De huidige veronachtzaming van de wet is ongezien in de geschiedenis van Egypte. Het regime is erin geslaagd om verschillende beruchte wetten uit te vaardigen die bedoeld zijn om de Egyptenaren te onderdrukken. Daarbij krijgt ze de hulp van de vervalste meerderheid die de heersende Nationale Democratische Partij heeft in het Parlement.

Staat verslaafd aan uitzonderingstoestand

De staat is verslaafd aan de uitzonderingstoestand. Het regime kan klaarblijkbelijk geen dag overleven zonder deze maatregelen, die de regering de mogelijkheid bieden om te doen wat ze maar wil, wanneer ze het wil. Intussen tart de grip van de veiligheidsdiensten alle verbeelding.

Laten we de Egyptische universiteiten nemen als voorbeeld. Niemand zou vroeger zelfs maar gedacht hebben dat de veiligheidsdiensten de universiteiten zouden infiltreren, zoals tegenwoordig wel degelijk het geval is. Meer zelfs, de veiligheidsdiensten hebben de Egyptische universiteiten intussen volledig in handen. Voor de eerste keer in de geschiedenis van de interne verkiezingen van de universiteiten werden de namen van sommige kandidaten geschrapt door deze diensten.

“Hoe hebben we dit niveau van geweld, van onderdrukking en chaos bereikt?”

In april 2009 hingen een aantal studenten op de campus posters op, waarop ze onderworpen werden aan een onderzoek en schuldig bevonden werden in januari. Het werd de studenten verboden om hun eindexamens af te leggen, een straf waarvan ze pas op de hoogte werden gebracht in mei 2010. De lijst van studenten die geen examens mochten afleggen bevatte studenten die al afgestudeerd waren, alsook de naam van een toen reeds overleden student.

Hoe hebben we dit niveau van geweld, van onderdrukking en chaos bereikt? De universiteit van Caïro, die een betere reputatie geniet voor het respecteren van academische vrijheden, heeft de onredelijke straffen tenminste naast zich neer weten te leggen.

Academische vooruitgang aan de universiteit van Caïro kan slechts bereikt worden indien de academische rechten van professoren en studenten beschermd zijn. Er moet een aantal basisrechten zijn dat niet geschonden kan worden. De bevoegdheden van de decanen en de voorzitters van de universiteiten zijn ingeperkt terwijl die van de veiligheidsdiensten van de staat zijn uitgebreid.

Mensen die in dienst staan van de staatsveiligheid nemen persoonlijke vraaggesprekken af van potentiële afgevaardigden van de universiteit, van decanen zelfs. Zij zijn het die beslissingen nemen voor disciplinaire raden.

De waardigheid van universiteitsprofessoren, die anno 2010 directe bevelen krijgen van laaggeplaatste politieagenten, staat op het spel. In de nabije toekomst zien we misschien wel hoe de veiligheidsdiensten zelfs de examens in de gaten houden en de thesisonderwerpen uitkiezen waarover studenten mogen schrijven.

“Hoe is het mogelijk dat duizenden gerechtelijke vonnissen uitgevaardigd, maar nooit geïmplimenteerd zijn?”

De wet van de jungle

Soms vraag ik me af waarom de staat de noodtoestand nodig heeft, aangezien de regering zijn eigen wet van de jungle al sinds jaar en dag toepast. Hoe is het mogelijk dat duizenden gerechtelijke vonnissen uitgevaardigd, maar nooit geïmplimenteerd zijn? Hoe kan het dat het Hooggerechtshof oordeelt dat Egypte aardgas aan Israël zou moeten verkopen tegen internationale prijzen, hoewel de uitspraak niet wordt nageleefd?

Erger nog: de minister van Justitie lijkt er zich in het geheel niets van aan te trekken, waardoor hij zijn impliciete goedkeuring geeft aan het regime-Moebarak om verder te gaan met het naast zich neerleggen van gerechtelijke uitspraken.

Deze week (nvdr: eind mei 2010) werd een overeenkomst met British Petroleum geamendeerd. Die overeenkomst, die gepubliceerd werd door Al-Masry Al-Yawm, bevat een aantal oneerlijke bepalingen voor Egypte. Waarom, zo vraag ik me af, werd dit akkoord niet voorgelegd aan het Parlement? Waarom werd het nooit onderworpen aan juridische controle? En waarom werd deze deal behandeld door mensen van wie de bekwaamheid – en zelfs de integriteit – in vraag gesteld wordt?

De staat lijkt noch in de publieke opinie, noch in de wet geïnteresseerd te zijn. Gezien de harde omstandigheden van Egyptes huidige wet van de jungle, is het best mogelijk dat het land op de rand van de afgrond balanceert.

Mohamed Abu Elghar

Gepubliceerd in de linkse Egyptische krant Al-Masry Al-Yawm onder de titel ‘Egypt’s own law of the jungle’. Met dank aan prof. em. Emilio Platti (KU Leuven en L’Institut Dominicain d’Etudes Orientales (IDEO) in Caïro).

(Vertaling uit het Engels: Michael Van Roosbroeck)