De European Development Days (EDD) zijn uitgegroeid tot een belangrijk forum waarbij verschillende aspecten van ontwikkeling en samenwerking worden besproken op Europees niveau. Voor de vijfde editie werd in samenwerking met het Belgische voorzitterschap van de raad van de Europese Unie Brussel als gaststad gekozen. Traditioneel stond er veel meer op de agenda dan vergaderingen en discussiefora op 6 en 7 december.

Al weken waren er verschillende culturele activiteiten, gaande van dans, film tot en met debat en muziek. Zo ook het concert van Didier Awadi op zondag 5 december in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten. In de marge van dit unieke optreden in Brussel had Bleri Lleshi een interview met Awadi.

Figuren als Mandela, Lumumba, Sankara … ziet hij als helden. Hun boodschap en zijn lust voor strijd, dit is wat hij wil doorgeven aan de huidige generatie Afrikaanse jongeren in het project ‘Présidents d’Afrique’.

Multimedia en discours

‘Présidents d’Afrique’ is meer dan een concert, het is een multimediashow waar zang en beeld centraal staan. “We hebben voor een multimediashow gekozen voor dit project omdat het discours meer waarde krijgt als je ook naar beelden kan kijken”, zegt Awadi. De relatie tussen beeld en geluid staat heel centraal in het werk van Awadi dat vooral bekend staat voor zijn kritische teksten.

“Geluid zonder beeld en vice versa is voor mij niet genoeg. Het is de combinatie van die twee die kracht en geloofwaardigheid geeft aan het discours”, aldus Awadi. Deze combinatie wil hij gebruiken om zijn helden opnieuw een plaats te geven in de strijd van Afrika vandaag.

“Vaak vergeten we onze helden. Vooral de gekoloniseerde volkeren hebben al te vaak hun helden genegeerd. Ik zie het als mijn taak om deze helden weer in beeld te brengen en aan de mensen te laten zien wat zij ons hebben verteld. Uit hun woorden kunnen we inspiratie voor de toekomst halen.”

Afrika verdedigen

Volgens Awadi gaat het niet goed met het Afrikaanse continent. Het wordt tijd dat de Afrikaan opstaat en Afrika verdedigt. Hoe begin je aan zoiets? “Door zichzelf beter te leren kennen. Afrika moet beter zijn verleden en zijn heden kennen. Eigenlijk is het meer dan kennen, het moet beide, verleden en heden, vooral begrijpen.” De conclusie van Awadi is hard, want hij beweert dat Afrika “moet begrijpen dat het niet onafhankelijk is”.

Er zijn verschillende landen en instellingen die de echte onafhankelijkheid van de Afrikaanse landen tegenhouden. Of de Afrikaan wijsmaken dat hij onafhankelijk is. “Je kan niet onafhankelijk zijn als je niet in staat bent om de lepel waarmee je eet zelf te maken; als je niet kan verbouwen wat je eet; als je niet kan profiteren van de rijkdom die je hebt op en onder je eigen grond; en als je geen Afrikaans beleid hebt dat door Afrikanen wordt gemaakt en gevoerd”, zegt Awadi.

Dat Afrika door moeilijke tijden gaat, bewijzen de verschillende rapporten van grote internationale instellingen die meermaals verwijzen naar de stijgende armoede en ongelijkheid. De vraag blijft wat kan hier tegen ondernomen worden? Awadi pleit voor een radicale verandering. “Ik denk dat we vandaag een Afrikaans bewustzijn moeten construeren. Bewustzijn dat hedendaags is en begrijpt waaruit het komt en wat de mechanismes zijn om het te beschermen en voort te ontwikkelen.”

Volgens Awadi is de strijd van vandaag een heel andere strijd dan die van vroeger. Veertig jaar geleden was er de strijd voor ontwikkeling, nu is het een strijd tegen armoede. Beide zijn gedoemd tot falen zolang er geen grondige veranderingen komen.

“We moeten een nieuw systeem tot stand brengen. Ik denk dat we in Afrika twee generaties hebben. Eén die de slagen krijgt en een die klaar staat om terug te slaan. Het is die tweede generatie die de macht in handen moet krijgen en die verandering kan brengen.”

Nieuwe doelstellingen

Strijd voeren is één zaak, maar wat vaak ontbreekt, is dat er geen duidelijke doelen op voorhand worden gedefinieerd. De strijd is niet goed georganiseerd en om de strijd te organiseren zijn er inspiratiebronnen nodig.

“Vanuit het Afrikaanse bewustzijn kunnen doelstellingen worden gedefinieerd. We moeten ons afvragen: wat willen we? Willen wij vrij zijn? Dan zal verandering via strijd moeten gebeuren. De doelstellingen van deze strijd zijn wat mij betreft duidelijk: een verenigd Afrika. Niet het verdeelde Afrika van de Conferentie van Berlijn. Een Afrika met een eigen munt, één leger en gemeenschappelijke diplomatie.”

