Kort nadat president Blaise Compaoré woensdagavond in een dramatische televisietoespraak de muitende militairen had opgeroepen tot kalmte, waren er in de hoofdstad Ouagadougou opnieuw geweerschoten te horen.

Volgens getuigen waren de schoten van woensdagavond laat afkomstig uit het militaire kamp ‘Route de Pô’, gelegen aan de zuidrand van de hoofdstad Ouagadougou, op minder dan een kilometer van het presidentiële paleis.

Een officier van de presidentiële garde verklaarde aan AFP dat zijn manschappen na lang bemiddelen de muitende soldaten hadden kunnen kalmeren. Het is het zoveelste incident op rij met militairen in een wel erg woelige week in het anders zo rustige land van de ‘integere mensen’.

“Onaanvaardbaar gedrag militairen”

Met zijn televisietoespraak ‘tot de natie’ wilde de president de rust in het land herstellen. Hij zei dat het onaanvaardbare gedrag van enkele militairen niet langer zou worden getolereerd in een rechtsstaat, maar hij toonde wel begrip voor het ongenoegen dat aan de basis lag van de muiterij.

In de loop van donderdag zou de president uitgebreide gesprekken hebben met vertegenwoordigers van militairen van diverse legeronderdelen en kazernes om samen met hen naar een bevredigende oplossing te zoeken. Maar of dat zal volstaan om de rust de doen weerkeren?

Sinds woensdag is over het hele grondgebied de avondklok van kracht tussen 21 uur en 6 uur ‘s morgens. Betogingen en samenscholingen zijn verboden. Scholen en universiteiten zijn gesloten. De schrik zit er goed in bij vele inwoners.

Vooral in de nacht van dinsdag op woensdag werd er op grote schaal geplunderd door de muitende militairen in het centrum van Ouagadougou. Daarbij werden winkels en overheidsgebouwen in brand gestoken en was de hele nacht geweervuur van zware wapens te horen. Pas tegen de ochtend werd het weer rustiger in de stad van één miljoen inwoners.

Residentie van burgemeester aangevallen

Muitende militairen van het kamp Sangoulé Lamizana in de wijk Goughin hebben ook de privéresidentie van de populaire burgemeester van Ouagadougou beschoten, aangevallen en in brand gestoken. Simon Compaoré, nummer drie binnen het Congrès pour la démocratie et le progrès (CDP), de partij van de president, werd daarbij volgens een regeringswoordvoerder gewond. Het hele gebouw ging in de vlammen op en de burgemeester en zijn familie werden naar een ziekenhuis overgebracht. 

De privéwoning van de stafchef van het leger, generaal Dominique Djindjéré, werd eveneens ‘s nachts aangevallen door een groep woedende soldaten die er alles kort en klein sloegen. De muiterij bleef niet beperkt tot de hoofdstad.

Ook in enkele provinciesteden kwam het weer tot schermutselingen waarbij soldaten plunderend hun woede koelden. In Gaoua, op 395 km ten zuidwesten van Ouagadougou, waren volgens getuigen de hele nacht geweerschoten te horen.

Maandagavond waren soldaten met wapens in de hand al schietend op straat gekomen in de stad Fada N’Gourma, in het uiterste oosten van het land. Het lokale gerechtsgebouw werd met raketwerpers bestookt en alle toegangswegen tot de stad met barricades afgesloten.

Spoor van vernieling in hoofdstad

Die nieuwe rebellie volgde op een zeer woelige week in Burkina Faso. In de nacht van 22 op 23 maart was het al tot gewelddadigheden gekomen waarbij veel woedende militairen waren betrokken. Zij trokken een spoor van vernieling door het centrum van de hoofdstad, die vorige woensdag zo goed als uitgestorven leek.

De directe aanleiding was de veroordeling op dinsdag 22 maart van vijf militairen door een rechtbank in Ouagadougou voor ‘zedenfeiten’ tegen een burgervrouw. Vier soldaten kregen 15 maanden celstraf opgelegd, de hoofdbeschuldigde 18 maanden effectief en een definitieve verwijdering uit het leger.

Hun ‘wapenbroeders’ vonden die veroordeling buiten proportie en gingen uit solidariteit de straat op om hun ongenoegen tegen de rechters te ventileren. ‘s Nachts werd het Palais de Justice met raketwerpers en kalasjnikovs bestookt en andere regeringsgebouwen in brand gestoken en winkels geplunderd.

In een poging de rust te doen weerkeren, werden donderdag de straffen van de soldaten opgeschort en enkele herrieschoppers vrijgelaten. Maar de rust keerde dus niet terug in de Burkinese kazernes. 

Ivoorkust als inspiratiebron?

Volgens sommige bronnen zouden Burkinese soldaten zich vooral laten inspireren door de recente gebeurtenissen in buurland Ivoorkust waar sinds enkele weken de burgeroorlog weer volop woedt tussen de regeringstroepen die trouw blijven aan president Gbagbo en de rebellen die de verkozen president Ouattara steunen.

Vele Burkinezen leven erg mee met wat er gebeurt in Ivoorkust omdat ze er familieleden hebben wonen of er zelf een tijdlang hebben gewerkt in de cacao-industrie. Ook president Compaoré is nauw betrokken bij de diplomatieke pogingen van de Afrikaanse Unie en ECOWAS om een oplossing te vinden voor de crisis in het buurland. Hij heeft zich altijd tégen Gbagbo uitgesproken. Sommigen verwijten hem dat hij te veel tijd steekt in die Ivoriaanse crisis en daardoor de problemen in eigen land schromelijk verwaarloost.

Scholieren doodgeschoten

De onrust komt er nauwelijks enkele weken na het einde van het tweejaarlijkse Fespaco-filmfestival dat duizenden filmliefhebbers uit de hele wereld naar Ouagadougou lokte voor de 22ste editie.

Kort voordien was er al hevige onrust onder de scholieren ontstaan omdat de politie bij een manifestatie op 22 februari in de stad Koudougou het vuur had geopend op scholieren die protesteerden tegen de dood in verdachte omstandigheden van Justin Zongo. Die jongen zou in een politiecel zijn doodgemarteld, officieel overleed hij aan meningitis.

Uit veiligheidsoverwegingen en om geen onrust te creëren tijdens het festival had de overheid alle scholen en universiteiten in het land gesloten. Maar ook onder studenten blijft het ongenoegen sudderen. Nieuwe manifestaties zijn al aangekondigd.

President Blaise Compaoré is al sinds 1987 aan de macht in Burkina Faso en werd bij de presidentsverkiezingen van december 2010 voor een nieuwe ambtstermijn van vijf jaar herverkozen. Volgens de grondwet is dit zijn laatste ambtsperiode, maar er doen geruchten de ronde dat hij artikel 37 van de grondwet zou willen laten wijzigen om toch nog langer aan de macht te kunnen blijven … Als dat zou gebeuren, kan de vlam pas goed in de pan slaan.