Naghiebollah geeft geen blijk van zelfmedelijden en citeert de verzen van de middeleeuwse Perzische poëet Hafez: “Aftandse kledij tempert de eerbare mens niet in zijn aard. Een ware kenner kijkt niet naar de schede, maar ziet het naakte zwaard.” (foto: Pieter-Jan De Pue)

© Pieter-Jan De Pue - Aftandse kledij tempert de eerbare mens niet in zijn aard

Nieuws, Samenleving, Afghanistan, Turkije, Mensenrechten, Iran, Asielzoekers, Vluchtelingen, UNHCR, Van, Naghiebollah, Perzische poëet Hafez, Illegale migratie, Mensensmokkelaars -

“Aftandse kledij tempert de eerbare mens niet in zijn aard”

VAN - “Ik ben hooggeschoold, maar in Turkije heb ik jarenlang mijn kost als hulpbakker verdiend voor zo’n 5 tot 10 euro per dag.” Naghiebollah (27 jaar) is licentiaat in de computerwetenschappen en ex-directeur van de plaatselijke NGO-afdeling van United Medical Center for Afghanistan (UMCA) in Kunar, een Afghaanse provincie grenzend aan Pakistan. Vier jaar geleden vluchtte hij naar Turkije.

zaterdag 10 december 2011 09:20
Spread the love

Naghiebollah is de oudste zoon van de familie, hij heeft een broer en een zus, zijn vader is professor in de Pashto-literatuur en zijn moeder heeft godsdienst gestudeerd. Hijzelf heeft zijn licentiaat in de computerwetenschappen behaald en spreekt zeven levende talen. “Mijn Turks is zo goed dat de Turken bij mij Pashto, Dari (nvdr: twee talen die in Afghanistan worden gesproken) en soms Engelse taallessen komen volgen”, getuigt Naghiebollah met een tevreden glimlach.

Tot enkele jaren geleden werkte Naghiebollah bij een lokale NGO-afdeling van UMCA in Kunar die in het kader van het Rehabilitation Program for Afghanistan, één van de wederopbouwprogramma’s die na de invasie van de VS en zijn bondgenoten in Afghanistan werden opgezet, in Afghanistan aan ontwikkelingswerk doet.

“Onze organisatie stond in voor de medische verzorging, maar we gaven ook medische vorming aan de lokale bevolking. We voorzagen de boeren van zaden om te tuinieren en materiaal om boomgaarden te cultiveren zodat ze zelfvoorzienend konden zijn. Aan de vrouwen gaven we naaicursussen, leraren kregen fietsen om zich sneller naar school te verplaatsen, en we stonden in voor de distributie van schoolgerief”, somt Naghiebollah op.

In 2007 moest hij uit vrees voor zijn leven Afghanistan ontvluchten. “Door mijn werk had ik vijanden gemaakt en vijandigheid bekoop je in Afghanistan met de dood. Ik liet alles achter en vluchtte via de bergen vanuit Iran naar Turkije”. Maar de oversteek ging niet vlot. Hij werd door een mensensmokkelaar gegijzeld omdat hij niet voldoende geld had. Na een kleine maand pas kwam hij eindelijk terecht in de Koerdische stad Van, in het oosten van Turkije.

Pakistan

Het was niet de eerste keer dat Naghiebollah moest vluchten. In 1996, hetzelfde jaar dat de Talibaanstrijders Kaboel aan hun macht onderwierpen, vluchtte de jonge Naghiebollah samen met zijn familie naar Pakistan. Tot 2004 verbleef hij in Pakistan, maakte daar zijn studie af in de computerwetenschappen en met het aantreden van Hamid Karzai, de huidige president, keerde hij terug naar Afghanistan.

