Bijna dag op dag een jaar geleden hield de hele wereld de blik gericht op Kopenhagen. De Deense hoofdstad was het centrale punt waarop alle hoop gevestigd was van de strijd tegen de klimaatverandering.

Maar Kopenhagen werd een flop. Hoewel hier en daar vooruitgang geboekt werd: de Fast Start (30 miljard euro tegen 2012 voor de ontwikkelingslanden om hen in staat te stellen zich aan te passen aan de klimaatverandering), het Klimaatfonds (100 miljard euro per jaar vanaf 2020), kwam er geen juridisch afdwingbaar algemeen kader.

De klimaatonderhandelingen vinden nu plaats in Cancun. De media-aandacht is veel geringer. Alsof iedereen ontgoocheld is en er niet meer in gelooft. Nochtans blijft de inzet bijzonder groot.

Het protocol van Kyoto verstrijkt nog altijd eind 2012. Op die datum zal er dus geen internationaal kader meer bestaan om de CO2-uitstoot in de wereld enigszins te regelen.

Nochtans is de klimaatverandering een onweerlegbare realiteit. Zij raakt ons en zal ons blijven raken. De recente overstromingen in ons land kunnen een teken zijn van de verstoring van het klimaat, waarvan de toekomstige gevolgen door de verzekeraars in de berekening van hun premies verrekend zullen worden …

Naast het milieuaspect is de klimaatverandering ook een sociale werkelijkheid!
De eerste slachtoffers van de klimaatverandering zullen weer eens de zwaksten zijn, de werklozen, de migranten, de vrouwen. Vooral dan in de landen van het Zuiden, maar ook bij ons.

Tussen 2000 en 2004 werden jaarlijks 262 miljoen mensen getroffen door klimaatgebonden rampen. 1,8 miljard mensen zouden tegen 2025 slachtoffer worden van een gebrek aan drinkwater, vooral in Azië en Afrika. 2 miljoen  doden zijn jaarlijks te wijten aan de interne en externe vervuiling van de atmosfeer.

En dan hebben we het nog niet over de ‘klimaatvluchtelingen’ gehad: 50 miljoen mensen zouden in de komende jaren door de klimaatverandering gedwongen worden te vluchten.

Hoe zal Europa, hoe zal België reageren op die nieuwe, gewettigde golf van vluchtelingen die hun land ontvluchten als gevolg van fenomenen waarvoor ze niet verantwoordelijk zijn?

De intergouvernementele groep deskundigen over klimaatontwikkeling (IPCC – orgaan van de VN) heeft wetenschappelijk aangetoond (en dat werd officieel erkend op de VN-top in Kopenhagen) dat de klimaatverandering het gevolg is van onze manier van produceren en consumeren.

In alle continenten zal de klimaatverandering de economische en sociale activiteit in heel wat sectoren ernstig verstoren. Ook de structuur van de werkgelegenheid zal het zwaar te verduren krijgen.

De basis voor een rechtvaardige overgang naar een koolstofarme samenleving moet dringend gelegd worden.

Een rechtvaardige overgang waarbij iedereen moet meewerken aan de strijd tegen de klimaatverandering volgens zijn mogelijkheden en zijn behoeften.
Een rechtvaardige overgang die duurzame jobs en waardig werk bevordert en zorgt voor een passende begeleiding voor de zwaksten en de werknemers.

Een rechtvaardige overgang die de klemtoon legt op onderzoek en ontwikkeling, die zorgt voor de opleiding van de werknemers in het kader van de vergroening van de economie.

Een rechtvaardige overgang die anticipeert op de economische en sociale gevolgen van het beleid van de ondernemingen, in het kader van de strijd tegen de klimaatverandering.

Een rechtvaardige overgang die zorgt voor een sterke sociale bescherming en een permanente sociale dialoog met het oog op het creëren van het noodzakelijke maatschappelijke draagvlak ervoor.

Als die voorwaarden niet vervuld worden, zullen de werknemers en de zwaksten het slachtoffer worden van de herstructurering van de huidige economie naar duurzame ontwikkeling.

Op de derde Milieutop van de Verenigde Naties in 2002 in Johannesburg zei Jacques Chirac, toenmalig president van Frankrijk, dat “ons huis in brand staat, maar dat de wereld de andere kant opkijkt”.

Acht jaar later brandt het huis nog altijd. De ‘groten’ van deze wereld hebben vandaag begrepen dat zij de brandweer zijn. Dat is al een stap vooruit. Maar in plaats van de grote middelen te gebruiken, gaan ze naar Cancun met in het beste geval een paar emmertjes water.

Op het moment dat de gevolgen van de klimaatverandering steeds duidelijker en onontkoombaar worden, heeft de arbeidswereld nood aan een duidelijk kader met de nodige garanties bij de overgang naar een koolstofarme samenleving.

Dit kader moet steunen op een ambitieus, billijk en afdwingbaar internationaal akkoord. Daarover moet in Cancun onderhandeld worden.

Daarom zeggen we aan de beleidsmakers: “Act Now”!

Met het ABVV – en de andere vakbonden – zullen ook wij aanwezig zijn in Cancun om erop toe te zien dat in het volgende klimaatakkoord een sterk sociaal deel, gebaseerd op die rechtvaardige overgang, opgenomen wordt.

Daniel Van Daele

Daniel Van Daele is federaal secretaris van het ABVV, de socialistische vakbond.