Update: Aly Sobhy, waarvan sprake in het artikel, werd zondagochtend, 13 maart, in vrijheid gesteld samen met nog achtendertig andere revolutionaire jongeren. Ongeveer honderdvijftig anderen blijven in hechtenis in afwachting van hun verschijning voor een militaire rechtbank. (Bron: Ahram Online)

Geweld tussen kopten en moslims

Het bloedigste geweld de afgelopen week vond dinsdagmiddag 8 maart plaats. Tijdens rellen tussen moslims en kopten, die in de arbeiderswijk Moqattam te Caïro demonstreerden, vielen er dertien doden, acht van hen koptische christenen, en meer dan honderd gewonden.

De kopten protesteerden er tegen de brandstichting in een koptische kerk in het dorp Sol in Atfeeh, in de provincie Helwan, 30 km ten zuiden van Caïro, en kwamen op voor een betere bescherming van hun religieuze minderheid. Volgens de Egyptische overheid zijn ongeveer acht procent van de Egyptenaren kopten.

De aanleiding van de brandstichting was de relatie tussen een koptische man en een moslima. Zaterdag kwamen er al twee mannen om – de vaders van het koppel – tijdens gevechten tussen moslims en christenen. Interreligieuze relaties zijn nog steeds een heikel punt in Egypte.

Na de begrafenis van de vader van de vrouw trok een groep moslims naar de dorpskerk en stichtten er brand.

Donderdag woonden enkele duizenden kopten in Caïro de begrafenisplechtigheid bij van de slachtoffers die op dinsdag gevallen waren.

Internationale vrouwendag

Op dinsdag verzamelden ook ongeveer duizend vrouwen op het Tahrirplein ter gelegenheid van de internationale vrouwendag, melden verschillende bronnen. Maar wat de Egyptische Miljoen Vrouwen Mars moest worden, eindigde in mineur.

De demonstratie volgde op een oproep via een Facebookevent.

“The Women of Tahrir” Filmpje bij de oproep tot de Miljoen Vrouwen Mars.

De demonstranten trokken op naar het Tahrirplein met eisen als strengere straffen voor seksuele misdrijven, een eerlijke vertegenwoordiging in het parlement en de mogelijkheid voor een vrouw om zich verkiesbaar te kunnen stellen als presidente van het land.

Gelijkwaardigheid voor iedereen ongeacht ras, geslacht of religie, quoi.

Vrouwen vormen de grootste demografische groep in het land en eisen hun rechten. In het hervormingscomité dat werd opgericht na het afzetten van Moebarak zit niet één vrouw. In het huidige kabinet werd er slechts één aangesteld.

Op het plein werd getracht nog enkele toespraken te houden, maar de samenkomst verwerd al gauw tot een roepwedstrijd tussen voor- en tegenstanders van de Miljoen Vrouwen Mars.

Voor het vallen van de avond werden de vrouwen verspreid over het plein omdat ze belaagd werden door honderden, vooral jongere, mannen. Vrouwen werden opgejaagd door testosteronzieke heethoofden terwijl vrienden en familie hen trachtten te beschermen.

Uiteindelijk, toen de veiligheid van de vrouwen ernstig bedreigd werd, werd er door enkele aanwezige militairen ingegrepen. Zij dreven de mannen terug. Toen de militairen uiteindelijk verdwenen, waren de vrouwen genoodzaakt te vluchten.

Arbeidersrechten, ja! Vrouwenrechten, neen!

Eén van de agressors, Youssef, verklaarde de leuze “Niet Nu” die door de mannen gescandeerd werd, naast leuzen als “Neen aan vrijheid”, als volgt:

“Vandaag gaat het over gans Egypte. We moeten ons verenigen. Het kan niet zijn dat één groep nu individuele rechten opeist. Er zijn momenteel andere doelstellingen. Later kunnen ze het hebben over wat zij willen.”

Zijn opinie werd bijgetreden door menig conservatieveling. Een andere agressor, Abdul Wahab, een ingenieur, voegde eraan toe dat het buitenlanders waren die deze vrouwen, waarvan hij meende dat zij er seksuele betrekking mee hadden, opzetten om op straat te komen en te protesteren.

