Organisaties als Action Aid International, Oxfam International en de International Trade Union Confederation deden de oproep in een gezamenlijk communiqué. Ze vinden dat de winsten moeten gaan naar arme landen met een zware schuldenlast, zodat die zich kunnen wapenen tegen schokken zoals de financiële crisis in 2008-2009 en de scherpe stijging in voedsel- en brandstofprijzen.

“We vragen aan de raad van bestuur van het IMF om de criteria van het nieuwe rampenfonds uit te breiden om schulden te kunnen kwijtschelden, zonder schadelijke voorwaarden voor landen in crisis, en om de kas te vullen met de opbrengst uit de goudverkoop”, klinkt het. Het fonds waarvan sprake werd in juni opgericht om Haïti te helpen met zijn wederopbouw na de verwoestende aardbeving in januari 2010 en schort twee jaar lang de schuldbetalingen aan het IMF op. Arme landen die door een ramp worden getroffen, hoeven voorts geen achterstallige schulden meer te betalen aan het IMF.

Strauss-Kahn

Deze week beslist de raad van bestuur van het IMF over de opbrengst uit de goudverkoop. Maandag zei IMF-directeur Dominique Strauss-Kahn dat beleidsmakers meer oog moeten hebben voor ongelijkheid en sociale cohesie. “De zogenaamde Washington-consensus die de vrije markt verkiest, ligt nu achter ons.”

“De vruchten van economische groei moeten breed worden verdeeld en mogen niet in handen blijven van enkele bevoorrechte partijen. Hoewel de markt centraal moeten blijven, mag de onzichtbare hand geen onzichtbare vuist worden”, verklaarde hij aan toehoorders nabij de George Washington-universtiteit.

Strauss-Kahn mag dan wel een sleutelrol hebben gespeeld in de oprichting van het Fonds voor Schuldverlichting, hij repte niet over de oproep uit het middenveld om de winst uit goudverkoop te gebruiken om het rampenfonds te spekken en om meer arme landen toe te laten.

Door de historisch hoge goudprijs heeft het IMF minstens 2,5 miljard euro meer verdiend dan vooropgesteld in 2008, toen het Muntfonds startte met de verkoop van 403 ton goud. In 2009 ging het IMF akkoord om 635 miljoen euro van deze opbrengst te gebruiken om arme landen goedkope leningen te verschaffen. Sindsdien blijft de goudprijs stijgen. De ngo’s schatten dat het IMF uiteindelijk nog eens minstens 1,8 miljard euro zal verdienen aan de verkoop.

De raad van bestuur zal verschillende opties voor de opbrengst bestuderen. Een mogelijkheid is om de werkingskosten van het IMF, die vroeger werden gedekt door de winst uit leningen, te betalen met het geld. Een andere mogelijkheid is om met de opbrengst uit de goudverkoop reserves aan te leggen om te gebruiken in geval van crisissituaties, zoals de beurscrash in 2008, of om landen met lage inkomens te helpen herstellen van zulke crises en hun schuld te verkleinen of te schrappen.

Sierra Leone

Het middenveld verkiest de laatste optie omdat de geraamde winst uit de leningen dit jaar naar schatting 500 miljoen dollar (350 miljoen euro) zal bedragen, waarmee het IMF zich in een financieel bijzonder sterke situatie bevindt. “Zijn financiën zijn veel gezonder dan toen het besloot zijn goud te verkopen”, stelt Melinda St. Louis van de ngo Jubilee USA.

“Dat kan niet gezegd worden van de armste landen ter wereld. Daar dreigt hongersnood nu de voedselprijzen opnieuw pieken, om nog te zwijgen van stijgende schulden door natuurrampen of financiële crisis veroorzaakt door westerse banken”, verklaart ze. “De morele keuze is duidelijk: het IMF moet zijn overtollige geld voor schuldkwijtschelding gebruiken.”

Het klopt dat sommige van de armste landen hun schulden zagen toenemen door de wereldwijde economische crisis. Sierra Leones schuld is bijvoorbeeld verdubbeld in de voorbije twee en een half jaar. Zijn regering spendeert momenteel meer aan terugbetalingen dan aan gezondheidszorg, aldus de ngo’s.

“Dit is een langverwachte kans voor het IMF om de schulden van arme landen te schrappen”, vindt directeur Collins Magalsi van het Afrikaans Forum en Netwerk voor Schuld en Ontwikkeling (AFNDD). “Het IMF heeft altijd gezegd dat het geen geld heeft om de schulden van deze arme landen af te schrijven. Nu is er een surplus, dan is het logisch dat het geld gaat naar de kwijtschelding van schulden die arme economieën nog dieper in de put duwen.”