De Portugese premier Pedro Passos Coelho (foto: Público.pt).

(foto: Público.pt)

Nieuws, Wereld, Europa, Economie, Politiek, Vakbonden, Sociaal protest, Financiële crisis, Pensioenen, Portugal, Europese Commissie, Imf, Begrotingstekort, Belastingen, ECB, Besparingsplannen, Horeca, PSD, De toeristische sector, Privésector, Sociale uitkeringen, Trojka, Pedro Passos Coelho, Overheidsbedrijven, Analyse, Openbare diensten, BTW-tarieven, Vakantiegeld, 'geração à rasca', Junkgeneratie, Begroting, Wijnbouw -

Portugese regering kondigt nieuwe ronde harde besparingen aan

Donderdagavond kondigde de Portugese premier Pedro Passos Coelho (PSD) een nieuwe ronde van harde besparingen aan. De ministerraad keurde de begroting voor 2012 goed die geheel in de lijn ligt van het rigoureuze besparingsplan dat met de trojka in mei was afgesproken. Toch kwamen bepaalde maatregelen nog aan als een koude douche. De vakbonden maken zich klaar voor een hete herfst.

vrijdag 14 oktober 2011 21:10
Spread the love

Terwijl Lissabon puft onder subtropische temperaturen, de hoogste in 70 jaar die in een oktobermaand werden opgetekend, krijgt de bevolking eens te meer een koude douche over zich heen.

De meest opvallende maatregelen die Passos Coelho aankondigde, zijn het tijdelijk schrappen van de dertiende én de veertiende maand voor ambtenaren en gepensioneerden die een pensioen krijgen van meer dan 1000 euro. Werknemers in de privésector moeten elke dag een half uur langer gaan werken zonder dat ze daarvoor betaald worden. Het verhoogde BTW-tarief van 23 procent wordt nog uitgebreid naar meer producten en diensten. En enkele traditionele Portugese feestdagen sneuvelen als betaalde vrije dagen.

Nog verder gaan dan was afgesproken met de trojka

Doordat de economie dit jaar en ook in 2012 gevoelig zal krimpen, en de centrumrechtse regering absoluut wil vermijden dat het land in ‘Griekse toestanden’ zou terechtkomen, wil de regering het rigoureuze besparingsplan onverkort uitvoeren en zelfs nog verder gaan dan met de trojka van IMF, Europese Centrale Bank en Europese Commissie in mei was afgesproken.

Toen moest Portugal aankloppen voor buitenlandse financiële hulp nadat het land het slachtoffer was geworden van speculanten tegen staatsobligaties en de daaropvolgende negatieve beoordelingen door diverse ratingbureaus. Die maakten het zo goed als onmogelijk om nog op de financiële markten tegen aanvaardbare rentevoeten leningen af te sluiten.

Het toegezegde hulppakket van 78 miljard euro, gespreid over een periode van drie jaar, betekende zoveel als het accepteren van een curatele door de Europese Commissie en het IMF.

Het begrotingstekort moet en zal tegen 2013 worden teruggedrongen tot de Europese norm van 3 procent van het BBP. En dat lukt maar als er nog eens extra het mes wordt gezet in allerlei uitgaven, zei de premier.

De Portugese eerste minister gaf donderdagavond op de televisie meer tekst en uitleg over de draconische besparingsmaatregelen van zijn regering. Maandag zal de regering het voorstel van begroting voor 2012 ter goedkeuring voorleggen aan het parlement. Aangezien de regering er over een heel comfortabele meerderheid beschikt, worden daar geen problemen verwacht.

“We beleven een nationale noodtoestand”

Opvallend was dat Passos Coelho in zijn tv-toespraak zei dat hij bij zijn aantreden als nieuwe eerste minister in juni 2011 “nooit gedacht had dat hij dergelijke harde maatregelen zou moeten aankondigen die zovelen hard zouden raken, maar dat de geloofwaardigheid van het land binnen de eurozone op het spel staat”. “We beleven een nationale noodtoestand, die we alleen kunnen overwinnen als iedereen offers brengt en het nationale belang voor ogen houdt”.

