De prijs van voedsel is een zorg voor een groot deel van de wereldbevolking. Op dit ogenblik stijgen de voedselprijzen sterk en zijn ze hoger dan tijdens de crisis van 2007-08 toen voor het eerst meer dan 1 miljard mensen honger leden.
Op dit moment is er nog geen grote crisis zoals bijna tien jaar geleden maar de signalen zijn wel zeer onrustwekkend. Het leven en de bestaansmiddelen van miljoenen mensen worden bedreigd.
Waarom zijn hoge prijzen geen goed nieuws voor boeren?
Mensen in ontwikkelingslanden spenderen tussen 50 en 80% van hun inkomen aan voedsel. Daardoor vormen hogere of onvoorspelbare prijzen een groot risico voor hun voedselzekerheid. Ook komt het budget voor andere basisbehoeften als gezondheid en onderwijs in het gedrang.
Boeren dreigen hun essentiële bezittingen zoals vee of grond te moeten verkopen of geld te lenen dat ze niet kunnen terugbetalen. Landlozen, bewoners van sloppenwijken en landarbeiders lopen erg grote risico’s. Vrouwen en kinderen hebben het ergst te lijden omdat de mannen in vele gezinnen nog altijd voorrang krijgen.
Veel van deze mensen leven van landbouw, maar ze profiteren niet mee van de hogere prijzen omdat ze te arm zijn. Ze bezitten weinig of geen grond, hebben een beperkte toegang tot water en essentiële grondstoffen zoals meststoffen. Ze bezitten onvoldoende opslagruimte en kunnen reservevoorraden niet pas verkopen wanneer de marktprijs goed is.
Door de ongelijke machtsverhoudingen hebben ze het ook moeilijk om een eerlijke prijs te onderhandelen, terwijl ze zelf steeds meer moeten betalen voor brandstof of meststoffen. Omdat ze zelf ook voedsel moeten kopen, betekenen hogere prijzen dat een groter stuk van hun inkomen daaraan moet besteed worden.
Waardoor zijn prijzen hoog en wisselend?
Sinds juli 2010 zijn de prijzen van veel gewassen sterk gestegen. Maïs, graan en suiker zijn 70% duurder geworden, terwijl de rijstprijzen –voor veel mensen het belangrijkste voedsel- gelukkig stabiel bleven.
Hoge en wisselende voedselprijzen worden veroorzaakt door meerdere factoren:
– er werd minder geproduceerd door het slechte weer (wat gedeeltelijk komt door de klimaatverandering),
– hogere olieprijzen maken meststoffen en transport duurder,
– de vraag naar biobrandstoffen neemt grond voor de voedselproductie in beslag,
– door een exportverbod of beperkingen ontstaat paniek en wordt massaal voedsel gehamsterd,
– de financiële speculatie op grondstoffen en de koers van voedsel staan in schril contrast met een gebrek aan investeringen in de landbouw,
– de bevolkingsgroei leidt tot een wereldwijd toenemende vraag naar voedsel. In groeilanden worden meer vlees en melkproducten per persoon verbruikt.
Wat verwachten we van de overheid?
De G20 ministers van Financiën die elkaar eind februari in Parijs ontmoeten, moeten de investeringen in de familiale landbouw opvoeren en ervoor zorgen dat arme landen de nodige steun krijgen om zich tegen de duurdere voedselinvoer te beschermen.
Regeringen moeten binnen het kader van het Comité voor Voedselzekerheid zorgen dat de voedselprijzen niet helemaal de pan uitswingen en hiervoor dringend een noodplan uitwerken. Met dit plan moet het mogelijk zijn informatie over voedselvoorraden te delen, het handelsbeleid te coördineren en de markt voor basisvoedsel te reguleren.
Op lange termijn moeten ze de achterliggende oorzaken van de volatiele prijzen aanpakken, waaronder de verwaarlozing van de kleine boeren en het gebrek aan een sociaal vangnet voor arme consumenten. Tenslotte moeten ontwikkelingslanden een eigen beleid kunnen organiseren dat een nationale voedselproductie toestaat met investeringen in de familiale en duurzame landbouw.
Bekijk hier een interview met Olivier De Schutter, VN-speciaal rapporteur over het Recht op voedsel (bron: www.11.be).
Lees ook:
– Internationale gemeenschap wil honger aanpakken
– het Rapport Halving Hunger
– Robin Hood eist taks van de rijken
Foto: Tineke D’haese
