Opinie, Nieuws, Milieu, België, Aardappelproces - Jan Thoelen

De aardappelkwestie: wat u niet te horen kreeg

Door genetisch gemanipuleerde aardappelen, resistent tegen de aardappelplaag, zouden de Vlaamse landbouwers jaarlijks 55 miljoen euro kunnen besparen op gewasbeschermingsmiddelen. Daarmee zouden ze dus twee vliegen in één klap slaan: minder kosten voor de boer en een milieuvriendelijke aardappelteelt. “Wie kan daar iets op tegen hebben?”

maandag 6 juni 2011 22:30
Spread the love

Als boer graven we graag naar de grond van de zaak, dus ook in deze kwestie. Laten we ons allereerst eens afvragen waarom de Vlaamse aardappelboeren ieder seizoen 10 tot 15 keer met hun spuittoestel uitrukken om deze gevreesde schimmelziekte te lijf te gaan.

Bintjes

Meer dan de helft van het Vlaamse bewaaraardappelareaal wordt momenteel beplant met één en het zelfde ras: Bintje. Naast het feit dat Bintje top opbrengsten levert van lichtgele, lichtbloemige, uniforme aardappelen, geschikt voor friet en consumptie, is dit een zeer plaag-gevoelig ras.

U moet geen landbouwer zijn om te beseffen dat indien wij dergelijke oppervlakte aanplanten met dit ziektegevoelige ras, in combinatie met een nauwe vruchtwisseling, een bemesting op basis van drijfmest en kunstmest en een chemische onkruidbestrijding, dat hier niet enkel aardappelen worden gekweekt maar vooral ziekte.

Toch moeten we ons af vragen waarom de Vlaamse boeren zo massaal inzetten op dit ziektegevoelige ras? Want er zijn aangenamere zaken dan iedere twee weken met de veldspuit je land op te moeten gaan.

Anno 2011 wil de consument en de aardappel-handel enkel nog spotgoedkope, lichtgele, lichtbloemige aardappelen, geschikt voor friet en consumptie, die daarbij ook nog eens uniform zijn en lang bewaren: Bintjes dus. Om al deze positieve ras-eigenschappen te bundelen, moest de Bintje-aardappel dus wel ergens toegeven en dat was dus in zijn levensnoodzakelijke ziekteweerbaarheid. Tot op heden ook nog eens zeer interessant voor de agro-industrie, want met fungiciden (schimmelbestrijdingsmiddelen) valt veel geld te verdienen.

Laten we vervolgens even rekenen: Omwille van het grote aantal tussenschakels in de vermarkting van de aardappelen en de zeer lage winkelprijzen van minder dan 50 cent per kilo, worden onze gangbare boeren verplicht om minstens 40 tot 50 ton aardappelen te halen van een hectare om zich van een waardig inkomen te voorzien.

Duurzaam en waardig

Stel nu dat wij als consument bereid zouden zijn om minstens 1 euro per kilo te betalen voor onze aardappelen en dat we daarenboven een beetje meer moeite zouden doen om de aardappelketen zo kort mogelijk te houden: via hoevewinkels, boerenmarkten, aardappel-abonnementen, dan zou onze Vlaamse aardappelboer zijn waardig arbeidsinkomen reeds kunnen halen bij een oogst van 20 tot 30 ton per hectare. (Dit wordt momenteel reeds gedaan door de bioaardappeltelers.)

Stel dan ook eens dat wij als consument bereid zouden zijn om naast licht-gele, licht-bloemige bewaar aardappelen ook af en toe eens te kiezen voor ietswat blekere aardappelen, ietswat bloemerige of hardere aardappelen, een mix van kleine en grotere aardappelen, of alternatieven zoals aardpeer?

Wel, het moet nu toch lukken dat een aantal aardappelrassen: Bionica, Toluca, Sarpo-mira, Bio-gold, Raja bovenstaande eigenschappen bevatten alsook de geroemde resistentie tegen de aardappelplaag. Niet door genetische manipulatie zoals de aardappelen te Wetteren, maar door jaren van biologisch veredelingswerk op maatschappelijk aanvaarde wijze. (Ik wil deze rassen niet verafgoden, want ook een deel van hun eigenaars maken momenteel deel uit van de agro-business. Maar met dit soort rassen en deze veredelings-techniek kan wel op betaalbare en aanvaardbare wijze verder veredeld worden, ook op het landbouwbedrijf.)

De aardappelplaag-problematiek zou dus met andere woorden – mits een bewuste keuze voor een divers pakket van alternatieve aardappelrassen, biologische teelttechnieken en een eerlijke prijs voor de boer – vandaag op een duurzame en relatief goedkope manier op te lossen zijn. Maar wat met de onzekere toekomst? De klimaatsveranderingen en de opkomst van nieuwe ziekte en plagen?

Wel, indien deze biologische veredelaars ook maar een fractie van de financiële middelen zouden krijgen die de GGO-onderzoekers vandaag krijgen, zouden zij samen met de boeren, deze natuurlijke aardappelsoorten kunnen verder veredelen om weerbaarheid op te bouwen tegen welke ziektes de toekomst ons ook zou brengen: robuustheid. Mits natuurlijk de voorwaarden dat de boer kiest voor rassendiversiteit en biologische landbouwtechnieken. Enkele prachtige voorbeelden hiervan zijn Niek Vos en zijn Bionica-aardappel, Sarvari-trust, Dottenfelderhof Zuchtung, Bingenheimer Saatgut, Werkgroep eigen zaadteelt en Botton-Village Seed breeding.