Zonder het dreigende Griekse staatsbankroet expliciet te vermelden, was het volgens politieke analisten in Lissabon duidelijk dat hij daar naar verwees als afschrikwekkend voorbeeld. Passos Coelho kon het ook niet laten een sneer te geven naar zijn socialistische voorgangers toen hij zei dat hij “begreep dat de bevolking zich terecht afvraagt hoe het zover is kunnen komen en er zoveel fouten zijn begaan bij het opstellen van de begrotingen in het recente verleden”.

Het begrotingstekort was nochtans opgelopen tot 5,9 procent op het einde van de regering-Santana Lopes in 2005. Pedro Santana Lopes (PSD) was in juli 2004 partijgenoot José Manuel Barroso opgevolgd aan het hoofd van een centrumrechtse regering toen die voorzitter werd van de Europese Commissie.

Het was juist de eerste regering-Sócrates (PS) die erin slaagde om het begrotingsdeficit terug te dringen tot de door Europa opgelegde 3 procent-norm. Portugal werd echter zwaar getroffen door de globale financiële en economische crisis vanaf eind 2008 omdat het land veel moest lenen op de internationale kapitaalmarkt.

“Kredietwaardigheid in het buitenland verspeeld”

“We mogen niet langer in de val trappen begrotingen te laten ontsporen. We hebben daardoor al te veel kredietwaardigheid in het buitenland verspeeld, en betalen daar nu een hoge prijs voor. Het herstel van de competitiviteit van onze economie is de eerste bezorgdheid van mijn regering. Anders gaan er nog veel meer banen verloren gaan in een open economie als de onze”, zei Passos Coelho nog.

Aangezien de Portugese economie dit jaar – en volgend jaar nog meer – fors zal krimpen, zullen ook de inkomsten van de staat afnemen. Extra besparingen én bijkomende belastingen moeten dat verlies dus opvangen. “Twee jaar zullen we allen samen door een diep dal moeten, om dan vanaf 2013 opnieuw te groeien en onze toekomst en die van onze kinderen veilig te kunnen stellen”, hield de premier de kijkers voor. 

Begin dit jaar, bij het opstellen van de besparingsplannen van de toenmalige socialistische minderheidsregering van premier José Sócrates, werd al eens het plan geopperd dat de dertiende en eventueel ook de veertiende maand voor ambtenaren zou worden geschrapt. Toen werd dat nog weggelachen als totaal onrealistisch. Ook in de campagne voor de vervroegde parlementsverkiezingen van 5 juni was er geen enkele politieke partij die met een dergelijk drastisch voorstel op de proppen durfde te komen.

“Overval op de rechten van werknemers”

In een eerste reactie op de aangekondigde maatregelen sprak de communistische partij (PCP) van een “regelrechte overval op de rechten van werknemers”. Het linkse Bloco de Esquerda (BE), dat bij de verkiezingen de helft van zijn zetels zag verloren gaan, zei dat nu wel duidelijk werd voor de kiezers dat de verkiezingsbeloftes van de rechtse partijen “een gigantische leugen” waren. De socialistische partij (PS) onthield zich voorlopig van commentaar.   

Naast de meest in het oog springende drastische maatregelen die gelden voor alle ambtenaren en werknemers in de overheidsbedrijven tot eind 2013, moeten ook de gepensioneerden fors inleveren. Wie een pensioen ontvangt van meer dan 1000 euro/maand verliest ook meteen het recht op bijkomend dubbel vakantiegeld.

Maar ook de grote meerderheid van Portugese gepensioneerden die het met veel minder moeten stellen, zullen de gevolgen in hun portemonnee voelen. Iedereen die een loon of een pensioen heeft tussen het minimumloon (ongeveer 450 euro) en 1000 euro zal geleidelijk minder vakantiegeld krijgen. Uiteindelijk zal het voor de meeste mensen neerkomen op een gemiddelde halvering.