“Ik herinner me de immense tentenkampen aan de grens van Afghanistan waar de situatie van de vluchtelingen op de voet werd gevolgd door de medewerkers van het UNHCR. De manier van hulpverlening en ondersteuning in Pakistan is geheel niet te vergelijken met deze in Turkije. We moesten niet naar het UNHCR-kantoor gaan. De medewerkers kwamen tot bij de vluchtelingen. Bovendien genoten asielzoekers en vluchtelingen in Pakistan van het recht op onderwijs, arbeid en medische zorg. We mochten alleen geen eigendom verwerven”, aldus Naghiebollah.

Medische zorg in Turkije

In Turkije kunnen asielzoekers enkel een beroep doen op beperkte tussenkomst van de sociale dienst van de lokale overheden voor medische kosten als ze in bezit zijn van een sociale kaart. De mate van hulpverlening is afhankelijk van stad tot stad en ook niet iedereen kan een sociale kaart bij de autoriteiten bemachtigen. Volgens Naghiebollah en andere getuigen komen mannen die vrijgezel zijn niet in aanmerking voor zo’n sociale kaart.

Vrijgezel of niet, Naghiebollah werd enkele maanden na zijn aankomst in Turkije ernstig ziek. “Ik werd in de bakkerij onwel en mijn werkgever bracht me naar het UNHCR om hulp te vragen. Maar die medewerkers reageerden dat ze niets konden ondernemen en dat het beter zou zijn indien mijn werkgever mij naar de politie zou brengen. Misschien zou die mij kunnen voorthelpen”, lieten ze hem weten. Naar de politie ging Naghiebollah niet, maar wel naar de spoed.

In principe kan iedereen kosteloos op spoed geholpen worden, maar de verhandeling van Naghiebollah duurde drie maanden en daar wilde niemand voor tussenkomen. “Mijn behandeling kostte me ten slotte 2.800 Turkse lira (1.400 euro). Dat was toen ik ziek werd drie keer mijn maandloon”.

Tot overmaat van ramp konden de dokters geen diagnose stellen aan welke kwaal Naghibollah leed. “Ze hebben allerlei medicijnen en medische tests op mij uitgeprobeerd. Ik heb meer dan 80 doktersvoorschriften gehad, maar genezen deed ik niet. Tot een Griekse herbarist me te hulp schoot”.

Een maand geleden is een jonge vrouw van 40 jaar, gestorven omdat haar familie geen 3.000 Turkse lira (1.500 euro) kon ophoesten om haar operatie te betalen, getuigt Naghiebollah. “Soms worden mensen via het UNHCR naar het ziekenhuis gestuurd met de belofte dat ze kosteloos zullen worden behandeld. Als ze dan ter plaatse komen, weet niemand iets over de komst van de patiënt waardoor ze zich opnieuw tot het UNHCR moeten richten. De autoriteiten behandelen ons net als een pingpongbal.”

Wel Araraf, maar geen derde land

Naghiebollah, is zoals de meeste Afghanen, het land illegaal via de bergen vanuit Iran binnengekomen. Na de eerste voorstelling bij het UNHCR heeft hij 8,5 maand moeten wachten voor hij grondig mocht uitleggen waarom hij uit Afghanistan vluchtte.

Na 23 dagen werd hij erkend als vluchteling volgens de bepalingen van de Conventie van Genève en één dag later kreeg hij zijn Araraf-interview, een procedure die noodzakelijk is vooraleer het dossier van de erkende vluchteling aan een derde land wordt overgemaakt.

“Dat was vroeger; toen volgde het Araraf snel op de bekendmaking van je statuut als vluchteling. Vandaag ken ik veel Afghanen die als vluchteling erkend zijn, maar geen Araraf-interview krijgen”, verduidelijkt Naghiebollah.

In tegenstelling tot de andere getuigenissen van de Afghaanse vluchtelingen gaat Naghiebollah niet akkoord dat UNHCR voor de Araraf-procedure onderscheid maakt tussen de Afghaanse en de andere vluchtelingen. Naghiebollah heeft al lang zijn eigen Araraf-procedure achter de rug, maar weg is hij nog niet uit Turkije.

