Tahrir qua
Verslag, Nieuws, Afrika, Politiek, Egypte, Militairen, Tahrirplein, Moslimbroeders, Arabische lente, Hosni Moebarak, Brutale repressie, Opperste Militaire Raad, Issaam Sharaf, Hoofdmaarschalk Tantawi -

Egypte: een democratische tijdslijn

CAIRO - Voor de duizenden die nu op het Tahrirplein staan, is het duidelijk dat er nog niets is veranderd sinds de val van Moebarak. Sinds de staatsgreep van de Vrije Officieren in Egypte in 1952 had het leger de macht in handen. Zowel de regering als het parlement waren schijninstellingen die het gezag van de militaire dictator moesten legitimeren.

donderdag 24 november 2011 11:20
Spread the love

Iedereen had verwacht dat na de val van Moebarak een regering aangesteld zou worden die wél onafhankelijk kon regeren van het leger. In afwachting van een democratisch verkozen parlement was dit de eerste stap voor de democratisering van het land.

Niets was minder waar. De regering van Issaam Sharaf was een schijnregering, aangesteld door de Opperste Militaire Raad onder leiding van hoofdmaarschalk Tantawi (SCAF: Supreme Council of the Armed Forces). De regering heeft geen belangrijke veranderingen kunnen doorvoeren en heeft niet kunnen vermijden dat de staat van beleg werd afgekondigd die, net als in de tijd van Moebarak, het leger en de politie buitengewoon veel macht geeft. Intussen bleef de staatstelevisie dezelfde leugens verspreiden.

Waarom net nu?

In theorie leggen de verkiezingen de basis voor democratie in Egypte, dus waarom komen de mensen net nu op straat? Amr Abdel Moneim, lid van de Roxy Group die voor het militair regime is, vroeg zich af waarom de mensen zich niet bezig houden met aanstaande verkiezingen (nvdr: het verkiezingsproces zou normaal op 28 november van start gaan) in plaats van zoveel aandacht te besteden aan een paar mensen die ruzie zoeken op Tahrir. Amira woont in het appartement onder mij en begrijpt de protesten niet. Volgens haar moeten ze stemmen en daarna zal het leger wel vertrekken.

Het is ingewikkeld uit te leggen waarom zo veel mensen er toch voor kiezen op straat te komen, zelfs aan Egyptenaren, maar aan de kritiek die ze hebben, merk je dat het niet een bende straatjongens of ‘misdadigers’ zijn die vechten tegen de politie, maar veeleer goed opgeleide en goed geïnformeerde jongeren die hun gezondheid en hun leven op het spel zetten voor de toekomst van hun land. In hun ogen doet het leger er alles aan om het land zo lang mogelijk te controleren.

Een document is een aantal weken geleden ingediend door de (ondemocratische) regering van Issaam Sharaf. Deze tekst, die de grondwetswijzigingen in goede banen moet leiden, benadrukt de rol van het leger als ‘onafhankelijk’ orgaan dat de veiligheid van het land moet garanderen.

Het leger zou met andere woorden bijna een staat binnen de staat worden die onmogelijk te controleren valt door de democratie. Het werd in de laatste weken (zoniet maanden) steeds duidelijker dat het leger zijn macht na meer dan 50 jaar niet zomaar zou afstaan. De meeste politieke partijen (behalve de Partij van de Vrijheid en de Rechtvaardigheid van de Moslimbroeders) kwamen vrijdag 18 november om deze reden naar het Tahrirplein om te protesteren.

Politiegeweld doet veel mensen terugdenken aan de dagen van Moebarak

Deze en vele andere eisen werden al maanden door kleine bewegingen in Caïro verwoord, maar uiteindelijk was het de bijzonder wrede manier waarop de politie de sit-in zaterdagochtend verbroken heeft, die het volk naar Tahrir gebracht heeft. Het politiegeweld doet veel mensen terugdenken aan de dagen van Moebarak.

De betogers hebben niet gewacht op de verkiezingen omdat het volgens hen geen enkele zin heeft te wachten op een grondwettelijk parlement terwijl de Opperste Militaire Raad nog steeds de uitvoerende en wettelijke macht in handen heeft.

Bovendien was er sprake van dat de presidentsverkiezingen pas zouden plaatsvinden in 2013, wat betekent dat het leger tot dan de macht stevig in handen zou hebben! Dit is volledig tegendraads met de belofte van de Opperste Militaire Raad in februari om het gezag binnen de zes maanden aan het volk over te dragen.

Verschillende bewegingen hebben opgeroepen om dinsdag vanaf vier uur massaal naar het Tahrirplein te komen. Ze eisen het onmiddellijke ontslag van de regering van Issaam Sharaf. Voorts pleiten ze ervoor de geplande parlementsverkiezingen door te laten gaan, waarop het democratisch verkozen parlement ook een nieuwe regering aanstelt.

