In Brasília wordt de Europese emigrant verwelkomt met: "Vervoeren van wilde dieren en planten is een federale misdaad" (foto: Noticias.R7.com)
Nieuws, Wereld, Milieu, Angola, Brazilië, Wervel, Luc Vankrunkelsven, Eurocrisis, Agrobusiness, Duurzame ontwikkeling, Emigratie van jongeren, Vleesconsumptie, Brasilia, President Dilma Rousseff, Rio+20, Portugeessprekende landen, Consumptiepatroon, Luise O. Fresco, Belo Monte-dam -

Europa exporteert zijn problemen

Ik ben weer onderweg voor de lancering van de Portugese versie van 'Legal! Optimisme-realiteit-hoop'. In de luchthavens herlees ik 'Nieuwe spijswetten. Over voedsel en verantwoordelijkheid' van Luise O. Fresco (1). Zij heeft het over 'schaduwdenkers' en 'lichtzoekers', die zich samen met 'solidariteitsmensen' terecht, maar soms ook wat naïef en nostalgisch tegen de agrobusiness verzetten.

dinsdag 17 april 2012 15:10
Spread the love

Al is Fresco naar mijn smaak te optimistisch over de inzet en de wonderbaarlijke vooruitzichten van gentechnologie, veel van haar zoeken naar integratie kan ik wel smaken. Met verschillende brillen probeert ze de complexe realiteit te vatten. Ook zij wordt heen en weer geslingerd tussen optimisme en pessimisme. Hoop is haar deel.

Allen naar Luanda

De reis gaat via Lissabon-Brasília-Cuiabá. Een file in de luchthaven van Lissabon zet mij onverwacht in de traditie van Europese emigratie of ‘export van eigen problemen’. 23 procent van de Spaanse bevolking is momenteel werkloos; 50 procent van de jongeren. In Portugal is de eurocrisis iets minder scherp dan in het buurland en dan in de paria die Griekenland heet. Toch leidt de file naar het vliegtuig voor Luanda, hoofdstad van Angola. Twee vliegtuigen per dag brengen opvallend veel jonge mensen naar de voormalige Portugese kolonie.

De laatste maanden was in de pers regelmatig te lezen dat heel wat hoogopgeleide jonge Grieken, Portugezen en Spanjaarden naar België en andere noordelijke paradijslanden emigreren. Dat kan wel zo zijn, maar het leeuwendeel trekt toch naar de voormalige kolonies. Brazilië als optimistisch groeiland is evident, maar ook andere Portugeessprekende landen, zoals Angola en Mozambique behoren tot de favoriete bestemmingen van de jonge Portugezen.

De jonge emigranten, op zoek naar werk en een nieuw leven, staan in een lange traditie van uitwijken. Vijf eeuwen al van: pogroms, hongersnood, oorlogen, dictaturen, werkloosheid, zin in avontuur en exotisme. Hoogtepunten in de exodus van miljoenen Europeanen waren de 19de en 20ste eeuw: het samengaan van hongersnood wegens onder meer de aardappelziekte en het stoomschip dat versassen naar Noord- en Zuid-Amerika gemakkelijker maakte.

Velen werden slachtoffer van mensenhandel (2). Niets nieuws onder de zon. In onze straat in Brussel tippelen tientallen Bulgaarse en Roemeense vrouwen. Velen zijn slachtoffer van moderne mensenhandel.

Presidente Dilma Rousseff was het voorbije paasweekend te gast in het Witte Huis. Ze legde president Barack Obama voor dat “de rijke landen met devaluaties van hun munten de crisis naar opkomende landen exporteren”. Die zit. Vandaag is het dan ook voorpaginanieuws van de Braziliaanse kranten. Zelf zal ik het deze weken ook wel voelen, want de euro is inderdaad erg verzwakt tegenover de sterke Braziliaanse real.

Democratisering van ijskasten, auto’s en vlees

In Brasília wordt de Europese emigrant verwelkomt met: “Vervoeren van wilde dieren en planten is een federale misdaad”. Megafonen herhalen om de tien minuten: “Het ministerie van Landbouw verbiedt de import van voedsel van dierlijke of plantaardige oorsprong (zonder sanitaire of fytosanitaire registratie), ook als het voor eigen gebruik is”. Kwestie van de eigen veestapel te verdedigen tegen allerlei oprukkende virussen, eigen aan de mondiale vleesexplosie.

