Tegen het einde van zijn leven werd Bertrand Russell gevraagd welke boodschap hij had voor de toekomst. Hij antwoordde ondermeer dat je enkel moet kijken naar de feiten en dat je beter niet gelooft wat je zou willen geloven. Een onrustwekkend feit dat druk uitoefent op de westerse tijdsgeest, is toch wel de kapitalistische systeemcrisis. De ernst van de situatie dringt ook door in het bewustzijn van de Afrikanen. Men kan zich inbeelden dat Afrikaanse regeringen met gemengde gevoelens kijken naar het wankelende Westen.

Westerse bevuiling van Afrikaanse economieën

De westerse leiders moeten zich realiseren dat ze met hun beleid van de wanorde ook de Afrikaanse leiders op stang jagen. Europa is immers nog steeds een belangrijke bestemming voor Afrikaanse producten.  De export naar Europa vanuit Centraal-Afrika is goed voor 26,9 procent. Vanuit Oost-Afrika is dat 17,3 procent en vanuit de CFA zone (Communauté financière africaine, oorspronkelijk de Franse Afrikaanse kolonies, nvdr) bedraagt dat 36,4 procent. Vanuit West-Afrika is dat 28,4 procent en vanuit Zuid-Afrika 27,1 procent. Het leeuwendeel aan export wordt met 58,1 procent gedragen door Noord-Afrika.

Een nieuwe financiële en economische instorting in het Westen kan dus opnieuw een vernietigende impact hebben op de Afrikaanse economieën. De Afrikaanse ontwikkelingsbank berekende dat als het Europese BNP met 1 punt zakt, de inkomsten van de Afrikaanse export met 10 procent zullen dalen. Belangrijke exportlanden als Kaap-Verdië, Tunesië, Mauritius, Seychellen, Ivoorkust, Sierra Leone, Oeganda, Mozambique, Ethiopië, Algerije, Mauritanië, Centraal-Afrikaanse republiek, Kenia en Zuid-Afrika kunnen dan stevig worden getroffen.

De Zuid-Afrikaanse minister van financiën, Pravin Gordhan vertelde afgelopen week aan de BBC dat: “het Westen niet de capaciteit heeft om aan de ene kant hun eigen achtertuin te leiden en aan de andere kant te verzekeren dat zij de rest van de wereld niet zullen beschadigen. Wanneer Europese leiders niet in staat zijn om juiste beslissingen te nemen, dan zullen we het geld in onze economieën moeten verplaatsen naar zogenaamde veilige havens.”

Met rug naar deprimerend Europa

Het brutale, imperialistische optreden van Frankrijk in Ivoorkust en de Navo-bombardementen in Libië zijn ook in het verkeerde Afrikaanse keelgat geschoten. Afrikaanse leiders beginnen stilletjes aan hun rug toe te keren naar het deprimerende Europa.

Natuurlijk heeft Laurent Gbagbo in Ivoorkust de verkiezingsoverwinning geclaimd op valse gronden. Maar Frankrijk greep vooral snel in omdat de opgejaagde Gbagbo meer zaken begon te doen met ondermeer China. Het is wellicht om die reden dat Paul Biya, die opnieuw werd verkozen tot president van Kameroen, de Franse president Nicolas Sarkozy niet heeft uitgenodigd op zijn overwinningsfeest. In plaats daarvan ontving hij een uitgebreide Chinese delegatie in de hoofdstad Yaoundé. Dat is een opmerkelijke wending omdat Kameroen één van de trouwste partners was van het terug springlevende Françafrique (de economische en diplomatieke banden tussen Frankrijk en zijn voormalige Afrikaanse kolonies, nvdr).

In november ontving Sarkozy dan weer de president van Benin, Thomas Yayi Boni, op de Champs-Elysées. Maar na een kort onderhoud van slechts 15 minuten mocht Yayi terug vertrekken. Als dat na een vlucht van ongeveer 8 uur geen vernedering is. Volgens de Beninse pers wilde Sarkozy met het korte onderhoud duidelijk maken dat hij het niet kan verkroppen dat Benin meer zaken begint te doen met China. Het is misschien nog maar een kwestie van tijd vooraleer Frankrijks trouwste partners zoals Tsjaad, Gabon, Congo-Brazaville, Burkina Faso en Togo, ook hun rug zullen toekeren naar de oude, machtswellustige koloniale meester.

Wij willen ons geld terug

De Senegalese president Abdoulaye Wade liet zich onlangs ook ontvallen dat: “het opgestapelde geld van het Afrikaans volk in Frankrijk terug moet keren naar Afrika, naar de economieën van de lidstaten van de Centrale Bank van West-Afrikaanse staten (BCEAO). Men kan niet miljarden en miljarden hebben in buitenlandse aandelenmarkten en tegelijk zeggen dat men arm is en om geld moet gaan bedelen.”

Wade doelt hier op het feit dat de Afrikaanse munteenheid CFA in de oude Afrikaanse kolonies al sinds 1945 in de handen is van de Franse schatkist. Tegenwoordig wordt meer dan 85 procent van de buitenlandse reserves van Frankrijks oude kolonies gecontroleerd door de Franse schatkist. Dat wil dus zeggen dat de francofone Afrikaanse landen geen eigen monetair beleid kunnen voeren.

De voormalige Franse kolonies kunnen zich pas verlossen van deze monetaire reliek van het oude Franse kolonialisme als ze geen buitenlandse schuld meer hebben, wat een quasi onmogelijke opdracht is. Het bancaire netwerk in Afrika is overigens voor een groot deel in de handen van Europese banken. Bij een nieuwe financiële instorting zal de Afrikaanse bankwereld ook een stevige kredietschok te verduren krijgen.

We zouden graag willen geloven dat het niet zover hoeft te komen. Maar zoals uit Russells toekomstboodschap mag blijken, is het verstandiger om niet te geloven wat we zouden willen geloven.