In de privésector legt de regering een verhoging van de arbeidstijd met een half uur per dag op, zonder dat er extra loon tegenover staat. Officieel om de competitiviteit van de ondernemingen te verhogen en banenverlies te beperken. Alle openbare diensten moeten ten minste 2 procent van het personeelsbestand laten afvloeien en vooral in de departementen onderwijs en gezondheidszorg wordt gesnoeid. Zo zullen nog voor het einde van dit jaar ongeveer 300 scholen worden gesloten.

Wijnbouw ontsnapt aan verhoogd BTW-tarief

Allerlei sociale uitkeringen, gaande van werkloosheid, ziekte, invaliditeit en moederschapsverlof gaan naar omlaag. Fiscale aftrekposten in de personenbelasting worden geschrapt en de BTW van een hele reeks producten en diensten gaat naar het tarief van 23 procent. Ook het restaurantbezoek zal – in tegenstelling tot eerdere berichten – onder dit verhoogde tarief vallen. Een uitzondering wordt gemaakt voor essentiële nationale productiesectoren: de wijnbouw, de landbouw en de visserij. Die behouden het basistarief van 6 procent BTW.

De horeca en toeristische sector reageerden al furieus op de regeringsplannen en vrezen voor een verlies van 120.000 banen. De Confederação do Turismo Português rekende uit dat de BTW-verhoging “misschien 335 miljoen euro extra inkomsten oplevert voor de staat, maar daar staat tegenover een inkomstenverlies voor de sector van zeker 400 miljoen euro”.

Dit terwijl het toerisme een van de weinige sectoren is die de laatste jaren nog groeide. Vooral het binnenlands toerisme dreigt de gevolgen te dragen van het schrappen van het vakantiegeld.

Ook de federatie van de agro-industrie vreest een verlies van 40.000 banen en het vertrek van vele multinationale ondernemingen uit Portugal.

Vakbonden beloven een ‘hete herfst’ van sociaal protest

De zwaarste kritiek kwam zoals te verwachten was uit vakbondshoek. Het Frente Comum de Sindicatos da Administração Pública, dat de ambtenaren van de overheidsadministratie vertegenwoordigt, verklaarde vrijdag dat “het alles zal doen om de asociale maatregelen te bekampen die de rechten van werknemers uithollen en de openbare dienstverlening dreigen te verlammen”. Het gemeenschappelijk vakbondsfront van de openbare diensten kondigde al acties aan tegen 21 oktober.

Carvalho da Silva, algemeen-secretaris van de vakbondskoepel CGTP, dat vooral werknemers uit de privésector groepeert, toonde zich op een persconferentie bijzonder verontwaardigd over de eenzijdige beslissing van de regering om werknemers een half uur per dag langer te doen werken.

“Dit is een schandelijke inbreuk op de sociale verhoudingen. Alleen directe onderhandelingen tussen de vakbonden en de werkgevers kunnen de arbeidsduur bepalen. Als de regering een harde confrontatie met de vakbonden wil, dan is ze goed op weg. Bovendien zullen deze maatregelen alleen maar tot meer werkloosheid en meer armoede leiden. Dit is een klap in het gezicht van alle werkende Portugezen”.

Ook andere vakbonden kondigden in de loop van vrijdag ‘harde acties’ aan die voor een ‘hete herfst’ zouden moeten zorgen. José Abraão van SINTAP, dat ook ambtenaren vertegenwoordigt, noemde de besparingsmaatregelen “totaal onaanvaardbaar en een oorlogsverklaring”. Hij beschuldigde de regering dat ze geen maatregelen neemt om de groei van de economie weer aan te zwengelen en “zo goed als geen offers vraagt van de grote fortuinen”.

Sommige vakbonden riepen hun leden alvast op om op zaterdag 15 oktober op straat te komen en aan te sluiten bij de reeds eerder geplande manifestaties van de ‘geração à rasca’, de beweging van de ‘junkgeneratie’, min of meer vergelijkbaar met de veel bekendere acties van de Spaanse ‘indignados’.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!