Al in 2008 was Goiânia in Brazilië de stad met het meeste groen, namelijk 94 m² per inwoner. Op termijn komen ze zeker boven de 100 m² per inwoner uit. Wie doet het hen na? (foto: Cidade de Goiânia)
Nieuws, Economie, Milieu, Brazilië, Soja, Cerrado, Stadspark, Goiás, Groene economie, Rio+20, Goiânia, Groenvoorziening, Fórum Goiano em defesa do Cerrado, Programa Urbano Ambiental Macambira Anicuns, Macambira Anicuns, Osmar Pires Martins Júnior, Altamiro Fernandes, João Caetano -

Macambira Anicuns: langste stadspark ter wereld

Eén van de vele activiteiten in Goiânia was de lancering van het nieuwe boek 'Legal! Optimisme–realiteit–hoop'. In het AMMA (Agência Municipal do Meio Ambiente) was er tot mijn niet geringe verbazing geen doorkomen aan: journalisten die me bespringen (o.a. middagjournaal van TV Brasil-Central), meer dan 200 jongeren van een landbouwschool (IFET) stromen binnen, professoren, medewerkers van AMMA.

dinsdag 8 mei 2012 18:50
Spread the love

Legal! PUAMA: een stadspark van 24 kilometer lang

Blijkbaar wordt de internationalisering van de bescherming van de Cerrado gewaardeerd. De ‘schuldigen’? Fotograaf João Caetano en coördinator Altamiro Fernandes van het Fórum Goiano em defesa do Cerrado. Zij daagden me vier jaar geleden uit om de Cerrado in Vlaanderen/België/Europa kenbaar te maken. Ondertussen werkt Altamiro voor het PUAMA: het Programa Urbano Ambiental Macambira Anicuns / Milieustadsprogramma rond de Macambirabeek en de Anicunsbeek.

Goiânia met zijn 1,4 miljoen inwoners, hoofdstad van de staat Goiás, heeft al 30 stadsparken, maar wil er nog een kanjer bij. Bedoeling is dat PUAMA een stadspark wordt van 24 kilometer lang, het langste ter wereld. Het ligt tussen 120 stadsbuurten en zal het leven van 350.000 mensen merkelijk verbeteren. Er worden nieuwe areas de lazer (‘ontspanningsgebieden’) aangelegd, alsook zes gezondheidscentra en zes onderwijseenheden. 

Aan  beide kanten van de beken wordt een strook van 30 meter natuur hersteld met vervolgens 15 meter voet- en fietspaden. In totaal dus een lange sliert van 90 meter, exclusief de beken zelf. Bovendien worden er nog twee stadsparken bij gecreëerd: het Macambirapark en het Pedreirapark. Al in 2008 was Goiânia in Brazilië de stad met het meeste groen, namelijk 94 m² per inwoner. Op termijn komen ze zeker boven de 100 m² per inwoner uit. Wie doet het hen na? Brussel? New York? Berlijn? Parijs? São Paulo? Beijing?

Eén van de verwijten, die ik hier als ‘gringo‘ regelmatig krijg, luidt: “Jullie hebben in Europa alles al eeuwen geleden ontbost. Wat kom jij ons hier nu vertellen dat er een probleem is met onze ontbossing?” Inderdaad, deze geschiedenis van Europese vernieling die we overzee nog eens overdoen, maakt een mens bescheiden in de internationale dialoog over milieuproblemen.

“Jullie hebben in Europa alles al eeuwen geleden ontbost. Wat kom jij ons hier nu vertellen dat er een probleem is met onze ontbossing?”

En toch, onlangs nog troostte professor Osmar Pires Martins Júnior van het PUC (katholieke universiteit, Goiânia) me met de gedachte: “Het is waar en niet waar. Inderdaad, in Europa werd al eeuwen geleden het oorspronkelijke woud grotendeels vernietigd. Maar kijk nu bijvoorbeeld naar Duitsland. Het grondgebied is even groot als de Braziliaanse deelstaat Goiás. Terwijl in Goiás 5 miljoen mensen wonen, huizen er in Duitsland 80 miljoen. 41 procent van het Duitse grondgebied is natuurgebied, waarvan veel bos.”