Arbeidersprotesten zijn dagelijkse kost in Egypte, als een direct resultaat van het regimes neoliberaal beleid. Tienduizenden arbeiders komen op straat om hun rechten op te eisen zonder dat deze tegengewerkt worden door razende mannenhordes met last van amok of in musk.

Ook Abdul Wahab was daarbij. Op de vraag waarom hij zich dan keert tegen vrouwen die hun rechten opeisen en hun ongenoegen uiten, antwoordde Abdul: “Dit is er niet het moment voor.”

Minachting van vrouwen, een oud zeer

Vrouwen meldden dat tijdens de dagen van protest op het Tahrirplein de seksuele agressie, de intimidaties, het lastigvallen, het verbaal misbruik, zo goed als verdwenen waren, maar dat het, zo gauw Moebarak afgetreden was, terug opflakkerde.

Voor de vrouwen dinsdag op het Tahrirplein zal het wellicht een schrale troost wezen dat niet alle Egyptische mannen vastgeroest zitten in hetzelfde ziekelijk patroon.

Ahmed, een vertaler en leraar Arabisch, één uit de groep mannen die de demonstrantes trachtte te beschermen – die waren er ook – was uitermate gechoqueerd door de gebeurtenissen en verklaarde dat “na alles wat mannen en vrouwen samen hebben doorstaan dit een regelrechte schande is!”

Farida, een redactrice bij een lokaal magazine, die deel uitmaakte van een groep journalistes die huilend van het plein werden verjaagd – door belagers waarvan sommigen nog zichtbaar de verwondingen vertoonden, opgelopen tijdens de anti-regeringsprotesten – zei dat ze niet verwacht had met zoveel manifeste haat te maken te krijgen.

Een vrouw komt niet dichter bij een presidentschap dan wanneer zij een president baart

Hun dag begon nochtans optimistisch.

“Het zou iets worden als een schooluitstap. We maakten grappige borden en wilden er staan om op te komen voor de vrouwen. Zoveel haat had ik niet verwacht. Niet nadat we zij aan zij op het Tahrirplein hadden gestaan.”

“Sommige mannen zeiden ons dat het dichtst dat we bij een presidentschap zouden kunnen komen, was als we zelf een president zouden baren.”

Sommige vrouwen werden geslagen, weggesleept, camera’s en bezittingen werden gestolen. “Ik had gehoopt dat de zaken beter zouden worden in de toekomst. Na vandaag blijkt dit ‘bullshit’ te zijn”, zei Farida nog.

Vrouwen horen volgens de agressors op het plein nu eenmaal aan de haard. Een bewijs daarvoor is volgens hen dat “god nooit een vrouw tot profeet maakte.”

Contrarevolutionaire krachten

Volgens Abeer, een van de deelneemsters aan de mars, waren de demonstranten die tegen de vrouwen optraden Moebarakaanhangers die de Revolutie willen besmeuren.

Of dit effectief zo is, daarover valt misschien te discusiëren. Maar een feit is wel dat het concept van gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, en de noodzaak hiertoe om de Revolutie effectief te doen slagen, voor sommigen een volstrekt vreemd gegeven is.

De positie van de vrouw is echter niet los te koppelen van de malaise die er heerst in Egypte. Noch van de strijd om burgelijke vrijheden.

Feministe en activiste Mona Ezzat zei dat dit het resultaat is van de cultuur die gecreëerd werd door het oude regime. “Het is een natuurlijk product van lange jaren van dictatuur en de afwezigheid van cultuur in Egypte.” Ze is van mening dat de agressors relschoppers waren die niet de meerderheid van de Egyptenaren vertegenwoordigen.

De meeste mensen op het Tahrirplein zijn de mening toegedaan dat het oud regime geboefte betaalt voor hun contrarevolutionaire tactieken. “Ze komen hier elke dag om te trachten onze demonstraties te verstoren. Elke dag zien we dezelfde gezichten.”