De deadline voor de presidentsverkiezingen mag niet later zijn dan april 2012, zodat zowel de wetgevende áls de uitvoerende macht van de militaire raad overgedragen wordt aan democratisch verkozen burgers tegen eind mei 2012. Dit is de nieuwe democratische tijdslijn.

Zonder de betogers

Als de betogers en activisten de voorbije dagen niet zo moedig waren geweest om de politie en het leger te blijven trotseren, lag de revolutie alweer stil. Het is de blijvende aanwezigheid van de betogers op het Tahrirplein en het geweld van politie die nu meer mensen dan ooit hebben doen inzien dat er sinds het vertrek van Moebarak nog niets veranderd is.

Caïro is helaas meer dan alleen Tahrir en Egypte is meer dan de opstandelingen, hoewel er in de meeste grote steden in Egypte ondertussen wel gewelddadige confrontaties zijn tussen de bevolking en de politie.

Het grootste gevecht gaat nu om het overtuigen van de grote massa mensen die niet goed geïnformeerd is en gelooft in de rol van het leger voor het democratisch verloop van de komende maanden. Het leger en de staatsmedia proberen ondertussen nog steeds de protesten op Tahrir als ‘niet representatief’ te omschrijven. Daarnaast lopen ook buitenlanders een groot gevaar opgepakt te worden, want zij zijn “buitenlandse spionnen die het volk ophitsen en verantwoordelijk zijn voor het aanhoudende geweld”. Dinsdagochtend zijn nog drie Amerikanen opgepakt.

Ondertussen op het Tahrirplein

Ondertussen staan er duizenden mensen op het centrale Tahrirplein. De regering van Issaam Sharaf had zijn ontslag al aangeboden in een reactie op het aanhoudende geweld tussen de politie en de burgers. De activisten hebben voorgesteld dat leden van de verschillende politieke bewegingen zouden deelnemen aan een nieuwe regering ‘van nationale eenheid’.

Mohamed Al-Baradei benadrukte in de onderhandelingen de noodzakelijke onafhankelijkheid van deze regering van de Opperste Militaire Raad. Rond acht uur dinsdagavond heeft hoofdmaarschalk Tantawi een speech gegeven waarin hij zijn medeleven betuigde met de slachtoffers die gevallen zijn. Hij heeft het ontslag van de regering aanvaard en heeft presidentsverkiezingen beloofd in juni 2012. Zijn toespraak verdedigde de rol van de Opperste Militaire Raad voor de rust in het land, een truc die Moebarak ook gebruikt heeft.

De grootste uitdaging is nu vermijden dat er onenigheid uitbreekt tussen de betogers onderling. Voorlopig is het voorstel van Tantawi voor de meeste mensen op het plein absoluut onvoldoende. Ze voelen zich verraden door het leger dat zich in januari voordeed als de ‘beschermer van de revolutie’.

“Het leger en de politie hebben allebei bloed aan hun handen”

Tijdens de revolutie van januari riepen de betogers al-sha‘b wa l-geish ’ied wahda (‘het volk en het leger, twee handen op één buik’) en werd de wrede politie in verband gebracht met de dictatuur van Moebarak. Door de vuile rol van het leger tijdens de laatste maanden (waaronder de staat van beleg, militaire rechtbanken voor burgers, het opsluiten van activisten) en het uitblijven van een reactie voor het aanhoudende geweld van de laatste dagen, is de slogan veranderd naar al-geish wa l-shurta ’ied waskha (‘het leger en de politie hebben allebei bloed aan hun handen’).

Het ontslag van de regering wordt gezien als een goedkope truc van het leger om de verantwoordelijkheid op de regering af te schuiven en er op die manier mee weg te komen. De politie staat echter onder het bevel van de minister van Binnenlandse Zaken, die op haar beurt aangesteld is door de Opperste Militaire Raad.

Het rouwbeklag en medeleven van Tantawi is dan ook maar schijnheilig als je weet dat zelfs tijdens zijn speech, de politie de betogers bleef bestoken met gasgranaten. Ook na de speech gaan de gevechten op Tahrir gewoon door.

Het volk op Tahrir wil nú het gezag van Tantawi aan banden leggen. Ze hebben het gevoel dat ze nu moeten verwezenlijken wat ze eigenlijk in februari verwacht hadden dat er zou gebeuren.

De gelijkenis met de revolutie van januari/februari is dan ook opvallend. De sfeer, de woede en de slogans zijn bijna helemaal dezelfde. Irhal irhal (vertrek, vertrek) roepen ze nu naar Tantawi, net zoals ze in januari naar Moebarak riepen.

Enkel de Moslimbroeders zijn een vreemde afwezige.

Carl Cappelle

Carl Cappelle is arabist en studeert momenteel in Caïro.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!