Hoge vereisten als we weten wat de situatie van Afrika vandaag is. Ik vraag Awadi of deze doelen wel realistisch zijn. “Niets is onmogelijk! De meest onwaarschijnlijke unie is die van Europa en kijk, wie zijn de twee drijvende krachten van de EU vandaag? Frankrijk en Duitsland vormen de as van Europa. Diezelfde landen hebben tegen elkaar gevochten tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog.”

Volgens Awadi vormt het grootste obstakel om tot een verenigd Afrika te komen de buitenlandse invloed. “De EU, China, de VS, Canada, al die landen zullen de eenheid van Afrika tegenhouden. Maar het is aan ons om bewust te worden dat dit een moeilijke strijd is. Daarom moeten wij, de huidige generatie, de krachten bundelen. We beseffen heel goed dat westerse landen niet echt geïnteresseerd zijn om ons vooruit te helpen. Zij proberen veeleer meer chaos te veroorzaken zodat ze van die chaos kunnen profiteren.”

Er is nog hoop

De invloed van de westerse landen, maar ook van China, India en Rusland neemt alleen maar toe in Afrika. “Dit is echter geen positieve evolutie omdat we weten dat deze machten in de eerste plaats uit zijn op plundering voor het eigen belang.” En toch ziet Awadi ook sprankeltjes hoop. Vooral in de huidige generatie jongeren. “Ik blijf positief, want ik zie dat er een nieuwe generatie aantreedt die niet meer geboren is in de jaren vlak na de onafhankelijkheid en dus minder complexen heeft. Het eerste wat moet gebeuren, is onze belangen definiëren en de rest zal volgen.”

“Er is al heel wat gebeurd in 50 jaar tijd. We hebben enkele landen die echt onafhankelijk zijn geworden; grote figuren zoals Nelson Mandela; economische samenwerkingsverbanden; en talen zoals het Swahili, die ook op wereldvlak meetellen.”

Maar volgens Awadi is het belangrijkste de gemeenschappelijke visie die Afrikanen delen. “We hebben een gemeenschappelijke visie, ook al hebben onze leiders die nog niet. Wij, het volk, hebben die wel. Als ik samen zit met mensen uit Congo, Burkina Faso, Mali … komen we er snel achter dat we dezelfde visie delen. Laat ik het zo zeggen: het volk zit al in de lift, terwijl de leiders nog onderaan de trap staan.”

Een ander systeem

“Om deze visie te realiseren, hebben we – behalve een volk dat zijn steun verleent – een systeem nodig waarin die visie vorm kan krijgen. Een dergelijk systeem bestaat gewoonweg niet in Afrika.” Awadi pleit voor een ander systeem.

“Ik geloof in een systeem dat solidair is. Een systeem waarin wij niet langer afhankelijk zijn van IMF of andere westerse instellingen. Een systeem dat zijn eigen rijkdom weet te beheersen. Als we bijvoorbeeld olie hebben dan moet die olie eerst en vooral ten dienste van het volk staan.”

“Wij bezitten veel rijkdommen die het Westen, maar ook wijzelf nodig hebben. Dus hebben wij ook macht. Maar we zijn er ons altijd niet bewust. Dat moet veranderen.” Om zaken te veranderen heb je ideeën nodig, heb je denkers nodig. Awadi haalt zijn inspiratie bij verschillende mensen.

“Er was Malcom X en zijn strijd voor de zwarte emancipatie in de VS; Thomas Sankara van Burkina Faso eiste Afrikaanse oplossingen voor Afrikaanse problemen; Kwame Nkrumah, de eerste president van Ghana, hield ons voor dat de enige oplossing de Afrikaanse eenheid is, maar ook vandaag nog, iemand als Aminata Dramane Traoré uit Mali is een bezieler voor onze strijd.”

Muziek als deel van de strijd

Awadi is in de eerste plaats muzikant, in feite één van de belangrijkste figuren van West-Afrikaanse hiphop. Welke rol krijgt de muziek in zijn strijd voor Afrika? “Muziek is voor mij een alibi om mijn strijd met andere middelen voort te zetten. Vroeger was de muziek zelf de strijd, vandaag is het een middel om de echte ideeën over Afrikaanse onafhankelijkheid door te geven.”

Volgens Awadi is het belangrijk dat we de realiteit van de jongeren begrijpen. Willen we die jongeren bereiken, dan zal het via hun communicatiekanalen moeten gebeuren.

“De jongeren hebben vandaag een eigen leefwereld waarin boeken niet meer zo centraal staan, maar veeleer Facebook, videoclips, het internet … het is via die kanalen dat we onze ideeën aan jongeren moeten doorgeven. We moeten leren de huidige communicatiemanieren te gebruiken. Daarom is het multimediale aspect van mijn shows zo belangrijk voor mij.”