Vrouwenbeweging geeft niet op

De organisatoren van de Vrouwenmars hebben geen wortels binnen mensenrechtenbewegingen of politieke partijen. “We zijn gewoon Egyptenaren die samenkwamen op het Tahrirplein en dezelfde ideeën delen,” zei Ahmed Mustafa, coördinator van de mars.

De beweging is van plan ervoor te zorgen dat hun stemmen gehoord zullen worden door het organiseren van meer protesten, over de zaak te schrijven en vertegenwoordigers van de overheid aan te spreken.

De vraag is welke effectieve stappen de Egyptische overheid zal ondernemen om de positie van de vrouwen in het land te verbeteren.

Nog volgens Abeer zou huidig premier Essam Sharaf dinsdag wel de oprichting van een Hoge Commissie voor Vrouwen hebben aangekondigd die rechtstreeks aan hem dient te rapporteren en waar vrouwen actief aan zouden kunnen deelnemen. (Nvdr, hiervan vond ik momenteel nog nergens anders een bevestiging.)

Het is momenteel niet bekend of en hoeveel gewonden er zouden gevallen zijn tijdens deze Miljoen Vrouwen Mars.

Woensdag: demonstratie voor verandering

Woensdag 9 maart vond een demonstratie plaats op het Tahrirplein met de eis voor verandering aan het adres van de huidige militaire leiders.

Omstreeks vijf uur ‘s avonds werden de demonstranten aangevallen door wat door getuigen omschreven werd als “boeven van de staatsveiligheid en de Nationale Democratische Partij van ex-president Moebarak.”

De staatstelevisie meldde dat het ‘studenten’ waren. Een verklaring die door ooggetuigen met klem bestreden wordt en ook door beelden die circuleren van de ongeregeldheden weerlegd lijkt te worden.

Het leger maakte, volgens meerdere getuigenissen, van de gelegenheid gebruik zich die dag eveneens tegen de demonstranten te keren.

(Beelden van mindere kwaliteit.) 

 
Journalisten die op het plein aanwezig waren om verslag uit te brengen over de gebeurtenissen werden gearresteerd en vast gehouden in het Egyptisch museum.

Alle tenten op het plein die sinds de aanvang van de revolutie gebruikt werden door demonstranten, werden met geweld verwijderd door het leger en de onruststokers.

Het gedenkteken dat opgericht werd voor de martelaren van de Revolutie werd vernield. Enkel de Egyptische vlag bleef overeind.

Rassd Network News meldde dat de reden waarom de tenten verwijderd werden, was omdat in één van de tenten “prostitutie” bedreven werd …

De demonstranten werden bestookt met stenen, stokken en molotovcocktails. In de nasleep van het gewelddadig optreden werd de avondklok ingesteld vanaf negen uur ’s avonds.

Arrestaties

Verscheidene demonstranten werden gearresteerd en sommigen werden na hun arrestatie ook gefolterd door militairen.

Onder de gearresteerden waren Ramy Essam en Aly Sobhy, respectievelijk zanger/muzikant en acteur. Ramy Essam werd na foltering terug vrijgelaten.

Aly Sobhy is stichtend lid van de toneelgroep Hala en speelde ondermeer in de serie Ahl CaIro (nvdr, Mensen van Caïro). Hij is geïnteresserd in straattheater en lid van Clowns zonder Grenzen.

Hij werd gearresteerd toen hij protesteerde tegen de arrestaties van andere demonstranten. Zijn arrestatie veroorzaakte verontwaardiging en protest.

Collega’s van Sobhy, die bij hem waren op het Tahrirplein, omschrijven hem als een vreedzaam demonstrant die van zijn land houdt en vecht voor vrijheid en sociale rechtvaardigheid. Een respectabel man van principes.

In het midden, Aly Sobhy.

De Egyptische televisie toonde Sobhy’s foto met het label gewelddadig misdadiger. Dit zou de onrust omtrent zijn arrestatie nog verhogen wegens een recente beslissing om personen schuldig bevonden aan gewelddadigheid te executeren, meldt Ahram Online.

Op 27 januari schreef Sobhy een notitie op Facebook, bedoeld als testament. Omdat, zo schreef hij, hij zich gerealiseerd had “op eender welke moment een kogel in het hoofd te kunnen krijgen of doodgeslagen te kunnen worden.”