Prof. Osmar Pires is werkzaam op het (vernieuwende) snijpunt van ingenieurswetenschappen, wetgeving en biologie (1). Hij geeft me alleszins ademruimte om hier met minder complexen in discussie te treden. Neem nu Zuid-Goiás: daar schiet nog maar 5 procent van de oorspronkelijke begroeiing over. De rest ging de laatste decennia voor de bijl voor soja, maïs, suikerriet, eucalyptus en extensieve runderteelt.

Het noorden en noordoosten van Goiás is nog voor 70 procent gezegend met de oorspronkelijke begroeiing, maar wordt serieus bedreigd door de sojaplannen van China (2). Europeanen mogen dan de voorbije eeuwen vele fouten gemaakt hebben, hun nakomelingen in Brazilië moeten niet meteen dezelfde vergissingen begaan. Tenslotte leven we in de 21ste eeuw en kan er geleerd worden uit wat we in het verleden collectief aanrichtten.

Goiânia werkt alleszins mee aan het herstel. De bewoners van de hoofdstad worden gestimuleerd om bewust met afval om te gaan, water te sparen en bomen te planten. Aan het eind van de boekvoorstelling kreeg ik alvast ook mijn boom toegestopt. Om in het toekomstige stadspark te planten.

Illegal!

Voor het kilometerslange park een feit is, moet er nog serieus onteigend en afgebroken worden. Er staan namelijk 804 illegale huizen in het te herstellen gebied. Eén van de kritieken van de fazendeiros (nvdr: grootgrondbezitters) in Brazilië is dat zij – afhankelijk van de breedte van de rivier – minstens 30 meter aan beide kanten in de oorspronkelijke staat moeten laten, terwijl vele bewoners in steden tot tegen rivieren en beken huizen neerpoten. En dus lustig vervuilen. Welnu, voor Goiânia en zijn twee beken zal dat niet meer het geval zijn. 

Er zijn momenteel 33 mensen werkzaam om PUAMA uit te bouwen. Altamiro en zijn equipe zijn uitgerekend verantwoordelijk voor het confronterende werk om de gezinnen uit hun illegale bouwsels te laten verhuizen. Moeilijke job met veel conflicten, al is het aanbod van de stad bijzonder aantrekkelijk.

Daar het om publieke gronden gaat, worden ze voor het bezette terrein niet vergoed. Ze krijgen wel een mooi en nieuw huis aangeboden, dat dikwijls sterk contrasteert met de favela-achtige woning waarin ze al jarenlang wonen. Slaan ze dat aanbod af, dan kunnen ze een appartement betrekken. Willen ze ook dat niet, dan komt een dienst de waarde van het huis schatten en wordt de familie vergoed.

Goiânia en andere steden slibben razendsnel dicht met de tienduizenden auto’s die er jaarlijks bijkomen. Stress verzekerd, maar na de uitputtingsslag in de propvolle avenidas kunnen 350.000 mensen in Goiás’ hoofdstad alleszins al joggend en fietsend wat bekomen.

Goiânia wil zich positioneren in een netwerk van ‘duurzame steden in de Cerrado’ en in dat in het kader van Rio+20. De stad omarmt de ‘groene economie’. Vraag blijft of dit groen kapitalisme meer van het zelfde is of kan evolueren naar een echte ‘ecologische economie’ (3). Volgende stap: de ‘legale’ auto’s terugdringen?

Luc Vankrunkelsven

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw (Werkgroep voor een rechtvaardige en verantwoorde landbouw) en publiceerde zonet een nieuw boek ‘Legal! Optimisme-realiteit-hoop’ (ISBN 9-789081-486828), gebaseerd op zijn reizen en contacten in Brazilië, over de gevaren en uitdagingen van het heersende socio-economisch ontwikkelingsmodel dat steunt op agrobusiness.

Goiânia, 20 april 2012

(1) Perícia Ambiental e Assistência Técnica, Autor/Organizador Osmar Pires Martins Júnior, PUC-GO, 2010.

(2) zie: ‘Goiás op de knieën voor China’, in: ‘Legal! Optimisme–realiteit–hoop‘, Wervel, 2012.

(3) Wervel organiseert op zaterdag 2 juni 2012 in De Kijfelaar in Noorderwijk een vormingsdag over ‘ecologische economie’.

take down
the paywall
steun ons nu!