Het ziet er immers naar uit dat het tijdperk van de goedkope olie definitief tot het verleden behoort. Dat komt door de stijgende vraag vanuit de economische groeilanden, China en India. De voornaamste reden is dat de voorraden fossiele brandstoffen uitgeput geraken. Dat is zeer ernstig, want onze economie is ongelooflijk sterk afhankelijk van fossiele brandstof, zelfs in sectoren waar je het niet direct zou verwachten. De stijgende olieprijzen kunnen een aansporing worden om aan de overgang naar een “koolstofvrije economie”  te werken. Helaas hebben de beleidsmakers in Vlaanderen en België heel andere prioriteiten.

Voedsel

Eet je fossiele brandstoffen? Neen denk je. Indirect toch wel en heel veel. Die zitten in kunstmest, herbiciden en pesticiden. De agro?industrie is heel olie-intensief. Het zijn energieslurpende machines die de grond bewerken en irrigeren, die gewassen oogsten, bewaren, verplaatsen, verpakken en opslaan. Voor elke calorie die we nu eten zijn gemiddeld tien calorieën aan fossiele brandstoffen gebruikt!

Het is overigens begrijpelijk dat men in de landbouw en in de hele economie die geconcentreerde energie is gaan gebruiken. Vier liter olie levert evenveel energie als zes weken mensenarbeid. In oliesamenlevingen heb je geen 2 procent van de beroepsbevolking nodig voor de voedselproductie. In economieën zonder petroleum werkt 70 tot 90 procent in de landbouw.

Vermits het meeste voedsel nu dankzij olie wordt geproduceerd, hebben stijgende olieprijzen ook stijgende voedselprijzen tot gevolg. In landen waar de mensen een groot deel van hun inkomen aan voedsel besteden leidt dit tot rellen. De Arabische revolte heeft heel wat te maken met hoge voedselprijzen. Sommige machthebbers zoals in Saoedi-Arabië subsidiëren daarom het voedsel.

Piekolie

Maar het mooie liedje van de fantastische energiebron die olie is zal niet lang meer duren. Sommigen menen dat de wereldwijde olieproductie haar hoogste punt al bereikt heeft. Anderen menen dat dit binnen enkele jaren zal gebeuren. In wetenschappelijke en meer en meer andere kringen is er een consensus over piekolie.

De Amerikaanse geleerde M.K. Hubbert ontwikkelde dit begrip. Hij stelde vast dat de olieproductie voor bronnen en hele regio’s een klokvormige curve vertoont. Men ontdekt olie en de productie begint op te lopen. Na een piekmoment daalt ze, wordt moeilijker, duurder en stopt. Op basis van zijn berekeningen schatte Hubbert dat de Amerikaanse oliepiek tussen 1966 en 1972 zou vallen. De piek viel in 1970. De curve is sindsdien op vele plaatsen vastgesteld. In een eindige wereld is het logisch dat die curve zich ook op mondiaal vlak voordoet.

Het Britse Energy Research Center acht de kans groot dat de wereldwijde olieproductie vóór 2020 piekt (“The global oil depletion report”, 2011). Andere instanties zoals het Internationaal Energie Agentschap en het Nederlandse Clingendael-Instituut laten gelijkaardige waarschuwingen horen.

Het US Joint Forces Command stelde vorig jaar dat er vanaf 2013 geen productieoverschot voor olie meer zal zijn op wereldniveau. Een leger en zeker het Amerikaanse verbruikt nogal wat olie. Daarom onderzoekt het hoe de strijdkrachten onafhankelijk van fossiele brandstoffen kunnen blijven functioneren.

Rapporten uit verschillende hoeken maken dus duidelijk dat de huidige stijging van de olieprijzen maar een voorproefje is. Verdere stijgingen zullen de economische activiteit doen dalen en daardoor zal olie weer tijdelijk goedkoper worden. Dat is ook effectief gebeurd na de financieel-economisch crisis van 2008. Zo’n jojobewegingen mogen we nog verwachten. Ook de andere fossiele energiebronnen, gas en steenkool, en uranium zullen de volgende decennia hun piekproductie kennen. Bij hen zit dus de oplossing niet.