Hij moedigde de mensen aan om op straat te komen en hun rechten op te eisen. In zijn testament schreef hij dat “mensen zich moeten realiseren dat er niets zou veranderen zonder offers te brengen.”

Aly Sobhy is naar verluid in handen van het leger en zou mogelijk voor een militaire rechtbank moeten verschijnen.

Folteringen

Ramy Essam, die bekend werd als “de zanger van de Revolutie”, bracht het relaas van zijn foltering.

Tijdens de Revolutie werd zijn ‘Tahrirlied’, dat hij gedurende de hele revolutie tijdens zijn optredens op het plein bleef zingen en dat het lijflied van de Revolutionaire Beweging was geworden, door iedereen gezongen.

”Woensdag bevond ik me op het plein met de rest van de demonstranten toen we omstreeks vijf uur in de namiddag verrast werden wanneer het leger, samen met een grote groep gewapende burgers, ons aanvielen met stokken en stenen.”

”Zij begonnen de tenten af te breken, onze spandoeken en borden te vernielen en iedereen aan te vallen die zich in de kring van demonstranten bevond.”

“Ik werd door een groep militairen naar een plek naast het museum gesleurd en overgeleverd aan officieren die me aan handen en voeten boeiden. Vervolgens begonnen ze me op mijn lichaam en in mijn gezicht te slaan en bewerkten ze mijn rug en voeten met buizen, stokken, zwepen, kabels en plastic tubes.”

”Nadien haalde ze een stroomstootwapen, hetzelfde wat ze gebruikten tijdens demonstraties en bewerkten me ermee op verschillende plaatsen op mijn lichaam. Aanvankelijk met één toestel, vervolgens met meerdere.”

”De officieren bekogelden me met allerhande troep, stapten op me en gooiden schoenen in mijn gezicht. Ze knipten mijn lange haren af en duwden mijn gelaat in het vuil.”

Demonstranten uitten vooral bezorgdheid over de wending die het militair optreden woesdag nam. Men stelde zich de vraag of het leger aan de kant stond van de staatsveiligheid en de sujetten van de voormalige NDP, of nog voor honderd procent achter de revolutie staat.

Sommigen gaan ervan uit dat het een poging is van de leiding van het land om de sit-ins, die sinds de aanvang van de revolutie op het plein plaatsvinden, in de toekomst te verhinderen.

De verwondingen van een van de demonstranten woensdag..

Herhaling van de “Slag van de Kameel”

Er zijn stemmen die beweren dat Jan Modaal in Egypte zichzelf afvraagt waarom er feitelijk nog demonstranten op het plein waren. Zij beweren dat er een consensus bestaat om Essam Sharaf, de kersverse premier sinds 3 maart, wat respijt te geven alvorens terug te keren naar het plein met verdere eisen.

Al Jazeera meldde dat de aanstelling van Sharaf goed ontvangen werd door het Egyptische volk. Onder andere omdat hijzelf een fervent criticus van het oude regime is en gezien wordt als één van de demonstranten, wat hem veel ‘street credibility’ oplevert.

Daarnaast wordt beweerd dat ook nogal wat bewonders van Caïro vinden dat de economie te veel te lijden heeft onder de protesten op het Tahrirplein. Het wordt ironisch verwoord dat “men kan zien dat de economie terug volop draait wanneer het plein terug de verkeershel is van weleer.”

Anderen doet het optreden op het Tahrirplein van woensdag jongstleden dan weer terugdenken aan de bloederige confrontatie tussen voor- en tegenstanders van Moebarak op woensdag 2 februari, exact vier weken eerder.

Enkele uren na een optreden van Ramy Essam met zijn band Mashakel poogden toen voorstanders van Moebarak het plein te heroveren. Er vielen toen meerdere doden en meer dan zeshonderd gewonden.

De demonstranten op het plein werden die dag eveneens belaagd met stokken, stenen en molotovcocktails. Deze strijd wordt ook “de Slag van de Kameel” genoemd omdat er toen op de manifestanten werd gechargeerd met paarden en kamelen.

De sit-ins zijn in ieder geval een doorn in het oog van sommige leidersfiguren.

