“Publiek Geheim”
De Nationale Schietbaan (Tir National) is eventjes in de aandacht gekomen door de 8ste reportage van Sven Speybrouck “Publiek Geheim” op 22/02/2011 over de Nationale Schietbaan in Schaarbeek. Onder andere ligt er Edith Cavell begraven, een Britse verpleegster die door een Duits vuurpeloton werd geëxecuteerd op 12/10/1915 alsmede honderden gefusilieerden, door de Duitse bezetters in de 2de wereldoorlog, ondermeer uit het kamp van Breendonk, willekeurig gekozen als represaille voor verzetsacties tegen de Duitsers.
Victor Trido: getuige van de executies in Breendonk
Victor Trido, oud gevange van Breendonk doet in z’n boek ”Breendonk, het kamp van de sluipende dood”, 1944, (voor het integrale boek, zie link hieronder) verslag van z’n bezoek op 25e oktober 1944 aan de Nationale Schietbaan te Brussel. Hij heeft elk van de gefusilieerden gekend, willekeurig zien uitkiezen en naar de executiepaal zien vertrekken. Merk de datum van zijn bezoek aan de Nationale Schietbaan, een goede anderhalve maand na de bevrijding en nog voor de ravage bekend was van de gedeporteerden en vernietigden.
Vooral de executie van z’n goed vriende Martial Van Schelle, zwemkampioen (finale Olympische spelen, wanneer herdenkt de zwembond deze kampioen?) heeft hem onmiddellijk na de oorlog in België naar de pen doen grijpen. Ook hij heeft mij ten zeerste beroerd. Bij lezing van z’n boekje, gevonden op een rommelmarkt in Brussel, heb ik me voorgenomen er op het internet bekendheid aan te geven hetgeen uitgegroeid is tot www.getuigen.be met 120 getuigenissen van overlevenden waaronder de zijne.
Bezoek aan de Nationale schietbaan in 1944, 2011, …
Hier volgt het verslag van het bezoek van Victor Trido, dat ik zelf in 2011 heb overgedaan, en ik heb dezelfde namen teruggevonden:
“De 25e oktober 1944 heb ik een bezoek gebracht aan de Nationale Schietbaan te Brussel. De plaats, waar zovelen werden neergeschoten toont veel gelijkenis met een kerkhof. Onder het eerste grasperk rusten 261 doden, die bij het begin van den oorlog in 1940 werden gefusilleerd. Hun namen zijn bekend.
Onder het tweede liggen 81 gefusilleerden, onbekend. Moeders, echtgenoten en kinderen, broeders en zusters, familieleden en vrienden hebben op hun graf bloemen neergelegd als een laatste hulde en liefdeblijk voor hun dierbare afgestorvenen.
Met een onbeschrijflijke droefheid heb ik het dodenveld betreden… Ik heb gewandeld op de paden, in de schaduw der bomen, die hen omzomen… tenslotte heb ik ook een bezoek gebracht aan de plaats waar zoveel kruisjes zijn geplant.
Ik heb er de namen ontmoet van dierbare vrienden, van kameraden met wie ik in Breendonk ben geweest. Tragische herinneringen bestormden mijn geest en ontroerden mijn gemoed.
BROECKAERT Armand, van Jette (Brussel), 12e graf, IIe rij. Zoals op die morgen van de 15e maart 1943, om 7 uur, zie ik die grote, struise man terug in mijn verbeelding. Samen met hem heb ik wagentjes met zand gevuld in het kamp vervoerd. Ik zie hem nog naar de executiepaal gaan… aan de zijde van ‘n Duitse soldaat. Armand was groot, hij mat ongetwijfeld 1,90 m., maar zijn groot lichaam, dat nochtans zoveel slagen te verduren had gekregen, bleef kaarsrecht. In zijn blik was geen zweem van vrees te bespeuren en zijn stap was evenwichig en fier. Heel zijn houding ademde kalmte en rust.
EVERAERT Louis, van Laken, Mellerstraat, 36, 8e graf, IIe rij. In de groep gevangenen, die de 15e maart 1943 werd terechtgesteld, kwam hij het laatst. De arme kerel was zo goed als blind en droeg een zwarte bril. Een Duitser leidde hem op deze laatste tocht, in de richting, die zijn makkers reeds hadden genomen. Louis hield een sigaret tussen de lippen Met een bewonderenswaardige onverschilligheid ging hij naar de terechtstellingspaal. Nog anderen dan ik oogden de groep na. Zij ook kunnen getuigen, dat de sigaret in zijn mond niet trilde !
