De enige Belgische wet ter bescherming tegen uitzetting die de advocaten van clandestiene arbeiders voor een rechtbank kunnen inroepen bij misbruik van mensen zonder papieren is de WET van 13 april 1995 houdende bepalingen tot bestrijding van de mensenhandel en van de kinderpornografie.
Deze wet is totaal niet geschikt en is in vele gevallen niet relevant. Het is een wet ter bestrijding van de mensenhandel en kinderpornografie volgens de titel van de wet. Dat is alles wat een auditeur in handen heeft als hij het misbruik op de werkplek van clandestiene arbeidsmigranten moet bestraffen en de arbeidsrechten van clandestiene migranten wil vrijwaren.
Aangifte doen op eigen risico
Het soort misdrijven waar clandestiene arbeidsmigranten het slachtoffer van zijn, zoals loondiefstal, het ontbreken van sociale verzekering en ongevallenverzekering, onderbetaling, huisjesmelkerij, allerlei overtredingen in verband met veiligheid op de werkplaats, dwang, chantage, bedreiging tot en met geweldsdelicten, worden zelden bestraft omdat mensen zonder papieren zelf geen aangifte durven te doen en dat ook niet veilig kunnen doen.
In een interview in Humo 08/3677 van 22 Februari 2011 wordt de arbeidsauditeur Charles-Eric Clesse uit Charleroi geïnterviewd over zijn wedervaren met die wet. Hij is een van de weinige arbeidsauditeurs in België die vanuit een humanistische perspectief de uitbuiting van clandestiene arbeidsmigranten aanpakt en die deze wet soms met succes toepast tegen koppelbazen en tegen allerlei schimmige constructies van onderaanneming in de bouw, confectie, seizoensarbeid, onderhoud van gebouwen, maar ook in tal van kleine zelfstandige ondernemingen.
Hij merkt daarbij wel op dat hij het geluk heeft dat de rechters van de Arbeidsrechtbank in Charleroi ook open staan voor zijn aanpak. Maar firma’s die in Charleroi gestraft zijn verhuizen simpelweg naar een ander juridisch district waar alle zaken tegen hen vervolgens geseponeerd worden. De wet is geen prioriteit bij het federaal parket en is ook enkel in een beperkt aantal gevallen echt bruikbaar. De frauduleuze koppelbazen en andere schimmige firma’s kunnen er in de feiten op meer manieren aan ontsnappen dan ze dankzij die wet kunnen vervolgd worden.
In het criminele hoekje gedrumd
Deze wet genereert ook een discours dat clandestiene arbeidsmigratie in het criminele hoekje drumt: terwijl mensen zonder papieren de hoop koesterden hier legaal te kunnen werken, mogen ze niet werken – tenzij in de penibele situaties van zwartwerk. In de redenering van de wetgever is elke clandestiene arbeidsmigrant ‘illegaal’, tenzij deze een willoos slachtoffer is van internationale maffiabendes die hem gedwongen hebben naar hier te komen.
Over het misbruik en de uitbuiting op het werk dat in feite pas begint na de reis naar hier – al of niet gedwongen – spreekt de wet in feite met geen woord. Ook al is het een van de meest vooruitstrevende wetten tegen mensenhandel van Europa, mensenhandel is niet het punt waar het om gaat in de overgrote meerderheid van de clandestiene arbeidsmigratie.
Ondermaatse score
De meeste clandestiene arbeidsmigranten zijn vrijwillig naar hier gekomen om legaal te werken. Soms hebben ze wel grote sommen betaald aan transporteurs, maar het is niet zo dat alle transporteurs de ganse keten beheersen van vertrek tot tewerkstelling. Als de invloed van het internationaal crimineel milieu op het transporteren van vluchtelingen is toegenomen, dan is dat enkel te danken aan het constant opdrijven van de repressie aan de grenzen van de EU. (Zie daarover Clandestiene Migratie: Mythen en Paradoxen.)
Als we de statistieken van het commisariaat-generaal voor de vluchtelingen bekijken van 2007 tot 2010 gaat het bij mensen zonder papieren voor een groot deel om de gemiddeld meer dan 75 procent van de asielaanvragen die niet leiden tot erkenning van de vluchtelingenstatus of tot toekenning van de subsidiaire beschermingsstatus. Hiermee scoort België ook onder het Europees gemiddelde.
