De 30-jarige Eli Pariser weet maar al te goed hoe krachtig en invloedrijk het web kan zijn. Als student lanceerde hij in de nasleep van 11 september een online-actie tegen een militaire interventie van de VS in het Midden-Oosten.

Wat begon als een kleinschalige petitie, groeide uit tot een burgerprotest met meer dan 500.000 handtekeningen. Het initiatief leverde Pariser een plaats op bij de progressieve non-profitorganisatie MoveOn.org.

Hij zal er enkele opvallende en doeltreffende online-acties organiseren om geld in te zamelen voor democratische kandidaten in de Kamer, Senaat en zelfs het Witte Huis. Ook huidig president Barack Obama heeft zijn verkiezing deels te danken aan de duizenden extra burgerstemmen die via deze online-acties gerekruteerd werden. Toch blijft Pariser allesbehalve blind voor de donkere kant van het internet, een medium dat volgens hem nog in zijn kinderschoenen staat.

In zijn boek ‘The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding From You’ (Wat het internet voor jou verstopt) beschrijft Pariser de risico’s van een hypergepersonaliseerd internet.

Zoekrobots zoals Google en Yahoo selecteren de resultaten voor je zoekopdracht op basis van je voorafgaand internetgebruik. Hij bewijst dit met een eenvoudig voorbeeld: twee totaal verschillende personen surfen op hun computer naar Google en voeren de zoekterm ‘Egypte’ in.

De politiek geëngageerde persoon A krijgt artikels en links over de revolutie die er in het voorjaar plaatsvond. Terwijl persoon B, die het internet vooral gebruikt om plezier te maken en geld uit te geven, enkel links naar hotels en toeristische informatie krijgt.

Dit internet-op-maat gaat veel verder dan enkel zoekmachines. Commerciële sites kiezen op basis van je vorige aankopen de aanbiedingen die je het meest zullen interesseren. Socialenetwerksites suggereren aan de hand van je profiel de onderwerpen en vrienden die je het meest zult ‘liken’.

En zelfs nieuwssites selecteren via cookies en tracking van je surfgeschiedenis de informatie die jij toegestuurd zult krijgen via nieuwsbrieven. Volgens Pariser zal het niet lang meer duren of de interface van een website zal volledig verschillen naargelang de persoon die ze bezoekt.

Wat is er nu fout aan zo’n bediening op maat? Om te beginnen weet je letterlijk niet meer wat je aan het missen bent. Dingen waar je even geen belangstelling voor hebt, verdwijnen definitief van je radar om plaats te maken voor de hype van de dag.

Ten tweede circuleert er veel informatie die belangrijk is om weten, zelfs al horen ze niet meteen tot je interesses of voorkeuren. Denk maar aan al de leerstof waar je tijdens je studie misschien niet direct het nut van inziet, maar die later toch van pas komt.

Hoe meer je internetgebruik ingesteld is op je persoonlijke voorkeuren, hoe minder je bijleert. En ten derde bestaat het gevaar dat je nooit meer geconfronteerd wordt met andere standpunten dan die van je eigen groep. Grof gesteld heb je als internaut meer gemeen met een Australiër die net als jou fan is van Britney Spears, dan met je buurman die van klassieke muziek houdt.

Het contact met en het begrip voor de verschillen uit je directe omgeving dreigt hierdoor stilaan te verdwijnen. Een evolutie die Pariser als een reëel gevaar voor de democratie beschouwt: hoe kan een maatschappij nog open staan voor de andere, als je alleen nog maar contact hebt met mensen die net hetzelfde denken als jij?

Toch kijkt Pariser de toekomst van het internet hoopvol tegemoet. Oké, de doorsnee surfer wint graag tijd door enkel de voor hem interessante dingen voorgeschoteld te krijgen. Toch moeten sites hem ook kunnen verrassen met dingen die totaal vreemd voor hem zijn. Zoniet gaat hij zich vervelen en zijn geluk ergens anders zoeken.

De Amerikaanse boekensite ‘librarything.com‘ speelt daar al op in en biedt met de ludieke ‘Unsuggester’ het totaal omgekeerde aan van je gebruikelijke interesses. Daarnaast beleven mensen, ondanks het feit dat ze graag alles onmiddelijk en op maat krijgen, vaak het meeste plezier aan dingen waar ze eerst wat moeite voor moeten doen.

Hoe omzeil je dan die filterbubbel? Marketingbedrijven en de verzamelaars van persoonlijke gegevens zijn technologisch zo uitgekookt, dat je op het web onmogelijk volledig aan hun personalisatiedrang ontkomt.

Daarom vraagt Pariser in zijn boek aan de bedrijven en overheden om de regels gezamenlijk te herschrijven. In het belang van elke partij: de provider, de controlerende instanties en de gebruiker.

Ten slotte geeft hij op ‘thefilterbubble.com‘ 10 handige tips om de bubbel te doorprikken. Hier alvast een voorsmaakje:

1. Verwijder je cookies regelmatig. Websites plaatsen deze bestanden op je harde schijf om je voorkeuren te onthouden.

2. Wis regelmatig de geschiedenis van je browser. Google kijkt naar jouw surfgeschiedenis om de resultaten van je zoekopdrachten vorm te geven.

3. Wees voorzichtig met socialenetwerksites. Via Facebook kan je jouw lief en leed etaleren en verspreiden over het hele net. Zet dus enkel op Facebook wat je aan de hele wereld wilt laten weten.