“Ik wacht ongeveer één jaar en acht maanden opdat een derde land mij zou opnemen. Ik kan er zelfs niet achter komen of UNHCR mijn dossier al dan niet heeft afgegeven aan een derde land dat vluchtelingen opneemt. Het is erg frustrerend dat ik bij niemand terecht kan om mijn situatie te verhelderen. Niemand voelt zich verantwoordelijk voor de gang van zaken”.

Naghiebollah vermoedt dat de grote aantallen mensen die op de vlucht slaan de werkingscapaciteit van UNHCR in Turkije overschrijden, maar hij voegt er snel aan toe: “Dat verklaart gedeeltelijk waarom UNHCR niet in staat is om ieders dossier binnen een redelijke termijn te behandelen. Er zijn andere redenen waarom de Afghanen in vergelijking met andere nationaliteiten langer in Turkije blijven plakken.”

Analfabetisme speelt Afghanen parten

Volgens Naghiebollah vluchten Afghanen vooral wegens de veiligheidsproblemen uit Afghanistan. “Deze zijn vaak veroorzaakt door eremoorden, familievetes en oorlog. Weinig Afghanen vluchten wegens de politieke problemen. Mensen die met NGO’s werken, lopen meer gevaar dan andere Afghanen”, duidt Naghiebollah en vervolgt: “In Iran is het anders. Daar hebben vooral religieuze minderheden en politieke activisten problemen met de Iraanse regering.”

“Afghanistan heeft al jaren geen eigen bestuur. Hadden we dat wel, dan hadden we niet zoveel ellende. Niemand heeft in de laatste dertig jaar de verantwoordelijkheid voor de Afghaanse bevolking op zich genomen. Ons land heeft nooit een regering gehad die onafhankelijk van buitenlandse machten besliste. We kennen geen structuur en de meeste Afghanen zijn analfabeet.”

In tegenstelling tot de Iraniërs, ontbreekt het de Afghanen dus vooral aan scholing en zelforganisatie om hun eigen situatie onder de aandacht te brengen, vindt Naghiebollah. “Iraniërs kunnen via de media steun verwerven omdat ze beter vertrouwd zijn met multimedia en berichtgeving. Ze zijn vaak hooggeschoold en hebben netwerken overal in het Westen en in Amerika. Hoewel Afghanen met grotere problemen te kampen hebben, krijgen ze minder steun”, licht hij toe.

Het is ergens begrijpelijk, maar daarom niet aanvaardbaar, duidt Naghiebollah, dat de westerse landen niet zo happig zijn om Afghaanse vluchtelingen op te nemen. “Ze kunnen niets teruggeven aan het gastland en zijn vaak financieel afhankelijk van het gastland omdat ze niet of laag geschoold zijn. Wie geschoold is, kan werken en belastingen betalen. Ik ben hooggeschoold, maar iedereen wordt over dezelfde kam geschoren.”

Toch geeft hij geen blijk van zelfmedelijden en citeert de verzen van de middeleeuwse Perzische poëet Hafez: “Aftandse kledij tempert de eerbare mens niet in zijn aard. Een ware kenner kijkt niet naar de schede, maar ziet het naakte zwaard.”

Uit respect voor mensenrechten

“Hier in Van hebben mensen te kampen met talrijke complicaties, zoals financiële en psychologische problemen. Ze zijn eenzaam en kunnen niet op hun familie of op een beschermende instantie rekenen. Ze hopen alleen om naar een land te gaan waar hun kinderen een toekomst hebben en waar ze menswaardig kunnen leven.”

UNHCR kan landen niet verplichten om vluchtelingen op te nemen, vindt Naghiebollah, maar hij zegt dat de westerse landen best wat gastvrijer zouden mogen zijn. “Ze moeten dat gewoon doen uit respect voor de mensenrechten die ze zelf zo hoog in het vaandel dragen.”