Of nog, flitsende reclame voor 100 procent ‘propere energie’ met het logo van de federale overheid en de slogan: ‘Brasil, rijk land is een land zonder armoede’. Het is duidelijk overheidspropaganda, omdat de bevolking de vele geplande stuwdammen zat is. Vooral het verzet tegen de Belo Monte-dam in deelstaat Pará blijft heftig.

De overheid slaagde er hier de laatste acht jaar inderdaad in om enkele tientallen miljoenen Brazilianen van de miserabele toestand naar de lagere middenklasse te loodsen. Rijk land is land zonder armoede. Voor het eerst kopen deze gezinnen die vol vertrouwen het consumentenparadijs binnentreden, een ijskast, een auto en andere symbolen van welvaart. Het is hen gegund. Een beetje te vergelijken met wat in België gebeurde na Expo’58.

Waarom zouden zij niet ‘mogen’, als wij in Europa het al decennia lang als vanzelfsprekend opeisen? Maar de aarde heeft zo zijn limieten. Hoe gaan we hier met zijn allen de volgende decennia mee omgaan?

De Brazilianen zijn ‘maar’ met 200 miljoen. Daar kunnen wel enkele tienduizenden wanhopige, werkloze Europeanen bij. Azië is een ander paar mouwen. De Chinezen zijn nu met 1,4 miljard mensen die stilaan een ijskast, een auto en consumptie van veel dierlijke eiwitten in het vooruitzicht hebben. Binnen 10 jaar zijn er meer Indiërs dan Chinezen. Ook zíj moeten de fiets af en de auto in. Ook zíj verlaten hun eeuwenlang gekoesterde vegetarische staat en treden het McDonnald’s paradijs binnen. Hoe gaan we deze democratisering van de westerse way of live managen?

Rio+20

In juni komen in Rio de Janeiro de lidstaten van de Verenigde Naties samen rond de problematiek van duurzame ontwikkeling. Inzet van Rio+20: wordt het met ‘groene’ economie meer van hetzelfde of wordt de ernst van de wereldwijde situatie eindelijk ingezien? De Braziliaanse overheid vindt alleszins dat ze goed bezig is en dat ze de beste geloofsbrieven heeft om deze opvolgingsconferentie over ‘Duurzame ontwikkeling’ te mogen ontvangen.

39 Braziliaanse milieubewegingen zijn daar niet zo zeker van. Ze schreven onlangs een open brief waarin ze de hoogst onduurzame ontwikkeling in hun land aanklagen. Benieuwd  wat ik hier de volgende weken van te horen krijg. Hoe kijken Braziliaanse studenten, boeren, actievoerders tegen Rio, 20 jaar later, aan?

Brazilië dat 20 procent van alle zoet water ter wereld bezit; 60 procent van het beschikbaar zoet water. Brazilië dat nog 34 procent van de woudvoorraad heeft/had. Brazilië dat 30 procent van alle fauna en flora ter wereld heeft. In razendsnel tempo neemt de biodiversiteit en de wouden af. Wat zal het zijn bij Rio+40?

Het belooft weer wat te worden. Als een onbeschreven blad kom ik hier aan. De spons in mij doet me al meteen naar de laptop grijpen. Zal ik dan toch weer de achterban met crónicas teisteren?

Luc Vankrunkelsven

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw (Werkgroep voor een rechtvaardige en verantwoorde landbouw) en publiceerde zonet een nieuw boek ‘Legal! Optimisme-realiteit-hoop’ (ISBN 9-789081-486828), gebaseerd op zijn reizen en contacten in Brazilië, over de gevaren en uitdagingen van het heersende socio-economisch ontwikkelingsmodel dat steunt op agrobusiness.

(Brasília, 10 april 2012)

(1) Louise O. Fresco, ‘Nieuwe spijswetten. Over voedsel en verantwoordelijkheid’, Bert Bakker, Amsterdam, 2009, vierde druk.

(2) ‘Kruisende schepen in de nacht. Soja over de oceaan’, Dabar-Wervel, 2005.

take down
the paywall
steun ons nu!