FALISE Nestor, van Courcelles, 14e graf, IIe rij. Hij kwam op donderdag 12 maart 1943 te Breendonk aan en werd reeds de 15e van dezelfde maand gefusilleerd. Ik heb hem maar twee dagen aan het werk gezien. Het was een voornaam en rustig mens. Tijdens het werk konden Glineur en ik een paar minuten met hem spreken. Langs deze weg kan ik aan zijn echtgenote en familie zeggen, dat hij de laatste nacht in kamer 11 heeft doorgebracht, waar de onderpastoor van Courcelles, hem in zijn laatste uren sterkte en moed insprak. Dokter Camille Jeuniaux, Frans Falony en een andere inwoner van Courcelles, wiens naam ik ongelukkig vergeten ben, hielden hem gezelschap, Nestor keek de dood moedig in de ogen. Als een dappere marcheerde hij naar den executiepaal, zoals het een soldaat van de weerstandsbeweging betaamde.
GELENNE Paul, van Brussel, 9e graf, IIe rij. Ook deze werd op dezelfde dag terechtgesteld, maar ik heb hem niet gekend en het spijt me, dat ik aan allen, die hem bewenen, niet de weinige troostwoorden kan brengen, die ze verwachten
HERTOGHE Jan, van Antwerpen, 13e graf, IIe rij. Samen met Falise kwam hij de 12e maart 1943 in Breendonk aan en werd er ook de 15e gefusilleerd. Voor zijn dood had hij een onderhoud met de onderpastoor van Courcelles, want hij was evenals Falise in kamer 11 ondergebracht. Een foto werd me door mevrouw Hertoghe ter hand gesteld. Onderaan lezen we deze ontroerende opdracht : «Mijn lief vake. — Foto genomen de 15e maart 1942, dag op dag juist een jaar voor zijn dood. Door de Duitsers gefusilleerd de 15e maart 1943. »
LOWENWIRTH Michel, geboren te Berechovo, de 9e April 1922, lle graf, IIe rij. Gefusilleerd de 15e maart 1943. Ik heb hem echter nooit gekend. Zijn verblijfplaats in België is onbekend. Ik hoop, dat eens zijn familie zal vernemen, waar het stoffelijk overschot van haar dierbare afgestorvene rust.
MORHFELD Frederik, van Jette bij Brussel, lle graf, IIe rij. Hij viel moedig onder de moorddadige kogels van het executiepeloton, nadat hij tijdens zijn internering de heerlijkste voorbeelden van moed en volharding had gegeven aan de makkers, die aan zijn zijde werkten.
STORCK Jacques, van Brussel, 7e graf, Ie rij, maakte ook deel uit van de groep, die de 15e Maart 1943 werd neergeschoten. Manmoedig ging hij de dood in, versterkt door de vaderlandslievende gevoelens, die hem bezielden.
VANROME Alfons, van Carnières, Steenweg Brunnehault 65, 15e graf, IIe rij. Samen met Hertoghe en Falise kwam hij in Breendonk aan. Zijn beeld zal nooit uit mijn geheugen gewist worden.
VAN SCHELLE Martial, van Brussel, 10e graf, IIe rij. Hij was een bekende sportfiguur, luchtvaartenthousiast en Olympisch zwemkampioen. Elke dag denk ik aan Martial, mijn vriend, ik denk aan de smartelijke kwellingen, die zijn gemoed verteerden.
De dood van al de kameraden, van allen, die we gekend hebben, zal de herinnering aan hen niet uit ons geheugen wissen, maar onze bewondering met de dag doen toenemen.”
Het 20ste transport tegenhouden, met de dood bekocht
Ook de Joodse verzetsheld Youra Livchitz, die in 1943, samen met Robert Maistriau, beiden studenten aan de ULB, heel wat Joden liet ontsnappen uit de trein naar Auschwitz-Birkenau, werd er gefusilleerd en begraven. Voor het verloop van deze actie, zie link hieronder.Ook de Joodse verzetsheld Youra Livchitz, die in 1943, samen met Rober Maistriau, beiden studenten aan de ULB, heel wat Joden liet ontsnappen uit de trein naar Auschwitz-Birkenau, werd er gefusilleerd en begraven. Voor het verloop van deze actie, zie link hieronder.
Bewondering, ook door oude en jonge generaties
De bewondering voor de inzet en het leed van wie tegen het nationaalsocialisme gestreden heeft wil ik ook vandaag nog graag opbrengen en elkeen uitnodigen om aanwezig zijn op de jaarlijkse herdenking op de Nationale Schietbaan, 22 april 2012, om 14h45 aan de Kolonel Joubertlaan te Schaarbeek. Om 9h 15 is er een herdenking aan het monument van de onbekende soldaat en om 10h in de Sint-Goedekerk te Brussel. En voor wie het dit jaar moet missen, de herdenking op de Nationale Schietbaan vindt elk jaar plaats de 4de zondag van april.
Jan Hertogen
