Verdeel en heers in olierijke regio

Het onafhankelijke Zuid-Soedan grenst zelf niet aan de zee en moet voor de uitvoer van zijn olie gebruikmaken van oliepijpleidingen die door Soedan (het Noorden) lopen. Op die manier blijft Soedan ook na de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan een belangrijk graantje meepikken van de olie-inkomsten.

Zuid-Soedan weigert echter de prijs te betalen die Soedan aanrekent voor olietransport. Eind vorig jaar confisqueerde Soedan dan maar voor 800 miljoen dollar aan olie, afkomstig van Zuid-Soedan. Als tegenmaatregel draaide Zuid-Soedan de oliekraan dicht.

Zuid-Soedan tekende begin mei al een overeenkomst met Ethiopië en Djibouti voor de aanleg van een oliepijplijn die de olie via Ethiopië naar de haven van Djibouti wegvoert en een tweede overeenkomst met Kenia voor de bouw van een pijplijn naar de Keniaanse havenstad Lamu. Op die manier zou Soedan dus een belangrijk deel van de inkomsten uit olietransport definitief moeten missen.

Daarnaast is er nog steeds onenigheid over de grens tussen Noord en Zuid, die dwars door belangrijke olievelden snijdt. Bovendien steunen beide regeringen nog eens rebellengroepen aan de andere kant van de grens. Oorlog stond met andere woorden in de sterren geschreven.

“Het insect vernietigen”

Drie weken geleden bezette het leger van Zuid-Soedan het olieveld Heglig, goed voor de helft van de olieproductie van Soedan (het noorden). Dit olieveld wordt gerund door een consortium waarin vooral China, maar ook Maleisië en India deelnemen.

Met de aanval en gedeeltelijke vernietiging van de infrastructuur van Heglig wou de Zuid-Soedanese president Salva Kiir duidelijk maken dat de olie Zuid-Soedan toebehoort. Ondertussen bombardeerde Soedan nabijgelegen steden van Zuid-Soedan en verklaarde de Soedanese president Omar al-Bashir “dat Zuid-Soedan een insect is dat moet worden vernietigd”.

Deze Soedanese oorlog is echter meer dan een regionaal conflict. Belangen van grote mogendheden staan tegenover elkaar.

China wil vrede en stabiliteit

China, dat 7 procent van zijn olie betrekt uit Soedan en Zuid-Soedan, heeft alle belang bij vrede en stabiliteit in de oliegebieden. Het huidige conflict had tot gevolg dat de olieproductie in Zuid-Soedan daalde van 85.000 vaten per dag naar 60.000. De productie van Soedan nam af van 60.000 naar 48.000 vaten per dag. China kan een verdere escalatie van het conflict missen als kiespijn. In maart bezocht een Chinese delegatie zowel Soedan als Zuid-Soedan.

Vorige maand werd de Zuid-Soedanese president Salva Kiir in Peking ontvangen met als resultaat zes miljard euro steun aan Zuid-Soedan. Dat geld zal worden gebruikt voor de aanleg van wegen, bruggen, waterkrachtcentrales, telecommunicatie en landbouwprojecten.

Hiermee blijft China trouw aan zijn neutraliteitspolitiek: het land sluit economische samenwerkingscontracten af met alle Afrikaanse staten en mengt zich niet in hun binnenlandse aangelegenheden en kiest in geval van conflict niet de zijde van één partij.

VS stoken oorlog

Deze neutraliteitspolitiek staat in schril contrast met de politiek van inmenging van de Verenigde Staten onder het mom van ‘mensenrechten, vrijheid en democratie’. Met jarenlange campagnes zette de VS het Zuiden en het Noorden tegen elkaar op, en toonden zich de grootste pleitbezorger van een onafhankelijk Zuid-Soedan. Verdeel en heers, is het motto.

Toen de nieuwe republiek Zuid-Soedan in 2011 zijn onafhankelijkheid uitriep, was de Amerikaanse multinational Lockheed er als de kippen bij om via twee dochterbedrijven de uitbouw van het Zuid-Soedanese leger in handen te nemen. In januari van dit jaar zond president Obama vijf officieren naar Zuid-Soedan samen met wapenleveringen “om Zuid-Soedan te helpen op eigen benen te staan”.

Onlangs besloot Obama honderd special forces, naar Oeganda (dat in het noorden grenst aan Zuid-Soedan) te sturen om er mee te jagen op de beruchte oorlogsheer Kony. Deze soldaten vormen de kern van een troepenmacht van 5.000 Afrikaanse soldaten. De woordvoerder van het Oegandese leger kolonel Felix Kulayigye verklaarde aan de BBC dat hij informatie had dat Kony steun krijgt van het regime in Soedan.

Kony is dus mogelijks het alibi om met het Oegandese leger Soedan binnen te trekken. Daarenboven heeft de legertop van Oeganda recent verklaard dat bij een conflict tussen Soedan en Zuid-Soedan Oeganda aan de zijde van het Zuiden zal vechten.

Miserie maken en ‘regime change’ uitlokken

De VS had beloofd om Soedan te schrappen als schurkenstaat als het land akkoord zou gaan met de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan. Deze belofte slikte de VS weer in. De economische boycot blijft gehandhaafd en ook Europese banken en bedrijven worden gechanteerd om mee te doen.

Niemand zal ontkennen dat het huidige regime in Soedan dictatoriaal is, maar voor misdaden en plunderingen door troepen van Zuid-Soedan is de VS opvallend mild. Toen het pas gevormde leger van Zuid-Soedan een raid tegen een Chinees olieveld in Soedan uitvoerde met grote schade tot gevolg, zei Obama geen woord. Hij reageerde pas twee weken later nadat Soedan luchtbombardementen uitvoerde.

In november vorig jaar verlengde de VS het handelsembargo dat het land reeds sinds 1997 tegen Soedan uitvaardigde. Dit embargo weegt in de eerste plaats op de Soedanese bevolking en heeft als doel het regime van Bashir te ondermijnen en te vervangen door een pro-Westers regime.

Denkbeeldig is een revolte in het Noorden niet, want de gestegen olie- en voedselprijzen duwen de Soedanezen naar een opstand tegen het regime. Er heersen oorlog, honger en ziektes … En het geld dat er is, gaat naar bewapening, niet naar onderwijs, gezondheidszorg en drinkbaar water.

Een berg van miserie voor het Soedanese volk zowel in het Noorden en als in het Zuiden, het resultaat van een strategie, die enkel de agenda van de VS dient, en die agenda is: militair en economisch een stevige voet aan de grond krijgen in deze olierijke regio.

De westerse hand in Afrikaanse conflicten

Conflicten in Afrika zorgen steevast voor verontwaardigde oproepen aan westerse regeringen om in Afrika “iets te doen” en er mensenrechten, democratie en goed bestuur te verdedigen. Alsof de westerse regeringen en multinationals vooral inzitten met het welzijn van de Afrikanen.

Staf Henderickx

Staf Henderickx (1949) is huisarts en lid van de PVDA. In Lommel is hij gemeenteraadslid (verkozen op de lijst Aktief). Hij is ook oprichter van Geneeskunde voor het Volk in Lommel. Hij publiceerde o.a. ‘De zoete dood, milieuvervuiling in de Noorderkempen’ (EPO, 1983) en is co-auteur van het ‘Zwartboek orde van geneesheren’ (EPO, 1986). ‘De kopervreters – De geschiedenis van de zinkarbeiders in de Noorderkempen’ (EPO, 2000) en ‘Steentjes’ (EPO, 2003).