Waar komt die naam ‘centraal’ vandaan?

Peter De Ceulaer: “Die naam is er veeleer toevallig gekomen, als een soort van banale grap. Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig zijn enkele mensen begonnen met een radio. Zij vonden dat er nood was aan alternatieve media. Ze waren van oordeel dat bepaalde thema’s, kunstvormen, sociale en politieke opvattingen in de officiële media niet aan bod kwamen of stiefmoederlijk behandeld werden.”

“Meteen zat Centraal ook onder het etiket ‘links’. Heel wat van die mensen kwamen uit de post-’68-periode, uit de nieuwe sociale bewegingen, uit de radicale linkerzijde, de RAL, de Freinet-beweging, de culturele sfeer, de King Kong, etc.”

“De naam ‘Centraal’ is vanaf dan een eigen leven gaan leiden en spoedig uitgegroeid tot een begrip in de Antwerpse underground en daarbuiten. Vanaf het begin heeft Radio Centraal zijn specifiek geluid, een amalgaam van de meest uiteenlopende genres muziek en woord naar buiten gebracht.”

“Tot op vandaag werkt het enthousiasme van de pioniers aanstekelijk en heeft het vertakkingen in tal van kunstruimten zoals Factor 44 bijvoorbeeld.”

Je zei ‘specifiek geluid’: waarin onderscheidt Radio Centraal zich van andere media?

“De radio functioneert als een ongecontroleerd projectiel dat vele ladingen dekt, dat vele facetten in zich draagt en moeilijk onder één noemer te brengen valt.”

“Zowel op het vlak van muziek, als happenings, redactionele bijdragen. Wat van centraal belang is, is onze onafhankelijkheid: we zijn niet afhankelijk van reclame-inkomsten of van subsidie-instanties. Voorts doet de radio aan pionierswerk: zo was Centraal zijn tijd ver vooruit met de hedendaagse dance-muziek. Radio Centraal is dan ook ware avant-garde, ontdaan van elitaire connotaties.”

De radio heeft een ‘links’ profiel: wat zijn de ideologische achtergronden?

“Aanvankelijk kwamen de pioniers uit traditioneel linkse hoek, uit de vakbond, de RAL, linkse socialisten, mensen met engagementen rond kansarmoede, migranten, buurtwerk, milieu e.d.”

“Ze wilden veeleer traditionele radio maken, maar door toevallige omstandigheden is deze groep geradicaliseerd en is niet enkel de inhoud radicaal, maar ook de vorm en worden de mogelijkheden van het medium geëxploreerd.”

“De redactieprogramma’s van die dagen waren dan ook legendarisch, onder meer door die engagementen. Vandaag, door verschuivingen in de tijdsgeest, is dat engagement niet meer zo vanzelfsprekend, maar wat blijft, is het zich afzetten tegen de gevestigde maatschappij.”

Drijft het specifieke geluid van Radio Centraal jullie niet in de armen van de repressieve tolerantie en preekt de radio niet voor eigen kapel?

“Ik geloof van niet. Radio Centraal trekt wel degelijk naar brede lagen van de bevolking. Zo zijn er projecten zoals ‘Onze scholen/kroegen de lucht in’ die erkend worden en overigens gesubsidieerd zijn. De verschillende muziekgenres in de diverse programma’s vormen clusters die een breed publiek kunnen bereiken.”

Hoe functioneert Radio Centraal als organisatie?

“Centraal is een sovjet, een radenrepubliek. Jaarlijks kiest de Algemene Vergadering het Dagelijks Bestuur. De vergaderingen van het DB staan open voor alle leden van de radio en daar wordt ook duchtig gebruik van gemaakt.”

“Elke programmamaker is ook lid van de radio, van de vzw en is ‘mede-eigenaar’ van Centraal en is meeverantwoordelijk. Bovendien betaalt elke medewerker een maandelijkse bijdrage van minimum 3,72 euro. Die maandelijkse bijdragen zijn van uitermate groot belang voor onze onafhankelijkheid en de continuïteit.”

“Vandaag zijn er meer dan 150 medewerkers en daar rond een grote periferie. We zenden continu uit, 7 dagen op 7, met een overvolle programmatie. Weliswaar meer en meer in de avond en tijdens de nacht en minder in de ochtend, wat ons ‘soort’ mensen reflecteert.”

Hoe positioneert de radio zich in het huidige ‘medialandschap’?

“Vanuit onze klemtoon op authenticiteit, ons engagement, het niet toegeven, het niet afwijken van de oorspronkelijke idealen, zonder daarom vast te roesten, zijn we er in geslaagd een collectief project te doen leven en hebben we een naambekendheid verworven.”

“Andere alternatieve radio’s in Vlaanderen zijn verdwenen of slabakken door te plooien, door van naam te veranderen en de idealen op te geven. Je verandert zo maar niet van naam: ik vind dat ondemocratisch, de mensen die de organisatie mee hebben opgericht, kunnen in vele gevallen niet meer mee beslissen.”

“Veranderen  van naam is in feite toegeven dat je aan het knoeien bent … Wat de andere alternatieve media betreft, zoals Indymedia bijvoorbeeld, daar staan we zeer positief tegenover en daar kunnen we mee samenwerken.”