Vlaanderen

Hoe reageren de Vlaamse beleidsmakers hierop? Het toekomstplan voor 2020 Vlaanderen in Actie is momenteel stevig in opspraak. Het maakt aan de oliepiek geen woorden vuil. Het blijft in tegendeel zweren bij de logistieke functie van Vlaanderen. In Antwerpen gaat de regering verschillende miljarden besteden aan de aanleg van het bij referendum weggestemde BAM-tracé. Ze wil de Brusselse Ring verbreden. Dit jaar beslist ze over een verbreding van het Schipdonkkanaal… Hoelang zullen al die peperdure infrastructuurwerken renderen als de olie schaars en duur wordt? Wie gelooft er dat al die vrachtwagens en schepen elektrisch zullen worden aangedreven?

Het is waar je ziet eindelijk ook in Vlaanderen meer en meer fotovoltaïsche zonnepanelen en windmolens verschijnen. Dat gebeurde in heel de wereld. Het gevolg is dat we onze achterstand op andere landen nog lang niet hebben ingehaald. We blijven de Europese rode lantaarn inzake hernieuwbare energie. Een mager resultaat dus van het Vlaamse beleid onder leiding van “de verstandige groene” Kris Peeters. Herinner u, overheveling van bevoegdheden naar Vlaanderen zou tot beter bestuur leiden. Welnu, hernieuwbare energie en energiebesparing zijn nu al Vlaamse materies…

België

De investeringen in groene stroom heeft de modale consument gesubsidieerd. De federale regering heeft geen wettelijke regeling ingevoerd om de nucleaire woekerwinsten van Electrabel af te romen. Integendeel deze onderneming slaagt er in om nauwelijks belasting te betalen. Electrabel heeft nog altijd het (quasi)monopolie over de Belgische energiemarkt. Van de doelstelling om tegen 2012 2000 MW aan offshore windenergie te realiseren is nog maar een kleine fractie uitgevoerd. Energiearmoede die met hogere olieprijzen steeds meer mensen treft is niet structureel aangepakt.

Intussen vestigen de dominante politieke spelers een wereldrecord inzake onderhandelingen over BHV, overheveling van bevoegdheden, een financieringswet… Overigens onderhandelen Groen! en Ecolo met een constructieve houding mee over die dingen om zo vlug mogelijk aandacht te kunnen besteden aan de oliepiek, het klimaat, de stijgende armoede, de pensioenen…

Voedsel en oliepiek

Wat dan? Een ideetje uit het programma van mijn partij voor onmiddellijke toepassing. Groen! wil gratis energie-audits voor land- en tuinbouwbedrijven en steun voor investeringen in energie-efficiëntie, zonnepanelen en windturbines voorgefinancierd door een Klimaatfonds. Vooral in de glastuinbouw zijn grote energiewinsten mogelijk. Via de techniek van ‘de gesloten kas’ kunnen serres uitgroeien tot zonnecollectoren en een overschot aan energie voor derden produceren.

Koolstofvrije economie

De oliepiek zal ons op termijn verplichten over te schakelen naar een ‘koolstofvrije economie’. Een economie zonder fossiele brandstoffen dus. Als we ons daarop niet voorbereiden zal de overgang wereldwijd tot crisissen, allicht tot oorlogen om de schaarse overblijvende olie leiden.

We kunnen dat vermijden door vandaag politieke keuzes te maken. Tegen 2050 kunnen we volgens diverse studies alle stroom opwekken op basis van hernieuwbare energiebronnen. Vandaag hierin investeren (en dus niet in meer infrastructuur) resulteert in een win-win situatie voor onze economie, voor de werkgelegenheid, voor het klimaat.

Hopelijk doen de Arabische revolte, de stijgende olieprijzen en de oliepiek steeds meer mensen beseffen wat echt belangrijk is voor de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen.

Hugo Van Dienderen, gewezen volksvertegenwoordiger Groen! en huidig voorzitter van Groen!Plus