Asielzoekers blijven naar Turkije komen. “Zolang de erkende vluchtelingen die hier voor jaren vastzitten niet weg geraken, neemt het aantal almaar toe. Gevolg: de huurprijzen gaan omhoog, de werkgelegenheid neemt af en de lonen verlagen waardoor armoede en gezondheidsproblemen onder de asielzoekers en vluchtelingen alleen maar toenemen.”

Daarom roept Naghiebollah de Internationale gemeenschap en de UNHCR-administratie op om hun verantwoordelijkheid te nemen en de mensen die meer dan vier jaar in Turkije vastzitten zo snel mogelijk naar een derde land uit te nodigen.

Perspectieven

Volgens Naghiebollah hoeft niemand te wachten tot de politieke wil er is om de mensen die door UNHCR als vluchteling erkend zijn naar een veilig derde land te evacueren.

“De Europeanen zouden moeten beseffen dat ze niets winnen bij het verspillen van het arbeidspotentieel en de levens van de mensen die op dit moment in Turkije verblijven. Dat moedigt alleen de illegale migratie aan, want mensensmokkelaars zijn beter georganiseerd dan het UNHCR en andere autoriteiten. Als je geld hebt, kunnen ze je zelfs naar Mars sturen.”

Er zijn verschillende mogelijkheden om erkende vluchtelingen uit Turkije weg te halen, legt Naghiebollah uit. “Als er mensen zijn die een vluchteling willen sponsoren, kunnen ze die zo naar hun eigen land brengen. In de meeste Europese landen kan dat enkel als een familielid in de eerste graad een werkgever bereid vindt om borg te staan voor de hereniging van de familie van zijn werknemer.”

In sommige gevallen kan een derde persoon dat doen op basis van financieel sponsorschap, waarbij op naam van een erkende vluchteling een bankrekening wordt geopend en waarop een bepaalde som geld wordt gestort. In dat geval kan de derde persoon bij de autoriteiten van zijn land een aanvraag indienen om de erkende vluchteling van Turkije naar zijn land over te laten komen. “Dit financiële sponsorschap wordt vandaag door Canada, Australië en de VS toegepast”, aldus Naghiebollah.

Waarom kan de Belgische regering geen delegatie naar Turkije sturen om enkele honderden gezinnen en personen die reeds jaren erkend zijn, maar nog in Turkije een anoniem bestaan leiden, te komen opnemen, vraagt Naghiebollah zich terecht af.

“Wat is de waarde van mijn erkend statuut als ik geen beroep kan doen op de rechten die dit statuut me verschaft? Zo hebben vele Afghanen zoals ik eerst 30 jaar door de oorlog verloren en de rest van hun leven verliezen ze voor niets. We hebben noch geleefd, noch ten dienste gestaan van onze medemens.”

Naghiebollah waarschuwt dat wat in Turkije al jaren aan de gang is, zonder meer een menselijke ramp is die heel dringend door de internationale gemeenschap onder ogen moet worden gezien.

Baharak Bashar

Dit project werd mogelijk gemaakt door de steun van de Koning Boudewijnstichting in het kader van de projectoproep Migratiestromen en hun impact in België en Europa. De foto’s zijn gemaakt door mijn collega Pieter-Jan De Pue. Vanzelfsprekend dank ik alle getuigen die ondanks hun benarde situatie aan deze reportage hebben meegewerkt. Ten slotte zijn we ook de redactie van deze site erkentelijk om deze online publicaties mogelijk te maken.

Van Baharak Bashar verschijnt eind november bij EPO Djenghis, democratie en vrouwen. Een Iraanse van Gent naar Caïro.

Pieter-Jan De Pue is de regisseur van de documentaire The land of the enlightened die binnenkort wordt vertoond. Deze bijzondere documentaire gaat over de oorlog in Afghanistan gezien door de ogen van de Afghaanse kinderen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!