en geeft hij wereldwijd verschillende lezingen over zijn bevindingen en onderzoek. Zo ontdekte hij bijvoorbeeld dat er in de kunststofarchipel per vierkante kilometer maar liefst 334.271 plastic deeltjes drijven.

Voedselketen aangetast

In tegenstelling tot wat de media vaak tonen, is het kunststofeiland niet zichtbaar vanuit de lucht. Door zonlicht en golfslagen breekt het plastic in kleine stukjes die zich net onder het wateroppervlak nestelen. Dit maakt onderzoek naar het gebied moeilijk, tijdrovend en duur.

Toch zijn enkele onderzoekers van het Scripps Instituut voor Oceanografie er na 40 jaar onderzoek in geslaagd om aan te tonen dat plastic in de Stille Oceaan wel degelijk effect heeft op het ecosysteem. Tegen alle verwachtingen in ontdekten de onderzoekers dat het plastic een nieuwe biotoop vormt voor oceaanschaatsers, een insectensoort die eitjes legt op de drijvende plastiekschilfers. Voordien konden ze enkel eieren leggen op veren, schelpen of drijvende stukken hout.

Hoewel dit betekent dat plastic niet enkel de dood meebrengt, zorgt de grotere populatie oceaanschaatsers voor veel problemen. Zeedieren doen zich te goed aan deze insecten die constant op het plastiek vertoeven en dus ook giftige stoffen met zich meedragen. De zeedieren krijgen de plastiekdeeltjes in hun maag waardoor deze uiteindelijk terecht komen in onze voedselketen en jawel, in de vorm van giftige stoffen, ook op ons bord.

Buiten nieuwe biotopen konden de researchers, door middel van stalen die ze gedurende veertig jaar namen, ook aantonen dat de drijvende vuilnisbelt in die tijd maar liefst honderd keer groter werd.

Langzame hongerdood op Midway Atoll

Midway Atoll is één van de meest afgelegen eilandengroepen op deze planeet die middenin het gebied van de kunststofarchipel ligt, 3000 kilometer ver van het vaste land. Hoewel deze plaats hét voorbeeld is van een bounty-eiland en over prachtige natuur beschikt, spelen er zich dagelijks tragedies af waar de mens zelf verantwoordelijk voor is.

Elk jaar sterven er duizende albatrossen een langzame hongerdood omdat ze het drijvende plastic verwarren met voedsel. Door ervan te eten wordt hun maag gevuld met onverteerbare stoffen waardoor de vogel geen hongergevoel meer krijgt.

Chris Jordan ontdekte in 2009 de ernst van deze situatie en begon aan een filmproject waarbij hij de gevolgen van onze plasticconsumptie rond de eilandengroep in kaart brengt. In de documentaire, Midway: message from the Gyre, verfilmt Jordan de levenscyclus van deze dieren, vanaf de geboorte tot hun tragische dood. In de magen van de vogels trof Jordan onder andere plastic zakken, dopjes en aanstekers aan. Ook de schildpadden en zeehonden op het eiland waren er erg aan toe.

Giftige stoffen

Buiten de invloed van het plastic op dieren is er nog een tweede, zeer onrustwekkend effect. Want onderzoek wijst uit dat geen enkel wateroppervlak gespaard blijft van bisfenol A. (BPA). BPA is een schadelijke stof die vrijkomt wanneer het plastic in contact komt met water of hitte.

De effecten van deze stof zijn vooral voor embryo’s en kleine kinderen gevaarlijk omdat ze het testosterongehalte onderdrukken en kunnen leiden naar kleinere geslachtsdelen of andere ontwikkelingsstoornissen.

De stof zat tot voor kort ironisch genoeg ook verwerkt in papflessen. Het was pas sinds juni 2011 dat de Europese Commissie de productie van papflessen met Bisfenol A. verbood.

Niet alleen

Deze kunststofarchipel in de Stille Oceaan is jammer genoeg niet de enige. In totaal zijn er 8 drijvende vuilnisbelten, verspreid over 5 verschillende stromingen. Ook de Noordzee is sterk vervuild: elk jaar moet ze ongeveer 20 miljoen kubieke ton afval verwerken.

Om het probleem tegen te gaan, dienden verschillende Belgische en Nederlandse milieuorganisaties op 3 mei een resolutie in. De resolutie werd overhandigd aan de minister van de Noordzee Johan Vande Lanotte en heeft als doel de afvalberg in de Noordzee te verkleinen en alle wegwerpplastic tegen 2035 te bannen.

take down
the paywall
steun ons nu!