Door de clandestiene arbeidsmigranten in de hoek van duistere praktijken van slavenhandel te zetten, ondersteunt de wetgever in feite een discours van criminalisering en stigmatisering dat door de op sensatie beluste media wordt aangedikt en in leven gehouden. Daarbovenop komt er ook nog eens de meestal onterechte opsluiting in gesloten centra door de Dienst Vreemdelingenzaken om het plaatje volledig te maken. Xenofobie en racisme tegenover de arbeidsmigranten wordt dus ook instutioneel gevoed en onderhouden op die manier.
Wettelijke bescherming
Het is de status van arbeidsmigrant, met of zonder papieren, die legale bescherming moet krijgen. Dan worden deze mensen niet langer gestigmatiseerd door de wetgever en kunnen ze op een veilige manier klacht indienen en misbruik melden. In die gevallen waar ze werkelijk het slachtoffer zijn van mensenhandel moet die wet natuurlijk wel toegepast worden, dat spreekt in feite voor zich.
Ons uiteindelijk doel moet de ratificatie door België en de andere EU-landen zijn van de VN Arbeidsmigranten Conventie (originele tekst: International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of Their Families), de omzetting ervan in wetgeving en arbeidswetgeving en de toepassing en bewaking ervan. Clandestiene arbeidsmigranten moeten dezelfde rechten krijgen als andere Belgische werkers (zie ook ons ontwerp voor een visietekst).
Ratificatie van de Arbeidsmigranten Conventie
Hoewel de conventie reeds in 1990 door de Verenigde Naties werd goedgekeurd, is ze nog in geen enkel rijk westers land in voege getreden. Ze is in Europa enkel geratificeerd door Albanië, Bosnië-Hercegovina en Turkije.
Het humanisme en de gastvrijheid van de rijke westerse landen is een fantoom dat alleen rechtgehouden wordt door de eigen propaganda. Internationaal worden die verdragen geratificeerd die het meest voordelig zijn voor het westers economisch model. De toestand waarbij intensief wordt geprofiteerd van de goedkope arbeid die voorhanden is in het Zuiden wil men koste wat koste in stand houden. Daarom heeft ook nog geen enkel rijk land de VN Arbeidsmigranten Conventie geratificeerd.
Petitie
In feite zegt dit alles over de intenties van de westerse overheden. Wat kan je verwachten van de Belgische wetgevers als ze zelfs de internationale verdragen die over die materie gaan niet willen ratificeren?
De organisatie December 18, de dag waarop de VN Conventie werd aanvaard, startte een petitie om de Europese regeringen – dus ook de Belgische regering – onder druk te zetten om die Conventie te ratificeren. Daar vind je in de lijst van ondertekenaars onder de prominenten deze personen:
Sharan Burrow, Secretary General ITUC, Belgium
John Monks, General Secretary ETUC, Belgium
François Houtart, Centre Tri-Continental (Cetri) Belgium
Mario Sepi, President EESC, Belgium
Jos Geysels, Chair 11.11.11, Belgium
Jacques Debatty, Vice-Chair CNCD, Belgium
Marien Faure, Secrétaire général, Commission belge francophone et germanophone pour l’UNESCO
Mohammed Abdul Aziz, Chair ENAR, Belgium
Isabelle Durant, MEP – Greens/EFA, Belgium
Michele LeVoy, Director, PICUM, Belgium
Doris Peschke, Sec-General, CCME, Belgium
Michael Schöpf, Regional Director, JRS-Europe, Belgium
Pierre Barge, President AEDH, Belgique
Bart Staes, MEP-Greens/EFA , Belgium
Saïd El Khadraoui, MEP-S&D , Belgium
Zowel de ITUC als de ETUC, de Internationale en de Europese koepels van vakbonden, roepen op om de conventie te ratificeren.
Zie ook De Belgische wetgeving is discriminerend tegenover arbeidsmigranten
Extra bronnen:
The Human Rights of Migrant Workers, The People’s Movement for Human Rights Education
THE MIGRANT WORKERS CONVENTION IN EUROPE, Obstacles to the Rati?cation of the International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of their Families: EU/EEA Perspectives
Ratification of the UN Migrant Workers Convention in the European Union, Survey on the Positions of Governments and Civil Society Actors, 2010, December 18
Report of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, International Labour Conference, 100th Session, 2011
