Reportage, Nieuws, Samenleving, België -

Een krachtige 40ste Vrouwendag

Ik was vijftien toen ik het boek 'Eens in een brandend huis' las, een autobiografisch verhaal over een kind dat opgroeit in een huishouden gekenmerkt door geweld. Het greep me verschrikkelijk aan en liet een diepe indruk na. Maar de titel stelde me ook gerust. Eens. Uitzonderlijk. Het ging om een extreem en zeldzaam fenomeen. Eens. Niet nu. Niet vandaag, niet in deze geëmancipeerde samenleving.

zondag 13 november 2011 23:16
Spread the love

Het is ondertussen alweer veertig jaar geleden, dat de eerste Belgische Vrouwendag plaatsvond. Vanaf de eerste editie trouw georganiseerd door het Vrouwen Overleg Komitee op 11 november, omdat centrale gaste Simone De Beauvoir alleen die dag nog vrij was. Gezien de doeleinden van de vrouwenbeweging had deze datum haast een symbolisch toeval kunnen zijn. Op deze verjaardagseditie blijkt echter dat de wapens in gendergerelateerd geweld nog lang niet tot stilstand zijn gekomen.

Naar Leuvense traditie stond de derde Vrouwendag binnen haar stadswallen, voor een derde maal in het teken van geweld. Sinds de vorige Vrouwendag in Leuven in 2002 is er al heel wat gebeurd. Maar hoewel een oud thema, blijft het buitengewoon actueel en maatschappelijk relevant. Nog steeds wordt één op de zes vrouwen in België geconfronteerd met partnergeweld. Ook de bestraffingsgraad van verkrachtingen is ontstellend laag: nauwelijks 14 procent. En maar liefst de helft van de aangiftes wordt geseponeerd.

Deze Belgische cijfers liegen er niet om. “Het is een illusie om te denken dat wij een cultuur hebben die vrij is van gendergerelateerd geweld, dat het bij ons toevallig af en toe eens misloopt en dat het in andere landen structureel is”, zegt VOK voorzitster Els Flour. “Als het bij ons zo wijd verspreid is moet het ergens in onze cultuur zitten. We moeten in de spiegel kijken.”

Dankzij de vrouwenbeweging is de cultureel-structurele dimensie van geweld vandaag meer aanvaard, toch blijft de bestraffing en opvolging ervan nog steeds achter. Daarom pleit het VOK voor een meer gerichte en consequente aanpak van partnergeweld en verkrachting in onze samenleving. Zo heeft de lage veroordelingsgraad in verkrachtingszaken veelal te maken met slecht bewijsmateriaal. Het kan niet dat de procedures die hiervoor bestaan, zoals de Set Seksuele Agressie, stof liggen te vergaren.

Maar toch was het vooral een gevoel van hoop dat deze Vrouwendag kleurde. Voornamelijk de kracht van vrouwen om steeds opnieuw in verzet te gaan tegen geweld stond centraal. Er werd opgeroepen tot een nultolerantie tegenover geweld, om het niet te pikken voor jezelf en je omgeving.

Verspreid over drie locaties, konden meer dan 1300 bezoek/st/ers talrijke beklijvende getuigenissen bijwonen over geweld binnen relaties en tegen lesbische vrouwen. Vaak kwam het tot een hartverwarmende dialoog, wanneer ook vanuit het publiek eigen ervaringen en vragen gedeeld werden.

Doorheen haar panelgesprekken tracht het VOK bij te dragen tot nieuwe ontwikkelingen binnen en complementair aan de hulpverlening. Hulpverlening moet verder worden uitgebouwd, met de autonomie van het slachtoffer als vertrekpunt. Inspirerend zijn de eigen-kracht-conferenties, zoals toegepast in Nederland. Het betrekken van het netwerk van familie, vrienden en buren bij het zoeken naar een oplossing staat daarbij centraal. 

Naar goede gewoonte toonden de Belgische vrouwen zich solidair met vrouwen elders in de wereld. Vrouwen vertelden over hun ervaringen in oorlogssituaties, waar verkrachting frequent wordt gebruikt als oorlogswapen. Zij getuigden over waar zij de kracht vonden hun eigen leven en gemeenschap terug op te bouwen. Ook ging er aandacht naar de belangrijke rol van vrouwen in de Arabische lente.

In het debat ‘Geweld kent geen grenzen’ gingen Eva Brems (prof. mensenrechten UGent), Sultan Balli (psychotherapeute – docente) en Maureen Luyens (psychologe – relatietherapeute) de dialoog aan omtrent culturele dimensies van geweld tegen vrouwen. Is intrafamiliaal geweld tegen vrouwen universeel of krijgen sommige vrouwen in onze samenleving meer geweld te verduren dan andere? In het geval van een eremoord wordt immers een beschuldigende vinger uitgestoken naar de hele gemeenschap van de ‘vreemde cultuur’, terwijl een passionele moord eerder gezien wordt als een uit de hand gelopen conflict binnen een koppel.

Maar worden beide dan niet gekenmerkt door dezelfde achterliggende machtsverhouding waarbij een man controle wil houden over ‘zijn’ vrouw? Eva Brems benadrukte het pandemische karakter van geweld tegen vrouwen. “Geweld is inherent cultureel, verbonden aan man-vrouw relaties en mentaliteiten verbonden aan gender. Maar het is niet eigen aan één cultuur.” Volgens het VOK moet dit niet tot cultuurblindheid leiden, maar wel tot een cultuuroverschrijdende aanpak, met oog voor specificiteit zonder te stigmatiseren.

Allerlei ludieke acties plaatsten de kracht van vrouwen verder in de spotlights. Doorlopend kon men genieten van een reeks workshops en tentoonstellingen, theater, film en muziek. Zo traden 6 kunstenaressen met hun werk in dialoog met 4 dichteressen, waren er levensgrote portretten van Congolese vrouwen en een retrospectieve met foto’s en affiches van de vorige Vrouwendagen ter ere van haar verjaardag. Meer dan 30 organisaties stelden zich met een aanstekelijk enthousiasme voor op de standenmarkt. Rond het middaguur was er een herdenkingsoptocht ter ere van vrouwen in oorlogssituaties. Onder tromgeroffel werd er naar het oorlogsmonument aan het Leuvense station getrokken, waar geluisterd kon worden naar getuigenissen van vrouwen uit conflictgebieden.

Bij afloop van de dag werd het eisenpakket krachtig uiteen gezet door woordvoerster Sofie De Graeve. Het VOK pleit voornamelijk voor een verdere verdieping en betere toepassing van de bestaande verwezenlijkingen. Voor meer specialisatie en middelen, met bijvoorbeeld een specifieke magistraat voor seksueel geweld en gespecialiseerde centra met multidisciplinaire teams in centrumsteden. Partnergeweld moet een prioriteit in het Nationaal Veiligheidsplan blijven.

Tot slot werd iedereen getrakteerd op het amusante en warme optreden van Lady Angelina. Bij het publiek zat de sfeer er alvast goed in. Hopelijk worden de inspanningen van het VOK ook elders met een vergelijkbaar enthousiasme opgevolgd.

Verslag: Marjolein Van Bavel
Foto’s: Lieve Snellings

take down
the paywall
steun ons nu!