“De rest van de media zijn commercieel en volstrekt waardeloos in onze optiek: ze dienen als vehikel voor reclame, reclame-inkomsten en zijn onderworpen aan kijk-en luistercijfers.”

Hoeveel luisteraars heeft Radio Centraal?

“Dat is moeilijk te achterhalen. De VRT heeft ooit eens een onderzoek gedaan om een ‘VPRO-achtige’ (in hun termen) zender te starten en ze kwamen tot de conclusie dat dit enorm veel geld zou kosten als dit professioneel zou gedaan worden.”

“Honderden werknemers zou dit vergen plus een gigantische infrastructuur aan studio’s, productiehuizen, enzovoort en dit alles zonder reclamegeld.”

Wat brengt de toekomst voor Radio Centraal?

“De uitzendingen in Antwerpen voort consolideren en uitbouwen. We werken ook samen met andere alternatieve radio’s in België, in het kader van een Europees project. We denken evenwel niet aan filialiseren: een Radio Centraal in Gent, Brussel, enzovoort is onmogelijk en zou tot vervaging leiden.”

“Het directe contact tussen de programmamakers onderling en het DB is het sociale en democratische glijmiddel waarmee de radio functioneert. We willen wel elders gelijkaardige initiatieven ondersteunen, helpen, zonder te betuttelen op technisch, logistiek en inhoudelijk vlak. Voorts willen we het maximale zendbereik in de Antwerpse regio optimaliseren.”

Is Centraal elitair?

“Neen. Bij ons staat wonderwel de luisteraar centraal. Je kan de radio niet opzetten als geluidsbehang. Voor een goed ‘centraal’-programma moet je gaan zitten en luisteren. We maken liever een programma waar drie mensen naar luisteren dan een slecht programma waar honderdduizenden naar luisteren.”

“Bij ons komt datgene aan bod wat elders niet kan of mag. Een muziekstuk van 6 uur, verschillende registers van woordkunst, radicale satire: het kan allemaal. Centraal is ook een broeikast, een werkplaats, die de goegemeente wakker schudt en waaraan tal van kunstenaars meewerken, mensen die geïnteresseerd  zijn in verschillende expressievormen.”

Antwerpen zit wel in een bijzondere politieke context: hoe kijkt de radio daar tegenaan?

“Wat ons politiek bindt, is de strijd tegen het Vlaams Belang. De fascisten zijn onze vijand nummer één. Elk jaar organiseren we een antifascistische week, waarbij elke programmamaker iets in zijn programma doet en dat wordt zeer goed opgevolgd.”

“Bij een eventuele machtsovername door het Blok in deze stad, zijn we bereid de radio te gebruiken als instrument tegen deze strontpartij, tegen dat stadsbestuur. We zullen daarbij overgaan tot de permanente actie totdat de fascisten er uit liggen.”

“Verder ondersteunen we politieke actie op een kritische wijze in onze verslaggeving, zonder onze onafhankelijkheid op te geven. Nogal wat alternatieve radio’s in het buitenland vertegenwoordigen een bepaalde stroming: je hebt anarchistische, communistische zenders.”

“Centraal representeert niet een welbepaalde stroming, maar heeft meerdere facetten. Bovendien leggen die zenders een sjabloon op van zoveel reggae, ‘wereldmuziek’, punk, zoveel hardcore, enzovoort en verpieteren zo tot een zogenaamde ‘jongerenzender’.”

“We zijn absoluut geen jongerenzender: alle leeftijden komen aan bod, alle muziekgenres, die tegen de stroom in gaan zijn te beluisteren. Van ‘musique concrète’, improvisatie, klassiek, experimentele jazz, geluidsconstructies naar authentieke ‘wereldmuziek’ …”

“Overigens zetten we ons scherp af tegen die zogenaamde ‘wereldmuziek’, gemaakt voor de westerse smaak en de markt, we zetten ons af tegen de ‘versfinxing’, de ‘verzuiderpershuizing’ van die muziek.”

Nog een slotwoordje van de voorzitter?

“Organisaties zoals de onze – en in Antwerpen zijn we de grootste van de radicale linkerzijde in de brede, culturele zin des woords – moeten vasthouden aan hun idealen en principes en niet plooien voor de druk van de commercie.”

“Bovendien is organisatiefierheid van enorm belang: wanneer je een poosje bij Centraal bent, krijg je een ‘Centraal-gevoel’. Overigens illustreren de soms heftige discussies op het Dagelijks Bestuur dat gevoel, die betrokkenheid met ‘onze’ radio, dé radio.”

“Door van naam te veranderen bijvoorbeeld, verander je ook de organisatie, de inhoud en dit leidt doorgaans tot vervlakking, vervaging en het uiteindelijke verval.” 

Peter De Ceulaer was in de jaren tachtig actief bij de SJW en militant bij SAP-Antwerpen

De asverspreiding van Peter De Ceulaer is voorzien op zaterdag 6 november om 12.45 uur op de begraafplaats Schoonselhof. Afspraak op de parkeerplaats van het crematorium, Jules Moretuslei 2. Bereikbaar met tram 24, eindhalte Sint-Bernardsesteenweg, een tien minuten te voet via de Krijgsbaan.