Hoeveel gewonden en gearresteerden er nu woensdag te noteren waren en of er dodelijke slachtoffers gevallen zijn, is momenteel niet duidelijk. Maar dat er meerdere slachtoffers en gearresteerden zijn, staat buiten kijf.

Zowel Sobhy als Ramy Essam waren van in het begin actief betrokken bij de Egyptische Revolutie.

Vrijdag van Nationale Eenheid

 
Duizenden Egyptenaren, moslims en christenen, verzamelden 11 maart op het Tahrirplein voor de “Vrijdag van Nationale Eenheid”. Dit om een halt toe te roepen aan de aanvallen op koptische christenen en de verbondenheid tussen de verschillende geloofsgroepen en de eenheid van het Egyptische volk te benadrukken.

De manifestatie was een direct gevolg van de confrontaties tussen kopten en moslims dinsdag jongstleden.

Waarnemers verklaarden eerder dat de bende onruststokers die de christenen dinsdag had aangevallen, geaffilieerd zou zijn met de voormalige Nationale Democratische Partij en dat de aanval op de kopten een poging was de religieuze spanning in het land op te voeren.

Ook zijn er stemmen die beweren dat zelfs de brandstichting in de kerk aan hen toe te schrijven zou zijn.

Sheik Muzmir Shahin van de Omar Makram moskee waarschuwde ervoor, in zijn sermoen tijdens de religieuze plechtigheid op het Tahrirplein, hen te volgen “die erop uit zijn religieuze spanningen aan te wakkeren en de verworvenheden van de revolutie te vernietigen door een wig te drijven tussen christenen en moslims.”

Shahin uitte zijn diepe droefenis over deze pogingen Egyptes moslims en christenen tegen elkaar uit te spelen. Hij riep de Egyptische overheid ook op om een bankrekening te openen met als doel donaties in te zamelen bij moslims om de koptische kerk in het dorp Sol in Atfeeh herop te bouwen.

Centrum Tahrirplein onder water

Opvallend was dat de militairen het centrum van het plein, dat woensdag gewelddadig werd ontruimd, onder water hadden gezet om een sit-in te voorkomen. Want ondanks alles zijn veel Egyptenaren er nog steeds van overtuigd dat het oude regime nog niet werd verwijderd en zijn velen niet tevreden met de grondwettelijke hervormingsvoorstellen die momenteel op tafel liggen.

Of het leger succesvol blijft in de beheersing van deze uitermate geladen en symbolische vorm van actievoeren op deze zeer symbolische plaats, zal de toekomst uitwijzen. Het zal afhangen van de wilskracht en het doorzettingsvermogen van die actievoerders die gezworen hebben op het plein te blijven tot de laatste resten van het voormalige regime volledig verwijderd zijn, nu hun tentenkamp ontmanteld is.

Afgelopen week was in ieder geval een week waarin er wat schortte aan de eenheid tussen de seksen, tussen de religies, tussen de militairen en de demonstranten. Ondanks de hoop en het geloof in die eenheid tijdens de hoogdagen van deze prille Revolutie – die met deze “Vrijdag van Nationale Eenheid” enigszins werd hersteld.

Ramy Essam

Ramy Essam brengt, vlak voor de bloedigste confrontatie op het Tahrirplein van woensdag 2 februari, het lied dat het lied van de Revolutie werd. (Met kort interview.) 
Remix van het nummer met ondertitels. Festivalsfeer op het Tahrirplein, woensdag 2 februari 2011, enkele uren later barstte de hel los, met tal van dodelijke slachtoffers en meer dan zeshonderd gewonden tot gevolg. 
Ramy Essam, “De Revolutie”

“If I can’t dance, I don’t want to be part of your revolution.” – Emm(A) Goldman –

Bronnen:

• CNN
• NBC
• Ahram Online
• Alive in Egypt
• Rassd Network News
• All Voices
• The Guardian
• Le Monde diplomatique English edition
• Association for Women’s Rights in Development
• Egypt Daily News
• AlJazeera
• Volkskrant
• Kerknieuws.nl
• Egyptian Chronicles
• …