Boerenverstand

Wat dan met de toenemende wereldbevolking? Als we momenteel, volgens Panorama, 1/3 van ons voedsel wegwerpen, een groot deel van ons landbouwareaal opofferen voor veevoederteelten ten gunste van de vleesproductie en zelfs een deel van onze land- en tuinbouwgewassen exporteren, dan zal een tekort aan aardappelen niet echt een probleem worden.

Maar laat me eerlijk zijn, of u als consument nu deze extra moeite wel of niet gaat doen, en of onze Vlaamse regering ‘in actie’ eindelijk hun gezond boerenverstand eens gaat gebruiken, daar lig ik niet wakker van, want dat zal vroeg of laat wel moeten gebeuren. Wat me wel enorm kwelt is het feit dat de Wetterse-GGO aardappelen zullen verkocht worden aan de hoogste bieder: Bayer, Monsanto, BASF of één van hun dochterbedrijven. Bedrijven die niet dezelfde vredelievende intenties hebben als onze Gentse GGO-wetenschappers.

Een verduidelijking: Door het onderzoeken van de ware impact van pesticiden op mens en milieu en de strenger wordende reglementering van Europa, zullen boeren in de toekomst steeds minder pesticiden mogen gebruiken. Jammer voor Bintje, want deze kan niet groeien zonder pesticiden. En jammer voor Bayer, Monsanto en BASF, toeleveranciers van pesticiden, want een belangrijke stroom van hun inkomsten zal hierdoor stoppen.

Daarom kozen zij om samen met de wetenschap via genetische manipulatie, een aardappelras te ontwikkelen dat resistent is tegen de aardappelplaag en dat daarenboven te patenteren valt. Als de boer dus in de nabije toekomst geen pesticiden meer bij deze bedrijven zal mogen kopen, zal hij alsnog van hen afhankelijk worden voor zijn plantgoed.

We zagen dit al eerder gebeuren in Azië en Latijns-Amerika waar deze bedrijven boerenfamilies en hun eco-systemen tot de wanhoopsdaad drijven. Het goedkope GGO-katoen ,geproduceerd door de Indische boeren voor de kledij van de westerling, zorgt voor een golf van zelfmoord op het Indische platte land, doordat zij niet langer hun schulden kunnen afbetalen aan deze bedrijven. De goedkope GGO-soja, voor onze oliehoudende producten en onze veevoeders zorgt voor een massale ontbossing van het amazonewoud in Brazilië.

De productie van deze GGO-gewassen creëren dus erbarmelijke socio-economische omstandigheden die voor deze mensen onhoudbaar worden. Zij hebben geen keuze zoals de Vlaamse boeren. Ze worden door deze agromultinationals subtiel gedwongen om te kiezen voor hun GGO-zaden en bijhorende gewasbeschermingsmiddelen, alsook om hun oogst tegen zeer lage prijzen te verkopen zodat er door de agro-industrie duchtig mee gespeculeerd kan worden op grondstoffen markten.

Tsunami van superaardappelen

Dus, “Wat is dan geweld meneer?” Een 20-tal aardappelplanten uittrekken in Wetteren, om symbolisch de macht te breken van de wereldvreemde biotechnologie en agro-industrie? Of boeren in het zuiden tot de wanhoopsdaad drijven en consumenten in het Westen blijven voorliegen?

Misschien nog even dit voor ‘de landbouwers’ onder ons: Tot op heden bepaalt het feit of je ‘een goede boer’ bent: (bodembewerking, bemesting, gewasbescherming, rassenkeuze, vermarkting) of je al dan niet een leefbaar inkomen haalt uit de aardappelteelt. Indien Vlaanderen overspoelt zal worden door de GGO-superaardappelen, zal de aardappelteelt een koud kunstje worden, iets wat iedere akkerbouwer er gewoon bij kan nemen. In een markt van vraag en aanbod zal dit zeker een dalende prijszetting met zich meebrengen. Als boer twee keuzes dan: schaalvergroting of stoppen met de aardappelteelt. Zeiden onze vrienden van het ILVO, VIB & HOGENT niet dat hun GGO-aardappel er ook was voor ‘de kleine Vlaams boer’?

De GGO-onderzoekers hebben momenteel van Minister Lieten hun schade vergoeding reeds gekregen, zonder het proces te moeten afwachten: 250.000 euro, geld van de Vlaamse burger. Bovenop de 150.000 euro die ze reeds gekregen hadden voor hun 200m² groot GGO-aardappelveld. De 20 ‘vernietigde’ GGO-aardappelen werden ondertussen reeds opnieuw aangeplant en de veldproef gaat gewoon door! En wat kregen wij, die opstonden voor rechtvaardigheid en het doorbreken van de leugens?

Laat u niet indoctrineren door de cowboybeelden van de media, want zij knipten en plakten er wat op los. Ze vergaten op de beruchte actiedag onze massaal bezochte infomarkt in beeld te brengen en wilden dit verhaal er niet bij vertellen. Staar u ook niet blind op het gebruikte actiemodel, want het is verdomd moeilijk om op een andere manier het GGO-debat open te trekken.

De aardappelkwestie dient eindelijk eens in zijn context geplaatst te worden: veredeling + teelttechniek + vermarkting + consumptie. Landbouw is een holistisch gebeuren en dit wordt miskend door onze reductionistische wetenschap.

Verder geen getreur en geklaag, want u kan morgen kiezen waar en welke aardappelen u zal kopen en dat maakt het echte verschil!

Jan Thoelen

Jan Thoelen is boer-in-opleiding.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!